Ezekiya wakabona zinji kwiinda buyo vwili
lyomwe mujulu. Walo wakabona akuteelela Kkalenda lya Mulengi.
“Mwezi wakkumi awatatu” nkuuli mu
Mangwalo. Mbuli mbokweelede kale.
Mazubaano, ikkalenda eelyo liyeeme amwezi
azuba lyeelede kubaa mwezi wakkumi awatatu mumyaka yotatwe lyoonse.
Kumatalikilo tiicakali boobu pe, mazuba aakuzinguluka kwamwezi azuba oonse
akali kusika mazuba aali myaanda yotatwe amakumi cisambomwe. Mazubaano,
kuzinguluka kwa mwezi kutola mazuba mafwaafwi kwiinda kuzinguluka kwa zuba kuti
kwainda myaka yotatwe, kuzinguluka kwa mwezi nkufwaafwi kwamazuba ali makumi
otatwe awotatwe, eeco cipa kuti kunungililwe mazuba aayo akubamba mwezi uumbi.
Ba Hebulayo ooyu mwezi uuyungizyigwa bakali kuwiita kuti Veadar (caamba kuti
“Adar wabili”).
Mwezi wakkumi aitatu ulatondezyegwa mu
Mangwalo mubbuku lyakayoyelwa moza lya
mushinshimi Ezekiya. Muli Ezekiya 1:1-2 twaambilwa kuti Ezekiya
wakatambula cilengaano kuzwa kuli YHVH muli bwasanu bwamwezi wane, mumwaka
wasanu wabuleli bwa Jehoyachini wakali mubuzike. Muli Ezekiya 2:7, YHVH
alimwi wakaambila Ezekiya kuti acenjezye Isilayeli nkaambo kakuzangila YHVH.
Alimwi mu Ezekiya 3:15 tujana kuti Ezekiya wakalikkede ankomwe yamulonga
Cheba, kwamazuba aali ciloba, eeci cituleta kubuzuba bwa kkumi abumwi bwamwezi
wane, mumwaka wasanu wabuleli bwa Jehoyachini wakali mubuzike.
Lino muli Ezekiya 4:1-11 wakalaililwa
a YHVH kuti alale kukasolo kakulumwesyi kwamazuba aali myaanda yotatwe amakumi
fuka alimwi aakumanizya boobo walo akalale kukasolo kakululyo kwamazuba makumi
one (40); antoomwe mazuba myaanda yone amakumi otatwe (430). Ciindi citobela
mbokwaambwa mubbuku lya Ezekiya mukampango 8:1, oomo tubona
Ezekiya ulikkede muŋanda yakwe mumwaka wacisambomwe (wabuleli bwa Johoyachini
wakali mubuzike) muli bwane bwa mwezi wacisambomwe. Eeci citutondezya kuti
Ezekiya wakali manizyide malailile ngaakapedwe mucibalo 4 nkaambo wakalikkede
muŋanda yakwe kutali kulede kucimwesyi nokuba kululyo. Kuti Ezekiya naakali
kubelesya ncobeni kkalenda lya kuzinguluka kwazuba walo naatakateelela
malailile ookwa YHVH kujataikizya mbuli bulembedwe ciindi mu Ezekiya 8:1.
Kuzwa mubuzuba bwakkumi abumwi bwamwezi
wane, mumwaka wasanu wabuleli bwa Jehoyachini (Ezekiya 1:1-2; 2:7; 3:15)
kusikila kuli bwasanu bwamwezi wacisambomwe mumwaka wacisambomwe wa Jehoyachini
(Ezekiya 8:1) kuli mazuba aali buyo myaanda yone akkumi awotatwe (413)
akkalenda litobezya kuzinguluka kwa zuba lilikke (akulezya mazuba aali kkumi
aciloba ,17). Kubelesya myezi iitobezya kuzinguluka kwa mwezi uulibonya
iili kkumi ayibili (12), eeci cisikila buyo amazuba aali myaanda yone awotatwe
(403) (akulezya mazuba aali makumi obile aciloba 27). Kuti Ezekiya naakabelesya
kkalenda litobezya kuzinguluka kwamwezi ulikke naatakateelela YHVH. Nokuba
boobo, kuti ooyu mwaka niwaajisi myezi ili kkumi ayotatwe (myezi iitobezya
mwezi azuba antoomwe) Ezekiya naakateelela malailile aa YHVH kusikila kubbala
lini mbuli mwezi wakkumi aitatu mbulaa mazuba aali makumi obile afuka (29),
akumupa ciindi cinji cakuti alale kubbazu limwi kwamazuba aali makumi obile
aciloba (27) aaceede.
Amubikkile maanu kuti Ezekiya 4:9-10
utondezya kuti Ezekiya wakaambilwa kuti akande busu bwacinkwa buyoomusisya
mazuba aali myaanda yone amakumi otawe aamazuba (430). Ime ndakabapa bantu
batobela kkalenda litobezya zuba lilikke nzila yeelela aawa, akubikkila maanu
kuti Ezekiya wakabamba zinkwa eezyo mubuzuba bomwe, bwakkumi abumwi bwamwezi
wane. Kuti twatobezya kubamba cinkwa camashekeli aali makumi obile (Ezekiya
4:9-10) kubuzuba buli bomwe nalede kubbazu lyomwe, eeci inga caindila
kumwaya muzeezo wakkalenda litobezya zuba lilikke, nkaambo ciindi inga
cafwiimpa kubantu batobela kkalenda lya zuba lilikke kuti nicaamutolela kwiinda
buzuba bomwe kubamba zinkwa.
Kuya kumbele, eelyo webo wabona kuti myezi
ya Bbaibbele itobezya mwezi uulibonya azuba antoomwe, alimwi kuti mwaka mupya
utalikilwa muciindi lyeelana mazuba amasiku, ncintu ciyandika kuti mwezi
wakkumi autatu usanganyigwe kumwaka mumyaka ili yobile niiba yotatwe (ziindi
ciloba mumyaka iili kkumi afuka ,7 in 19). Kuti eeci kacitacitigwi, mapobwe
aalo inga alelema kwamazuba aali kkumi abumwi mumwaka uli oonse “uutobezya
kuzinguluka kwazuba lilikke”, akubikka mapobwe kuzwa muziindi zyamwaka
naayelede kuba. Eeci ncecicitika mu kkalenda lyaba Muslimu eelyo lisiya anze
mwezi wakkumi aitatu. Mapobwe aabo alasensela muziindi zyamwaka woonse.
Nkooko mwalimvwida
nobalongwema, mwezi wakkumi aitatu nkuuli mu Mangwalo. Mangwalo nokuba kubala
myezi taakwe naaimpya pe. Amulibalile lwenu, mubale bumboni. Ikkumbi liyaa
bweenda. Tweelede kutobela, nkaambo inga katuyoocaala munkanda.
Comments