“}no
ne onyansafo] a onim ne Twer[ns[m yie, na ]de [mu nkyer[kyer[ b] ne
bra. W]hunu ab]de[ mu nyansap[ bebree w] Twer[ns[m mu, ne titiriw
Gyenesis, Hiob, Nnwom, Mmebus[m, }s[nkafo], Yesaia, and Hesekiel,
ky[ne Suap]n ne Adan a w]tumi gyina mu hw[ ade[ a ew] ewiase nyinaa.
{h] na nimde[ a [ho hia yie paa hy[, nanso [hia s[ w]hwehw[ no honhom
a [kr]n mu, [firi s[ “Onyankop]n si ahantanfo] kwan, na ]dom
ahobr[asefo]” – Yakobo 4:6. Y[n Wura kaa s[ – “Agya, ]soro ne
asase Wura, meyi wo ay[ s[ wode nno]ma yi ahunta anyansafo] ne
animdefo], na woayi akyer[ nk]koaa. Aane, Agya na ne saa na [y[ anis]
w’anim – Mateo 11:25, 26.” (Terra
Firma: Earth Not a Planet, Proved from Scripture, Reason, and Fact,David Wardlaw Scott, p.166)
Y[b[dan
ns[mp] bi nti a amma WLC agye “Asase T[tr[t[” yi w] nea [didi so]
yi mu. Yei nkyer[ s[, nyinaso] anaa adansedie ahodo] a y[anya nyinaa
na y[de adi dwuma. Nanso [w] s[ nyinaso] yi hy[ obiara den na amma
woatumi ay[ nhwehw[mu pa w] as[m titire a [di kyim na [ho hia yie paa
yi ho.
{nny[
mmer[ s[ wob[tumi atwe nnaadaa atirimp] ne ator] ns[m a aka h] firi
mmer[ tenten yi asan, nanso Agya no adom nti, y[b[tumi anya no saa.
{y[ y[n mpaeb] s[ wo b[yi wo ankasa woadwene (b]ne) ne nimde[
woadikan ahunu bi ato nhwehw[mu yi pono akyi, na wob[fa mmer[ de
adwene a [mu abie ne akoma a [mu ate[ asua ade[ yi.
“Nokor[die
nsuro mp[np[nso] biara a nhwehw[mu b[duru.” (David Wardlaw Scott)
Mpofirim, “De[ |
Twer[ns[m
no nyinaso] a [foa so s[ Asase T[tr[t[ no tim faako.
Asase
no tim faako
-
Asase
nyinaa, mo ho mpopo n’anim. Nso
wiase b[tim, [renhinhim.
(1 Ber[sos[m 16:30)
-
Awurade
di hene, ]de animuonyam ahyehy[ ne ho. Awurade ahyehy[ ne ho, ]de
aho]den akyekyere ne ho, na
wiase tim h] a [renhinhim.
(Hw[ Nnwom 93:1)
-
Monka
amanaman mu s[, Awurade di hene, na
wiase tim h] a [renhinhim,
na ]b[di aman so, tenenee mu. (Hw[ Nnwom 96:10)
-
Me
kra, hyira Awurade. Awurade, me Nyankop]n, wo so k[se, woahy[ ]hran
ne animuonyam….}de
asase atim ne nnyinaso] so, anhinhim da biara da.
(Hw[ Nnwom 104:1, 5)
Asase
no ne ]soro ab]de[ hy[ ntr[mu no mu:
Na
Onyankop]n kaa s[: Ntr[mu
mmra nsuo no ntam,
na [mm[pae nsuo ne nsuo no mu. Na Onyankop]n y]] ahunumu ntr[mu, na
]paee nsuo a [w] ntr[mu no ase[ ne nsuo a [w] ntr[mu no so] no mu. Na
[y[[ sa. Na
Onyankop]n fr[[ ntr[mu no ]soro.
Na ade[ sae, na ade[ kyee, da a [tia mmienu ne no. (Hw[ Genesis
1:6-8.)
Y[hunu
no w] ha s[ Onyankop]n b]] ewiem t[ter[t[[ na ]paee “nsuo a [w]
ntr[mu no ase[ ne nsuo a [w] ntr[mu no so] no mu.” {mu ntumi nna h]
nky[n yei; nsuo w] ntr[mu no ase[ ne ntr[mu no so nyinaa.
Mo
soro mu soro, monyi no ay[, [ne mo asuasu a [w] ]soro so]. (Nnwom
148:4, KJV)
S[nea
Genesis 1:6-8 kyer[ no, nsuo w] ntr[mu no ase ne ntr[mu no so.
As[mfua
a ne nkyer[ase[ ne “ntr[mu” w] ha yi y[ H7549:
H7549
– râqıŷa‘
BDB
Nkyer[kyer[mu:
1)
Birib ani ntoaso] (denneeden), t[ter[t[[, ntr[mu
1a)
T[ter[t[[ (tratra te s[ ase[, tae akyire)
1b)
Ntr[mu (]soro bodan a [tae nsuo a [w] soro so] no akyi)
1b1)
Hebrewfo] dwene ho s[ ade denden na [tae “asuasu” a [w] soro.
Hy[
BDB ani aba ntr[mu no nso s[ [kyer[ “]soro
bodan a [tae nsuo a [w] soro so] no akyi”
na [to] so s[ ‘ade
denden na [tae “asuasu” a [w] soro’
H7549
(râqıŷa‛)
nhini ne H7554
(râqa‛),
a Strong kyer[ ase[ s[
“Nhini
a [firi tete; s[ wo rew] asase no (te s[ atenka bi ns[nkyer[ne);
adwendwene mu no, s[ wo retr[ mu (ber[ wo rebob] so); ntease[ mu no,
s[ wo de “dade[ nteatea “ rey[ nkataso]: bob] so, y[ kakraa, tr[
mu kakrakaa (animu, soro, ab]nten, t[tr[t[ mu), tim so, twe mu” –
Strong’s Concordance.
Ntr[mu
no a [kuta asuasu a [w] soro so] nya ne nhini firi as[mfua denden
mu, te s[ nea woabob] so] ma no ab[y[ dade teatea.
Twer[ns[m
toa si no pen s[, w]de ]soro ab]de[ hy[[
ahunumu ntr[mu no mu.
Na
Onyankop]n kaa s[: Nkanea
mmra ]soro ntr[mu no mu,
na [mm[pae awia ne anadwo mu, na [nny[ ns[nkyer[nne[ ne ber[
nkyeky[mu ne nna ne mfe[; na
[ny[ nkanea w] ]soro ntr[mu no mu,
na [nhran asase so. Na [y[ sa. Na Onyankop]n y]] nkanea ak[sea mmienu
no, kanea k[se[ s[ [ni awia so, nekanea ketewa no, s[ [nni anadwo so,
ne nsoroma nso. Na
Onyankop]n de sisii ]soro ntr[mu no mu
s[ [nhran asase so, na [nni awia ne anadwo so, na [mpae hann ne esum
no mu. Na Onyankop]n hunuu s[ [y[.(Hw[ Genesis 1:14-18.)
Twer[ns[m
ka no kasa krogyen mu s[:
(1)
Nsuo w] ntr[mu no ase ne ntr[mu no so. (Hw[ Genesis 1:6-8.)
(2)
W]de ]soro ab]de[ hy[[ ntr[mu no mu. (Hw[ Genesis 1:14-18.)
Ntr[mu
no su y[ denneden:
Abas[m
a [didi so] yi mu no, Elihu ne Hiob nketahodie no si de[ y[asua firi
ab]de[ mu nkotabuo w] Genesis no so dua, [ne s[, ntr[mu no pae asuasu
no mu, na [ma ]soro ab]de[ no nya tenabea s[ ade denden. Hy[ no nso
s[, Elihu de H7554 (râqa‛),ntr[mu
no nhini, a [kyer[ s[, “wo de toto ho a, s[ wo retr[ mu (ber[ wo
rebob] so), ntease[
mu no, s[ wo de “dade[ nteatea “ rey[ nkataso]: bob] so, y[
kakraa, tr[ mu kakrakaa (animu, soro, ab]nten, t[ter[t[ mu), tim so,
twe mu”.
Wo
ne no na [de (H7554
– râqa‛)
ewiem t]nn
a [w] h] pintinn s[ ahwehw[
a w]aguo no tr[ h]?
(Hiob 37:18, KJV).
Seisei,
mo ma y[n feefee abas[m titiriw a w]n a w]gyina ma asase kurukuruwa
no taa ka.
}no
na ]te asase (H2329
– chûg)
k]nt]nkr]n so],
na [sotenafo] te s[ ntutumm[; ]no ]tr[ soro mu s[ ntentantam, na
]yere mu s[ ntomadan a w]tena mu. (Yesaia 40:22, KJV)
As[mfua
w]de di dwuma w] ha de kyer[ “k]nt]nkr]n” y[ (H2329 – chûg).
Ne nkyerase[ traa ne k]nt]nkr]n, na [toa so a, y[tumi fr[ ]soro
bodan. {nkyer[
“b]]l” anaa “asase kurukuruwa”.
H2329
– chûg
BDB
Nkyerekyer[mu:
1)
K]nt]nkr]n
2)
(BDB) (]soro) bodan
H2329
– chûg
nkyer[ baabiara s[ [y[ b]]l anaa asase kurukuruwa. Yesaia nam
Onyankop]n home mu de boapay] yi n’as[mfua w] ha; na w]anhwere
as[mfua a ]de b[gyina h] ama “b]]l”, s[nea y[hunu no w] abas[m a
[di so] yi mu:
Na
wahwim wo ato wo s[ b]]l
(H1754 – dûr)
ato asase a [ter[ so……..(Yesaia 22:18, KJV)
Yesaia,
ber[ ]rekyer[ b]]l no twer[ H1754 (dûr)
na [ny[ H2329 (chûg).
Yei nyinaa y[ kasa hodo] a [biara gyina h] ma ne ho.
{ho
hia s[ wo hy[ no nso s[, H2329 (chûg)
tumi gyina h] ma “]soro bodan” a, as[mfua no ntease[ mu no, [no
ne de[[s[ a wo b[tumi de adi dwuma titiriw w] abas[m yi. Moma y[n
nhw[ no bio:
}no
na ]te asase
(H2329 – chûg)
k]nt]nkr]n so], na [sotenafo] te s[ ntutumm[; ]no ]tr[ soro
(H8064 – shâmayim)
mu s[ ntentantam, na ]yere mu s[ ntomadan a w]tena mu. (Yesaia
40:22, KJV)
Abs[m
yi ka kyer[ y[n s[, Onyankop]n te ]soro bodan a [w] asase1
no so] no so na }firi nea ]w] no hunu asase so tenafo] te s[
ntutumm[. Ampa ara, Onyankop]n w] baabiara pr[ko na ]nhia s[ ]fee
n’ani ketee ansa na w]ahunu asase so tenafo], nanso mfonin a Yesaia
reyi kyer[ y[n no mu da h] fann.
Abas[m
yi ka kyer[ y[n bio s[, Onyakop]n tr[[ soro
(H8064 – shâmayim)
mu s[ ntentantam, na ]yere mu s[ “ntomadan”. As[mfua a w]de redi
dwuma w] ha no kyer[ “]soro” a [y[ as[mfua w]de adi dwma w]
Genesis mu de kyer[ ntr[mu:
Na
Onyankop]n fr[[ ntr[mu (H7549 – râqıŷa‛)
no ]soro (H8064 – shâmayim).
Na ade[ sae, na ade[ kyee, da a [tia mmienu ne no. (Hw[ Genesis 1:8.)
{nea
na nea Yesaia redi ho nkitaho ne s[, Agya Nyankop]n te ntr[mu no so a
w]atwe mu afa asase so te s[ ntomadan. (Twer[ no toa so ka s[
Onyankop]n twee ]soro mu anaa shâmayim:
Nnwom 104:2, Hiob 9:8, Yes. 40:22; 42:5; 44:24; 45:12; 51:13,Yer.
10:12; 51:15, Zak. 12:1)
Yesaia
ka kyer[ y[n s[, Agya Nyankop]n te ntr[mu no so a w]atwe mu afa asase
so te s[ “ntwamtam” anaa “ntomadan”. (Hw[ Y[saia 40:22). Yei
nt] asom w] asase kurukuruwa ho.
Hiob
nnwoma no mu no, Elifas ne saa nkyer[ase[ yi y[ adwene, [firi s[ ]ka
s[ Onyankop]n nante chûg
(H2329), as[mfua kor] a Y[saia de kyer[[ ]soro bodan:
![]() |
S[de[ “ne |
Mununkum
y[ no nkataho, na ]nhunu ade[, na ]soro
(H8064 – shâmayim)k]nt]nkr]n
chûg
(H2329)
so na ]nante[. (Hiob 22:14, KJV).
Elifas
gye dii yie s[, na ntr[mu no atifi y[ Onyankop]n tenabea.
{ny[]soro
(H8064 – shâmayim)
kor]n mu na Onyankop]n w]? Na hw[ nsoroma a [w] sorosoro no s[de[
[kor]n fa! (Hw[ Hiob 22:12).
Nea
Salomo ka faa ab]de[ mu nkontabuo ho no hy[ de[ y[asua no mu kena ma
no da nso firi nea Mose ne Yesaia twer[e[ ne nea ]twer[[ Hiob
twer]e[.
}siesiee]soro
(H8064 – shâmayim)
no, na me w] h], ber[ ]twaa
abunu ani k]nt]nkr]n chûg
(H2329)
no; ]de mununkum sens[nee soro pintin, na ebunu mu nsuo aniwa paee
denden, ]twaa [po hye[, na nsuo antra, na ]de asase fapem too h] no,
(Mmebus[m 8:27-29, KJV).
Aha
nso, y[hu bio s[ w]de as[mfua kor] no ara de rekyer[ ntr[mu anaa
]soro: chûg
(H2329).
“Owia |
Salomo
w] abas[m a [w] soro no mu sane reka nea Onyankop]n y]e[ w] nnaw]twe
a ]b]] ade[ no mu. (Hw[ Genesis 1:2). Nteasea mu no, y[hunu s[ na
Salomo rekasa fa beae[ p]tee a ntr[mu a y[hunu no te w] ebunu no ani,
[firi s[ ]ka no pefee ber[ a ]rekasa fa ]soro (H8064 – shâmayim)
nsiesie no ho s[, na chûg
(H2329) no “w] abunu no ani.” Nkyer[kyer[mu a [t] aso mu baako ne
s[, [ha no, Salomo rekyer[ nsukyenee[ k]nt]nkr]n a [w] akyire a
Onyankop]n y]e[ s[ enkura po no, [no nti, ]toa so ka s[:
}twaa
[po hye[, na nsuo antra, na ]de asase fapem too h] no (Mmebus[m 8:29,
KJV)
{mfa
ho ne nkyer[kyer[mu yi mu de[ obi de ne b[to so no, akyinngyee[ nni
ade[ baako ho: w]n nkaa no baabiara s[ asase y[ kurukuruwa.
Mmoa
a [firi Twer[s[m no mu a y[as] ahw[ no kyer[ asase t[tr[t[ a [hy[
]soro ntr[mu no mu.
Y[n
feefee anisoadehunu nwanwaso] bi a odiifo] Hesekiel twer]e[:
Na
afe a [t] so aduasa, bosome a [t] so nnan, da a [t] so nnum no, ber[
a mew] atu]fo] no mu, asuo Kebar ho no, na
]soro (H8064 – shâmayim)
buee[,
na mehunuu Nyankop]n h] anisoade[…. Na mehw[e, na hw[, ahum bi tu
firi fam bae, mununkum k[se[ ne ogya a [toatoam, na ]haran atwa ho
ahyia na [firi mfinfini, te s[ sika ne dwet[ mfrafrae[ a ad] ahoa
ani, ogya no mfinfini. Na emu na ateasefo] baanan ns[so] bi firi
puee[ …. Na
biribi w] ateasefo] no atifi te s[ ntr[mu (H7549- râqıŷa‛)
a [te s[ ahwehw[bo] a [y[ nwanwa ani a w]atr[ mu akatakata w]n atifi
w] soro. Na
w]n ntaban tene tee sisi w]n animu, ntr[mu
(H7549- râqıŷa‛)
no ase, na mmienu mmienu nso katakata yeinom ne yeinom nipadua ho. Na
w]nante a, na mete w]n ntaban no gyegye[ s[ asuo bebree gyegye[, se
Otumfo] no nne, huuy[ gyegyeegye a [te s[ [d]m nne; s[ w]gyina a,
w]gyaagyaa w]n ntaban mu; na
[nne firi ntr[mu (H7549- râqıŷa‛)
a [w] w]n atifi no so;
w]gyina a, w]gyaagyaa w]n ntaban mu. Na
ntr[mu (H7549- râqıŷa‛)
a [w] w]n atifi no so] no te s[ hoabo] ahennwa ns[so] te[ w] soro.
Na mehunui, na [te s[ sika ne dwet[ mfrafrae[ a ad] ahoa ani, [te s[
ogya emu fam hyia, [firi de[ [te s[ n’asenem de reba fam no,
mehunui na [te s[ ogya, na [haran twa ho hyia. S[de[ nyankont]n a [w]
mununkum mu osut] da te[ no, saa ara na hyer[n a [twa ho hyia no te[.{no
ne Awurade animuonyam ns[so] no tebea.
Na mehunui[ no, mehwee ase de m’anim butuu fam, na metee [nne a
[rekasa. (Hw[ Hesekiel 1:1,4,5,22-28).
Hesekiel
ka kyer[ y[n w] ha s[:
1)
Na ]soro (H8064 – shâmayim)
buee[. (Hw[ Hesekiel 1:1)
2)
Ahum bi tu firi fam bae, mununkum k[se[ ne ogya a [toatoam. (Hw[
Hesekiel 1:4). Ntease[ mu no, “atifi” rekame akyer[ ]soro atifi a
w]bue kyer[[ no no. Hiob ne ntease[ yi y[ adwene: “}no na ]tr[
]soro a [birie no mu no mu ahunumu,….” (Hw[ Hiob 26:7).
3)
Ogya ahum no mu na ateasefo] baanan ns[so] bi firi puee[. (Hw[
Hesekiel 1:5)
4)
Ateasefo] no puee[ no akyiri no, Hezekiel hunuu ntr[mu (H7549 –
râqıŷa‛)
no s[ “w]atr[ mu akatakata w]n atifi.” Hesekiel de ntr[mu no
toto “ahwehw[boa a [y[ nwanwa.” (Hw[ Hesekiel 1:22). As[mfua a
w]akyer[ ase[ w] aha no y[ H7140 (qerach)
a [kyer[ “sukyer[mma, nsukyenee[, asuk]kyea.” Yei kyer[ s[, nsuo
a [w] ntr[mu no so] no akyene
(anaas[, anny[ hwee koraa no, [da nsukyenee[ su adi). Yei b[tumi ay[
de[ Osuani Yohane hunu w] n’anisoadehunu mu: “Na ahwehw[ po a [te
s[ ahwehw[ w] ahennwa no anim, na ateasefo] baanan a ani ayey[ w]n
anim ne w]n akyiri mama wow] ahennwa no ho w] w]n mfinfini, n aw]atwa
ahennwa ahennwa no ho ahyia.” (Adiyis[m 4:6). As[mfua “ahwehw[bo]”
a w]atwer[ no Hela kasa akyer[ ase[ no y[ krustallos
(G2930),
a “w]de gyina h] ma nsukyenee[ w] Hela kasa mu.” (Vincent’s Word
Studies). Bebree na y[b[tumi aka afa yei ho, nanso [ho nhia mma y[n
adesua yi s[ y[b[nu mu ak] akyiri saa.
5)
Na [nne firi ntr[mu (H7549- râqıŷa‛)
a [w] w]n atifi no so. (Hw[ Hesekiel 1:25)
6)
Hesekiel hw[ Onyankop]n s[ ]te N’ahennwa so w] ntr[mu (H7549-
râqıŷa‛)
no so. (Hw[ Hesekiel 1:26-28).
Hesekiel
ayi Onyankop]n a ]te animuonyam mu w] n’ahennwa so] a [w] ntr[mu no
so] no mfonini a ani da h] akyer[, a [da adi kyer[ no s[ asuk]kyea.
Odiyifo]
no si mfonini yi so bio w] anisoadehunu fofor] mu:
Na
mehunui, na hw[, na
ntr[mu (H7549- râqıŷa‛)
a [w] Kerubim no atifi
te s[ hoabo] a w]hw[ a, ne suban ne ne tebea te s[ ahennwa
ns[so].
(Hesekiel 10:1)
Yesaia,
Elifas, Elihu, ne Hesekiel nyinaa y[ adwene s[ Onyankop]n di hene w]
ntr[mu denden no so. {da adi s[, s[nea asase te[ no y[ Onyankop]n nan
ntiaso]:
S[
Awurade se[ nie: }soro y[ m’adwa, na asase y[ me nan ntiaso]: [dan
b[n na mob[si ama me, na [he na me homebea w]? (Yesaia 66:1)
Asase
y[ t[tr[t[:
Hiob
nwoma no mu no, y[hun adwenep] ne nhunumu w] n’anobaebae[ mu.
Onyankop]n da ne ho adi kyer[ Hiob na ]hy[ ase[ bisa no ns[m bi.
Ns[mmisa no baako ho hia ma y[ adesua:
Woahunu
asase tr[ (H7338 – rachab) mu anaa? S[wonim ne nyinaa a, ka [!
(Hiob 38:18, KJV).
As[mfuatr[
no y[ rachab
(H7338),
[kyer[ “tr[, t[tr[t[, de[ [bae” (BDB Lexicon). Yei ma y[nnya
as[mmisa a [da mmara kwan mu fa asase t[tr[t[ ho. Yei nt] aso mu kwan
biara so w] Asase kurukuruwa ho
Daniel
nwoma mu no, nkyer[kyer[mu a [fa Nebuchadnezzar nk]mhy[ nkyer[mu
dae[so no kyer[ s[, asase y[ t[tr[t[.
Na
m’anisoade[ a mehunuu no me mpa so] no nie: Mehw[e, na hw[, dua bi
si asase mfinfini a [ware tenteentene. Dua
no so na [y[ den, na ne tenten k]duru soro , na w]hunu k]duru asase
nyinaa ano;
(Daniel 4:10-11, KJV).
Nebuchadnezzar
kaa s[ ]soo dae[ hunu dua a [nyinii tenteetene na w]hunu k]duru asase
nyinaa ano. Ber[ yei y[ dae[ no, [daso kyer[ s[ asase y[ t[tr[t[,
[firi s[ enam asase t[tr[t[ s[ [b[tumi ama yei ay[ h].
Afei,
y[nhw[ anuonyam mu nkyer[kyer[m a [fa y[n Agyenkwa a y]d] no no ho:
Na
]tee ns]ano a [t] so nsia no ano no, mehunui, na asase wosoo k[se, na
owia danee tumm s[ enwi kotokuo, na ]srane danee s[ mogya. Na
]soro nsoroma hwehwee asase
so te s[ bor]d]ma a mframa k[se[ woso no tete n’aba bunu guo. Na
]soro yii ne ho k]e te s[ nwoma a w]abob],
na mmep] ne nsup] nyinaa tutu fifirii de[ [wow]. Na asase so ahemfo
ne nnipa ak[se[ ne asafohene ne adefo] ne aho]denfo] ne nkoa adehye[
nyinaa huntahuntaa abodan ne mmep] mu abotan mu. Na w]ka kyer[ mmep]
ne abotan no s[: Monhwe
y[n so mfa y[n nhunta mfiri de[ ]te ahennwa no so] no
ne adwammaa no abufuo no ho, [firi s[ n’abufuo da k[se[ no adu, na
]b[tumi agyina ano? (Adiyis[m 6:12-17, KJV)
Hw[,
]nam amunumkum mu reba, na
ani nyinaa b[hu no,
[ne w]n a w]w]] no no, na asase so mmusua nyinaa b[b] ne ho abufuo.
Aane, Amen. (Adiyis[m 1:7, KJV)
S[nea
Yohane Odiyini no kae[ no:
-
Nsoroma
b[hwehwe asase so. (Hw[ Adiyis[m 6:13).
Yohane, s[nea ]ne adiyifo] afofor] kyer[[ nnyinasos[m yi ase no,
annye anni s[ nsoroma y[ akraka akraka (a [so sene asase) a [w]
kwansini mpem mpem akyi. {te saa anka s[nea ]soro ab]de[ adesuafo]
ma y[te ase[ no, nsoroma biako b[tumi aso asase no nyinaa s[e[ ber[
[b[nya so nsunsuanso] biara. Hy[ no nso s[, Yohane ka nsoroma no
“firi hwee” asase so; na w]anka s[ nsoroma no de dede ne aho]den
b[b]] asase no.
-
}soro
b[yi ne ho ak] te s[ nwoma a w]abob]. (Hw[ Adiyis[m 6:14).
Yei ne Twer[ns[m k] b[nkor] w] nkyer[nkyer[mu a [fa ]soro a w]atwe
mu te s[ ntwamtam anaa ntomadan. Saa nkyer[kyer[mu yi nt] aso biara
mu s[ asase no y[ kurukuruwa a.
-
{nne[
na obiara b[hunu Yesu s[ ]reba w] anuonyam mu. (Hw[ Adiyis[m 1:7).
Yei t] asom p[p[[p[ w] asase t[tr[t[ so, nanso [b[ y[ den s[ anka
asase no y[ kurukuruwa a.
-
Awudifo]
ne w]n a w]nsesa w]n adwene b[hw[ s[ w]de w]n ho b[hunta mfiri
“Adwamaa no abufuo ho” ne “de[ }te ahennwa no so]” (Hw[
Adiyis[m 6:15, 16).
S[ ]bob] soro te s[ “nwoma a w]abob]” a, awudifo] b[hunu de[ }te
ahenwa no so] no anim (w] ]soro
bodan
anaa “asase k]nt]nkr]n (H2329 chûg)”
no so. Yesaia 40:33, na w]b[hw[ s[w]de w]n ho b[hunta.
Twer[ns[m
ka s[ ]soro b[yi ne ak] “s[ nwoma a w]abob]” w] Yesu Mmae[ [t]
so Mmienu no mu, na “ani nyinaa b[hu no”. (Hw[ Adiyis[m 1:7;
6:12-17). Ansa na abas[m yi ne asase kurukuruwa nhw[so] b[y[
adwenkor] no, [b[hia ma nsusui[ bebree ne [so tumi nya. S[ w]bob]
]soro k] a, awudifo] no b[hunu Onyankop]n s[ }te N’ahennwa so], na
w]b[p[ s[ w]de w]n ho hunta w] N’anim.
{y[
]soro ab]de[ na [keka ne ho, na nny[ Asase.
{no
mu na Yosua kasa kyer[[ Awurade, da a Awurade de Amorifo] maa Israel
anim no, na ]kaa no Israel anim s[: Owia,
tw[n w] Gibeon, ne ]srane, w] Ayalon bonhwa mu.
Naowia
tw[nee,
na ]srane gyinae de k]sii s[ [d]m no t]] w]n atamfo so were.
W]ntwer[[ yei Teefo] nwoma no mu? Na
owia gyinaa ]soro mfimfini,
na amp[ nt[m ank]t] b[y[ da mu. (Hw[ Yosua 10:12-13.)
As[m
no mu ntumi nna h] mmoro yei so: “owia gyinaa ]soro mfimfini.”
Yosua hy[[ owia ne ]srane ma [gyinaa ]soro mfinfini. W]anhy[ asase s[
ma [ntwa ne ho. S[ y[y[ nokor[ Twer[ns[m suafo] yi, [s[ y[n s[ y[gye
as[m yi mu nokor[ to mu. Onyankop]n si y[n kwan s[ y[b[dane Twer[ns[m
no ama [ne onipa nnaadaa nkyer[kyer[mu a [ma owia hy[ ]soro ab]de[
mfimfini ay[ adwenekor], a [firi Genesis no, [ne Twer[ns[m b] abira.
Ab]de[ mu nyansap[ trodoo (nea w]as] ahw[ ne nea w]ahunu) bu asase a
[tim faako no bem.
Yesaia
nwoma mu no, y[nya Onyankop]n home mu atwer[ a Onyankop]n hy[[ owia
ma no sane n’akyi w] ewiem, maa owia d]n so sunsum sane n’akyi:
Hw[,
meresane owia d]n so sunsum a owia ma no sianee Ahas owia d]n so] no
mama no ak] akyire nkyeky[m du. Na
owia sanee n’akyi owia d]n no so nkyeky[m du a asiane dada no.
(Yesaia 38:8).
Yesaia
se y[n w] kasa [mu da h] s[ “owia sanee n’akyi owia d]n no so
nkyeky[m du.” Ns[mmisa biara nni ho; Yesaia gye dii[ s[ [y[ owia no
na [keka ne ho, na [ny[ asase.
Onyankop]n |
}hene
Dawid nso gye dii[ s[ [y[ owia no na [keka ne ho:
}soro
ka Nyankop]n animuonyam, na ewiem kyer[ ne nsa ano adwuma. {da woro
so kyer[ da, na anadwo ma anadwo te nka. {ny[ ]kasa na [ny[ ns[m a
w]te[. }soro susuhoma duru asase nyinaa so, na ne ns[m duru wiase
ano; wasi ntomadan ama owia ]soro h]. Na [firi adi s[ ayefor]kunu a
]firi ne pia mu, [de ahos[p[ tu ne kwan s[ ]brane. N’adifire w]
]soro ano, na ne kyini k]duru ano h], na biribiara nkora ne ho mfiri
ne hye[ ano. (Hw[ Nnwom 19:1-6).
}s[nkafo]
nnwoma no mu no, Salomo de ns[mfua “owia no ase” di dwuma b[boro
mp[n aduonu num ber[ ]reka asase so dwumadie ho as[m. Salomo gyedii
yie s[ na owia na [rekeka ne ho w] asase so.
Onyankop]n
si y[n kwan s[ y[b[ma adiyifo] no adansedie ay[ setie ama nnipa a
w]fom ne nnaadaa nkyer[kyer[mu.
Nyinaso]
a w]as] ahw[ na w]ahunu a [foa Asase T[tr[t[ so
Y[b[bob]
nyinaso] a w]as] ahw[ na w]ahunu a [foa asase t[tr[t[ so w] de[ [di
so] yi mu. Yei nkyer[ kwan biara so s[ y[n nyinaso] nyinaa ne no.
{ny[ y[n botae[ ne s[ y[b[k]aduru akyiri w] ns[mp] yi mu, [firi s[
nimde[ a [fa yei ho bebree w] nt[n[t so ma w]n a w]firi nokor[ mu
rehwehw[ nokor[.
-
K]nt]n
a y[nhunu s[ [w] h]:
S[ asase k]nt]n b[y[ s[ kwansini mpem aduonu num s[nea NASA kyer[ no
a, [ne[ na nsuo a [gyina h] no kontono anam]n mu abup[n mmienu
kwansini biako biara na w]de ab] ne tenten ho ahinanan. Yei ne nea
y[hunu s[ nno]ma rek] anim a na ne tenten so rete no y[ p[.
Nhwehw[mu bebree na w]ay[ as] yei ahw[ nanso ne nyinaa antumi
ankyer[ ne k]nt]n no. Nsuo ani t[tr[t[ wie y]. {nkontono.
-
As]fiyafo],
dwumadie hyehy[fo], de[ ]de adwene dwi biribi, [po so dwumadifo] ne
w]n a [keka ho no nnwene Asase no k]nt]n ho ansa na w]de adi w]n
dwuma (Ber[ ebinom ka s[ w]gyinaa adwene mu k]nt]n bi so na w]y]]
[twene ahodo] bi, saa nsusui[ yi mu ator]s[m ma no da adi ber[ kor]
a obi b[kae s[ nsuo a [w] [twene no ase[ no nni etwene no k]nt]n no
akyi. Nsuo no ara nya ne t[tr[t[; [nkontono.)
-
{nhia
s[ ewiem hy[nkafo] k] so ma w]n ahy[n no hwene tu t] fam s[nea [b[ma
ahy[n no aka ahunum, na [si w]n kwan s[ w]b[tu ak] sorosorobea (anka
yeinom ho b[hia paa s[ nka ahy[n no tu k] kwansini ]ha mu ]ha
d]nhwere biara fa asase kurukuruwa ho a.)
-
S[
nsumm]nten ntene mfa beae[ a biribi ketewa bi si no kwan, nanso
w]hunu no w] mmeae[ bebree w] wiase a [foro k] soro a nka [b[y[
k]nt]n kwansini pii. (Nhw[so]: Asub]nten Mississippi b[foro kwansini
dubaako ansa na aduru Mexico anaafo.)
-
S[de[
na y[gyedi s[ [y[ asase no k]nt]n na [ma asuhy[n yera firi oniiko
ani so] no ber[ [rek] akyiri no, y[hunu seisei s[ [y[ “adehw[ ho
mmara” na [ma no ba sa. Y[b[tumi de afidie a w]de hunu akyirikyiri
anaa fidie fofor] a [di dwuma saa ahw[ asuhy[n no fanan nyinaa a
ayera firi aniwa so] no.
-
W]ntumi
nsii ]hy[ a [twe nno]ma firi soro ba fam no so fapem; y[de gyidie na
[gye asase kurukuruwa no nhw[so] no to mu. Y[abu y[n ani agu ]hy[ a
[twe nno]ma firi soro ba fam so ama ab[y[ nokor[ ([firi s[ w]de
nkyer[kyer[ na ahy[ y[n “adesua” ns[m mu), nanso, nokor[ mu no,nkyer[kyer[mu
yi nt] aso mu kwan biara so. {w] s[ y[gye di s[ y[ w] ]hy[ a [twe
nno]ma firi soro ba fam anaa, a ntease[ titire biara nni mu a
[b[tumi ama asuasu aw] asase so, nanso na [ntumi nsi wisie kumoo
anaa mpo mmoawa nketewa biara ho kwan? {w] s[ y[gyedi s[ saa ]hy[ a
[ma nno]ma firi soro ba fam no b[tumi ama osuo at] ak] soro anaa s[
[b[tumi ama wura anyini nky[n mu? …a [nti y[nnim yei nyinaa?
(Mpofirim no, w]n a w]ma ]hy[ a [ma nno]ma firi soro ba fam no
nkyer[nkyer[mu k] nkan no nso ka s[ Asase twa ne ho kwansini apem
d]nhwere baako biara, s[dea [twa owia no ho hyia kwansini mpem
aduosia nso d]nhwere biara, na [twa ne ho ewiem nso kwansini mpem
ahanan aduonu. Nanso, s[ wo tena afidie badwema anim kekan saa
abas[m yi a, wonnya ahokeka kakra bi mpo. Yei y[ ade[ a [de aseres[m
ba). Nn[ mer[ yi mu ab]de[ mu nyansap[ ka no w]n ahias[m mu s[ “Mmu
wo Twer[ns[m, wo nyansa, wo botae[ ne biribiara a wo tim mu, wo
s]hw[ na wo hunu…na firi anifra mu gye nea wo sukuu nwoma kyer[
wo.” W]n a w]di wiase so nim yie s[, “s[ wo twa ntor] k[se[ na
wo twa nt[m nt[m mp[n pii a, [b[y[ de[ wagye adie.” (Adolf
Hitler). Nny[ mfomso]; }tanfo] no ahy[ no botae[ ase.
-
Ber[
biara, beae[ a ewiem ne asase hyia no foro duru nea ]hw[fo] aniwa
hunu k]duru (mpo s[ wo te ewienhy[n a atu anam]n mpen aduasa afiri
asase ani). Nnyinaso] biara nni h] s[ ]hw[fo] no nhw[ fam ansa na
wahunu kurukuruwa no k]nt]n w] nhyeae[ no so].
-
Hy[
]twease[ no t[kyer[ma a w]apae mu no nso s[ [w] NASA ahy[nsode[ mu.Y[hunu
beae[ a ewiem ne asase hyia no s[ [y[ tratra p[p[[p[.
-
Den
a [y[ ma suhy[n so hw[fo] ber[ w]nam “asase kurukuruwa anaafo] fa”
mu ber[ w]resusu s[ asase y[ kurukuruwa (anka Asase no y[ kurukuruwa
a anka nsanee[ a [kyer[ mmer[ no b[yere kete ber[ obi refiri nsanee[
a [ky[ asase no mu mmienu ak] “anaafo] dua” a w]nhunuii[ no mu.
Nanso, asase t[tr[t[ so de[, nsanee[ a [kyer[ mmer[ no toa so tr[
tra atifi dua no. yei kyer[ s[, woreba anaafo] no na [no nso retr[.)
-
Amaneb]
a [maa mfe[ mpem dunson ne dunnw]twe adehwehw[fo] de w]n adwene buu
s[ w]ak] aboro kwansini mpem aduonum ber[ w]y[[ w]n adwene s[ w]rek]
Antarctica ho ahyia, a nokor[ mu no, [no ne nsukyenee[ kawa a [w]
asase t[tr[t[ no akyire (nhw[so]: James Cook, James Clark Ross, the
British “Challenger” expedition). Fa hy[ w’adwene mu s[,
NASA kyer[ s[, asase kurukuruwa no kontono kwansini mpem aduonu-num
p[.
-
Ewiemhy[n
akwantuo a [nt] aso mu.
-
As[m
s[, mpo y[hunu nno]ma a [b[n w] aniso] s[ [boro beae[ a ewiem ne
asase hyia so nkyer[ s[ [redwane afiri nea ]hw[ no ani so (a anka
[s[ s[ [y[ sa, s[ anka [boro asase kurukuruwa no k]nt]n no so a).
{s[ s[ mframa hyehyee[ a [gyina mframatoa (baaluu) mu no ma no ak]
akyire ber[ a [refiri nea ]hw[ no ani so, a [b[ma y[ahunu k[nt[n a
[s] ase[ no ase yie w] asase kurukuruwa a ]hy[ a [ma nno]ma ba fam
hy[ ne so.
-
Amaneb]
a [kyer[ s[ w]hunu Polaris (Atifi Nsroma no) anaafo] fam b[y[
nkyeky[m aduonu w] Anaafo] Nsanee[ no so, nanso Anaafo] Dua Nsoroma
(Sigma Octantis) a y[nhunuii[ nso y[ka no ne hunu a w]hunu no
mp[np[nso] biara no nsi so, mpo w] nsanee[ a [ky[ asase no mu mmienu
(ne ]haw a y[nya w]n nsoroma akuokuo hw[ mu).
-
Ewiem
tebea ne [po so asor]kye t] aso mu pii w] Asase T[tr[t[ so:
Mpofirimu no, saa asase ani kor] yi ara nso na Aman Nkabom Kuo de
ay[ w]n ahy[nsode[.
-
As[m
s[, NASA (Fekuo a w]w] aman akode[ a w]de w]n dwumadie sie) mfaa
Asase mfonin ankasa mmaa da, na w]y] adwuma daa de daadaa…
![]() |
Robert |
NASA
gye to mu s[, w]de ns[m a w]nya no afidie badwemma so na [di w]n
dwuma; [ny[ mfonyin a w]atwa. Ber[ a w]bisa Robert Simmon, NASA Ns[m
mu Adehunufo] ne Dwumfo] s[ “De[n na [y[ mer[ paa a woay[ no abrab]
mu nyinaa aka wadwuma ho w] Goddard?” }yi ano s[:
“Ber[
obi twaa mfonin firi soro a [kyer[[ asaase no fa nyinaa (Asase
Kurukuruwa no fa) y[ afe apem ahankron aduoso mmienu, Apollo 17 ber[
so.
NASA y[[ ne “Earth Observing System (EOS) Satellite” s[ [nhwehw[
Asase no ap]muden mu. Afe mpem mmienu ne mmienu mu na y[nyaa ns[mkora
dodo] a [tumi y[ Asase no nyinaa mfonin. {no nti, y[y[[e[. De[
na [y[ den ma y[n ne s[ y[de “satellite” so ns[mkora a y[nya no
abosome nnan ntam b[y[ asase a ani y[ t[tr[t[.
Reto Stockli a seisei ]w] Swiss Federal Office a [hw[ nsoroma ne
ewiem nsakyerae[ so y[[ adwuma yi mu k[se paa.{nti y[de asase ani
t[tr[t[ a y[ay[ no kyekyeree b]]lo ho. Me
dwumadie w] yei mu ne s[ m[hyehy[ asase no ani, mununkum ne [po
asuasu no s[de[ [ne de[ nkur]fo] rehw[ anim afiri soro no b[y[ p[.
Saa b]]lo no b[y[[ abohemmaa bibire a agye din no. M’ani gyee ho
nanso na minim beae[ [b[k] ak]duru. Y[annwene ho da s[ [b[ba ab[y[
ade[ a obiara p[. nokor[ nie, maannye anni da s[ m[ba ab[y[ “Mr.
Blue Marble.” {firi h] na y[de asase no ani nno]ma no bi akeka ho,
na afe mpem mmienu ne nnan de[, y[de asase no ani nno]ma no bi keka
ho bosome biara.”
(http://www.nasa.gov/centers/Elohimdard/about/people/RSimmon.html)
Kwan |
W]nnue,
w]n a w]de agyinatuo ahunta Awurade fee, na w]n nney]e[ w] esum mu,
na w]ka s[: Hwan na ]hu y[n, anaa hwan na ]yi y[n? Mosisi nno]ma tiri
ase! W]bu ]nwomfo] s[ d]te[, na ay]de[ aka akyer[ ne y]fo] s[: {ny[
]no na ]y]] me, anaa anwonne[ aka akyer[ ]nwomfo] s[: }nnim de? (Hw[
Yesaia 29:15,16)
Hwan
na wo
gye no die? Onyankop]n Adiyifo] anaa
Fekuo a w]w] aman akode[ a w]de w]n dwumadie sie w] NASA?
S[
Awurade Se[ nie: W]adome
oniiko a ]de ne ho to onipa so],
na ]de honam y[ ne basa, na n’akoma atwe afiri Awurade ho. Na ]b[y[
s[ dua kwatikwati anwea pradada so, na ]renhunu s[ papa reba, na
]b[tena [ser[ so nky[kyer[ so ne nkyene asase a obiara nte so].
Nhyira
ne oniiko a ]de ne ho to Awurade so],
na Awurade y[ n’anidaso]. Na ]b[y[ s[ dua a w]ate no nsunoa, na ne
nhini tentene k] asuo no ho. Na s[ ahuhuro ba a, [ny[ no hu, na [so
ahahan b[y[ fr]mfr]m, na suk]m afe mu nso, [rempo, na [nnyae aba so].
(Hw[ Yeremia 17:5-8.)
Kleke ha na twe Twi atwerɛdeɛ su no
1 Ber[
yei y[ nkyer[kyer[mu a Twer[ns[m mu nkyer[kyer[mufo] ahodo] kura no,
obi b[tumi agye ho akyi s[ “asase k]nt]nkr]n” a Yesaia (Yesaia
40:22) kaa ho as[m no rekyer[ Asase no k]nt]nkr]n tebea. Yei b[tumi
ay] h] sa. De[ odiyifo] no anka ne s[ asase no y[ kurukuruwa.