World's Last Chance

Cishinshimi camu Bbaibbele, Ziiyo zya Bbaibbele, Zipekupeku, Zilembedwe, Azimwi Zinjaanji!

While WLC continues to uphold the observance of the Seventh-Day Sabbath, which is at the heart of Yahuwah's moral law, the 10 Commandments, we no longer believe that the annual feast days are binding upon believers today. Still, though, we humbly encourage all to set time aside to commemorate the yearly feasts with solemnity and joy, and to learn from Yahuwah's instructions concerning their observance under the Old Covenant. Doing so will surely be a blessing to you and your home, as you study the wonderful types and shadows that point to the exaltation of Messiah Yahushua as the King of Kings, the Lord of Lords, the conquering lion of the tribe of Judah, and the Lamb of Yahuwah that takes away the sins of the world.
WLC Free Store: Closed!
Cishinshimi camu Bbaibbele, Ziiyo zya Bbaibbele, Zipekupeku, Zilembedwe, Azimwi Zinjaanji!

Kubejelwa Aatalikilwa Buzuba: Ninzi alimwi kulaa mulimo nzi! [CEELEDE KUBALWA: ABA SDA]

Kuvwuntauzya kabotu-kabotu matalikilo aamweengwe Uutalikilwa kupima buzuba, ncintu ciyubununa kakwiina kudonaika kuti imvwiki zyamazubaano, tiizyakali kuzinguluka lyoonse kazijatene kuzwa ku Malengelo pe. Kufumbwa kusendekezya muzeezo wiimpene akasimpe aaka, nkukotamina zilengwa aziyanza zyabantu – akubikkila bumboni bwamasimpe kumbali.


Ninzi Mweengwe Wakutalikila Kupima Buzuba?

Mweengwe uutalikilwa kupima buzuba munyika,
mweengwe wakuyeeyela buyo mumutwe uulanduka akataal waanje lwa Pasifiki. Ooyu
mweengwe wakaanzwa akubikkwa mumulawo1 mu 1884
kumuswaangano wa Internationalo Meridiani Confarensi ku Washington, D.C.;
wakabikkilwa mulimo wakwaandaanya mazuba aayo aajanwa mukkalenda lina Gregory.

Mweengwe wakupimya mazuba munyika, “mweengwe
ulaa mulimo wakwaandaanya” mazuba obile aatobelene mukkalenda. Eelyo yebo
nokosola mweengwe ooyo, inga waba muntu weendela akataa ziindi zyamazuba obile
munzila imwi! Kuti wakosola mweengwe ooyu kotozya kumbo, mpoonya inga
waakulijana kuti uli musyule kwa buzuba bomwe, pele kuti wakosola mweengwe ooyu
kotozya kusyule nkoozyila, yebo inga wazyokela musyule lyaciindi.”2

Bunji bwaziindi, ooyu Mweengwe Uupima
mazuba, uloolokede akutunginizya kwamadigili aali 180°, kawiimpene a mweengwe
wa Greenwich uuli ku London, England.3  Ooyu
mweengwe tuuli mweengwe uululeme kulandabala pe, nkaambo kuli zintu azimwi zya
mapolitikisi zyakweeleba munzila muuyinda, azintu zyamakwebo. Cibaka
cakasalilwa mweengwe ooyu, ncibaka citakwe cintu ceebeka, alimwi aawo mpocibede
cibaka eeco kunyina acilengwa leza cikonzya kujanwa kacisimpidwe mumundando
mowiinda mweengwe ooyo.

Madigilii aali 180 ngaakasalilwa [Mweengwe
wakupimya mazuba Munyika], nkaambo ooyu mweengwe ziindi zinjaanji, wiinda
mulwaanje lutakwe nyika akataa lwaanje lwa Pasifiki, kuuyaa kupenauka kutegwa
masi aali munsimunsi akonzye kubaa mazuba aayimpene. Aboobo madigilii aali 180
aakasalwa, taakwe ncaayiminina, pele ngaakabelesyegwa kubamba mweengwe
waandaanya mazuba aano.4

Mweengwe Wakupimya Mazuba Munyika, ulakonzya
kubeda kufumbwa abusena  . . . Pele
cilainda kubota kuti muntu kali madigilii aali 180° kulaale amweengwe ooyo
uukosola mu Greenwich,  ku England.
Alimwi ncibotu akuti oobu busena kabuvwunikidwe atalaa lwaanjwe lutakwe cintu
pele luzwide meenda. Nokuba boobo, lyoonse kuli masena oomo muuyelede kupenauka
kutegwa bantu bakkala muzyooko eezyo bakonzye kupima ciindi.5

Cifwanikiso ca Mweengwe Uupima Mazuba anyika aziindi zyawo 

“Mweengwe wamadigilii 180° wakasalwa
kuba Mweengwe Wakupimya Ciindi Munyika
nkaambo wiinda mumasena aatakkedwe bantu
Akataa Lwaanje lwa Pasifiki.
Wakasalwa mumuswaangano wa Ziindi zya Nyika mu
1884 ku Washington, D.C., ooko zisi zili 26 nkozyaabungene.”
(https://www.timeanddate.com/time/dateline.html,
eeci cakazubulwa mu Kaanda kaniini 20, 2017.)

Mweengwe
Wakupimya Mazuba Munyika (IDL) mubufwaafwi:

  • Ooyu mweengwe wamasendekezya buyo, tuuli mweengwe uulibonya masimpe
    ameso pe.
  • Ooyu mweengwe wakaanzwa ankamu yabaalumi ku Washington, D.C. mu
    1884.
  • Ooyu mweengwe uli mumutwe wamuntu, tuujatene kucilengwa leza nociba
    cili buti pe.
  • Nkaambo kakuti ooyu mweengwe
    ngwakusendekezya buyo, ulakonzya kusensela ooku nokuba kooku. (Wakasezyegwa
    ziindi zinjaanji nkaambo kamapolitikisi amakwebo. Tulabandika aakale makani
    aaya.)

Ino
ninzi Mweengwe Uupima Ciindi  Kubelesya
Zuba-amwezi?

Imweengwe Uupima Ciindi uubelesya
Zuba-amwezi ngomweengwe uusimpidwe atalaa nyika eelyo mwezi azuba nozyeendela
abusena bomwe, mwezi nuutalibonyi.6 Eeci
ncintu cicitika kumatalikilo aakuzinguluka kwa mwezi, alimwi ncintu cikonzya
kulangilwa kucitika lyoonse aciindi ceelede. Kuleka mbuli mweengwe wakaanzwa
amuntu, ooyu Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba aMwezi, tuuli mweengwe
wakusendekezya pe; ngwamasimpe alimwi uyeeme atalaa kuzunguluka kwa mimuni
yamweenya wakujulu eeyo njaakabikka Mwami Yahuwah ku Malengelo.

Alimwi Elohimu wakati, Akube mimuni
mumweenya wakujulu kuti yaandaanye buzuba kuzwa kubusiku; alimwi ibe zitondezyo
zyaziindi, aziindi zyamwaka [ziindi zyakukomba7], akutondezya mazuba, amyaka.
(Matalikilo 1:14)

Amumvwisiye kuti Matalikilo taalembedwe kuti…

“Alimwi Elohimu wakati, Akukabe nkamu yabaalumi (mumyaka 6,000 kuzwa ciindi cino) kuti bakalengelezye mweengwe akusendekezya buyo kufumbwa mizeezo yabo mbwiiyeeyela, kuti ooyo mweengwe ukaandaanye buzuba kuzwa kubusiku; alimwi ibe zitondezyo, zyaziindi zyamwaka  [ziindi zyakukomba], akutondezya mazuba, amyaka” pe.

Cintu cipa kuti ooyu Mweengwe Uupima Ciindi
Kubelesya Zuba-amwezi ulondoke boobu ncakuti, ooyu mweengwe ulatuzumizya
kwaandaanya akataa mazuba kakwiina muntu uunyonganya cintu eeco pe, mbuli
(mweengwe Wakusendekezya Kupima mazuba Munyika).8 Eelyo muntu natalikila kubalila Buzuba Butaanzi
bwa Mwezi Mupya kuti butalikila kubucedo
butobela ciindi zuba amwezi noziimpana akweendela antoomwe
, inga
nyika yoonse yeendela antoomwe kuleka buyo kubamba mapobwe a Nsabata, pele
akubalila mazuba woonse aatobelana munzila iiluleme. Ooku mumajwi amwi,
nkokwaamba kuti bantu boonse balaa nyika batalikila buzuba bomwe muciindi comwe
mukati kamawoola aali 24.

Ino Ubeleka
Munzila nzi Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi?

Eeco ciindi zuba amwezi noziimpana
akuzinguluka antoomwe, kumwi mwezi kuutalibonyi, nceciindi eelyo nuutalika
mulongo mupya wamazuba aali mumwezi ooyo. Bucedo buya kumbele kusalazya
kusikila kwaca mu Buzuba Butaanzi bwa Mwezi Mupya atalaa nyika yoonse mumawoola
aali 24. Mpoonya kuzwa waawo, mazuba aali cisambomwe alatobela a Nsabata
yabuzuba bwaciloba
kumamanino aamvwiki. Nokuba kuti ooyu mweengwe wa
Mwami Yahuwah, inga waamba akuti “mweengwe wakubucedo”, ooyu mweengwe ulacinca
muzyooko zyaandeene mwezi-amwezi, pele kuti muntu watalikila kubalila mazuba
aciindi camwezi kuzwa mu Buzuba Butaanzi bwa Mwezi Mupya, eeco inga cazumizya
bantu boonse atalaa nyika kuti batalikile buzuba oobo mumulongo wamawoola aali
24 ngeenya antoomwe. Aboobo cintu citobela ncakuti, kunyina nokuciyandika
kubelesya mweengwe wakusendekezya mumizeezo yamuntu pe.

Kuti mapobwe ookwa Taata naakali kubambwa
lyoonse akutalubwa alimwi ikkalenda Lyakwe nilyatakasulaikwa, nikwanyina kaambo
kakutobela manjezyeezya aabantu aakubamba mweengwe wa IDL.

Mbubuti
Mweengwe Uupima Mazuba munyika Yoonse mbuukonzyene a Mweengwe Uupima Ciindi
Kubelesya Zuba-amwezi?

(1a) Hena
Mweengwe Uupima mazuba Munyika ulijatene acilengwa leza cikonzya kubonwa ameso
na?

Nee peepe. Mweengwe wa IDL mweengwe
wakusendekezya buyo 100%, mweengwe wamanjezyeezya uugwalangene akuzelauka ooku
akooku.

(1b) Hena Mweengwe
Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi uyeeme kucintu cikonzya kubonwa muzilengwa
leza na?

Inzya. Ooyu mweengwe uyeeme kukuzinguluka
kwa mimuni yakalengwa akwaanzikwa mumweenya wakujulu (kweendelenya a Matalikilo
1:14).

(2a) Hena
Mweengwe Uupima Mazuba Munyika ulakonzya kusezyegwa amuntu na?

Inzya ncobeni. Bantu bakaselezya mweengwe wa
IDL ziindi zinjaanji nkaambo kamapolitikisi amakwebo.

(2b) Hena
Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi ulakonzya kusezyegwa amuntu na?

Nee peepe. Nkaambo kakuti ooyu mweengwe
(tuli mweengwe wakabikkwaa muntu), walo weendelezyegwa aamimuni iilengedwe
alimwi yaazinkidwe mumweenya wakujulu; tuukonzyi kusezyegwa amuntu pe. Mweengwe
Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi weendelezyegwa cigaminina a Taata Yahuwah
Lwakwe mwini. Walo kwiinda
mubusongo Bwakwe, wakabamba nyika alimwi kwiinda muluzyibo Lwakwe wakaanzika
majulu.
(Tusimpi 3:19)

(3a) Nguni
wakasendekezya Mweengwe Uupima Mazuba Munyika?

Imweengwe wa IDL wakaanzwa ankamu yabanalumi
ku Washington, D.C..

(3b) Nguni wakalenga
Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi?

Imweengwe Uupima Ciindi Kubelesya
Zuba-amwezi wakalengwa aa Mwami Yahuwah. Lyoonse ooyu mweengwe, utalikila
kumatalikilo aamwezi kwiinda mubweende bwa mimuni yakujulu (kweendelana
abulembedwe mu Matalikilo. 1:14).

(4a) Ino Mweengwe
Uupima Mazuba Munyika, wakabambwa lili?

Ooyu mweengwe wa IDL wakabambwa mu 1884.

(4b) Ino Mweengwe
Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi wakabambwa lili?

Imweengwe Uupima Ciindi Kubelesya
Zuba-amwezi, wakabikkwa ku Malengelo eelyo zuba amwezi nizyaapegwa mulimo wazyo
wakupa mumuni akutondezya ziindi.

Nguuli
mweengwe wakupimya ciindi ngoyeeya kuti ulazumizyigwa Kujulu lyoonse?

Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse

Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi

Mweengwe wakusendekezya uugwalangene

Mweengwe wamasimpe, uukonzya kubonwa,  weendelezyegwa amimuni yakujulu.

Ulakonzya kusezyegwa abantu (mweengwe wa IDL wakasezyegwa ziindi zinjaanji nkaambo kamapolitikisi a makwebo.)

Tuukonzyi kusezyegwa abantu (Nkaambo Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi utobelezya mimuni yakujulu, tuugumwi maanza aamuntu pe. Ooyu Mweengwe weendelezyegwa aa Taata Yahuwah Lwakwe mwini.)

Wakabambwa ankamu yabaalumi bakabungene ku Washington, D.C.

Wakabikkwa a Mulengi wesu (Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi utalikilwa kumatalikilo aamwezi kwiinda mukuzinguluka kwa mimuni yakujulu, kweendelanya abulembedwe mu Matalikilo. 1:14.)

Wakaanzwa mu 1884

Wakabikkwa ku Malengelo


Amusinsimuke kamubbatula meso nobantu…

Bantu banjaanji mazubaano, bayaa kusinsimuka
akutalika kubona twaambo twakubejelezya akweena kwini ooko kumvwugwa
muzikombelo, aboobo bayaa kupiluka kucizuminano camu Bbaibbele. Bayaa
kwiibaluka mapobwe ookwa
Yahuwah
mbwaanooliko lyoonse kukabe kutamani, alimwi bayaa
kulisungula akulyaaba kuzyokela kubuumi bwakulisetekanya akubamba kufumbwa cili
coonse eeco Mwami ncaakalailila kuti citobelwe. Cintu ciindwa kumbali
kanjaanji, nokuba boobo, ncakuti, eelyo kkalenda libelesyegwa kubalila mapobwe
mazubaano, ndikkalenda lya kukomba mituni nyaanya. Kuleka buyo ceeco,
lilinjilaukene a Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse. Aaka nkaambo kakatazya
kumvwisisya kuli baabo balipeekezya kuti basyoma ncobeni mu Mangwalo alikke
luzutu. Kuti muntu kazuunyana kulipeekezya kusyoma mangwalo alikke kakunyina kusyoma cimbi9 pele kumwi muntu ooyo kadyaaminina mapobwe aa
Mwami Yahuwah kunsaa Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse wakabambwa amuntu,
eeco ncintu citaluleme pe. Koima mukwabo aawa uswe ciya kaindi kasyoonto buyo,
akwiibaluka cintu eeci. Mbubuti Nsabata a mapobwe aasika ciindi comwe amwaka
mbwaanga ayaamina munzila yakupima ciindi eeyo yakabambwa buyo mumyaka yakainda
iili 130?

Kubejelwa Aatalikilwa Buzuba: Ninzi alimwi kulaa mulimo nzi! [CEELEDE KUBALWA: ABA SDA] image

Kuti muntu kazuunyane kulipeekezya kusyoma mangwalo alikke kakunyina kusyoma cimbi pele kumwi muntu ooyo kadyaaminina mapobwe aa Mwami Yahuwah  kunsaa Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse wakabambwa amuntu, eeco ncintu citaluleme pe.

Ba
SDA a Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse: Kupelengusya Maanu Kwini

Cikombelo ca SDA cakali lelekedwe abuvwubi
bwa Kasimpe mu Mangwalo. Cimwi cibeela cakasimpe aako, ncakuti balo balaibaluka
ncokuyandikila kubamba buzuba bwa Nsabata akubusetekanya. Cintu cuusisya nokuba
boobo ncakuti, ba SDA bakagagambatila kukaka mulumbe wabangele botatwe
mubukkwene amumuni uuyungizya kumweka wa Kkalenda lyamu Bbaibbele. Mbokuli
boobo, balo bazuunyene kulamatila akusumpula buzuba bwa Mujibelo bujanwa mu
kkalenda lina Gregory (kweendelanya amweengwe wakabambwa amuntu wa IDL), kumwi
kabacilikankaizya kuti balo Mangwalo alikke ndolusyomo amulimo wabo.

Kulangisya
Lwiiyo lwaba SDA

Kuti koli muna SDA, twakukomba kuti wiime aawa akulizeeza masimpe mumoyo wako: Kuti nkondo yamamanino kiili buyo akataa  Mujibelo a Nsondo, mbubuti mbocinga caba kuti aayo mazuba ayimpene buyo amweengwe wakaanzwa mu  1884 ankamu yabaalumi ku  Washington D.C.?Kubejelwa Aatalikilwa Buzuba: Ninzi alimwi kulaa mulimo nzi! [CEELEDE KUBALWA: ABA SDA] image

Basicikombelo ba SDA balidadanyene
kutaminina kuti Mujibelo mbobuzuba bwa Nsabata yamu Bbaibbele akubbodoola kuti
Nsondo mbuzuba bwakukomba mituni, pele basinkila meso aabo kubona kasimpe
kakuti, ooyo mweengwe wakabambwa amuntu, ncecintu cilikke caandaanya
mazuba obile aayo.  Balo balizyi kabotu
makani aakubamba Nsabata akulubizya kuli mukusumpula buzuba bwakukomba zuba
mituni (nsondo), pele tababwene kaambo kali mukulekela manjezyeezya aamuntu
kuti abajanine buzuba bwaciloba 
akubazyibya nobutalika buzuba butobela (kubelesya Mweengwe Uupima Mazuba
Munyika Yoonse wakabambwa amuntu). Tee kayi ooko nkuungulwa maanu. Cilikke
cintu ciimpene akataa “Caando cokwa Yahuwah” a “Caando ca
Munyama” mu lwiiyo lwaba SDA, mweengwe wakabambwa amuntu ooyo
uubelesyegwa kubalila mazuba munyika yoonse
.  Kuti yebo oobala waawa koli muna SDA,
twakukomba cakulitolaansi kuti yebo wiime akutalika kulizeeza ncobeni mumoyo
wako makani aaya: Kuti nkondo yamamanino kiili nkondo yakulwanina buyo akataa
Mujibelo a Nsondo, mbubuti mbokunga mazuba obile aaya kaayimpene buyo kubelesya
mweengwe wakabambwa abantu bapona ansi aano ku Washington D.C.? Alimwi kuti
Mujibelo kabuli buzuba bwa Nsabata yansiku lini yamu Mangwalo, nkaambo nzi
ncobubalilwa akujanwa kubelesya nzila yakabambwa buyo amuntu kaindi kasyoonto
mu 1884 kuleka kuzwa ku Malengelo aanyika mbuli Mwami Leza Yahuwah
mbwaakalenga?

Katuyaa
Bweenda Basa

Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse
wakasezyegwa a akuzelausyigwa ziindi zinjaanji kuzwa niwaabambwa. Kuleka buyo
ceeco, awalo mulawo weendelezya mweengwe ooyu10 wakapindaulwa kusikila ziindi zyobile :

Cifwanikiso ca Mweengwe Uupima Mazuba anyika mu 1888

Mweengwe wakutalikila buzuba niwaapindululwa ku Alaska mu 1867, akuuntuluzyila kubambulwa kwaacitidwe ku Philippine mu 1844/45 mbuli mbokulembedwe mumalembe aane (1885-1890) ookwa Meyers Konversationslexikons (myweengwe italikilwa ku myeengwe yaba Ferro a Paris) Cakalembwa kuzwa mu: https://www.staff.science.uu.nl/~gent0113/idl/idl_philippines.htm

Ku Philippinesi: Mu 1844, nsumbu ya Philippines (antoomwe a nsumbu zya Mariana, Guam,
a Caroline), zyakasotoka akuzimaanya buzuba Bwabili, Nalupale 31 kuzwa
mukkalenda lyabo, akutonkela mweengwe wakutalikila buzuba kutozya kujwe
lyansumbu yabo. Cintu cakatobela waawo ncakuti, oobo buzuba bwakali kubalilwa
kuti mbuzuba Bwasanu kusikila ciindi eeco, lino bwakaba bwa Nsabata yabo,
alimwi oobo buzuba bwakali kwaambwa kuti bwakali bwa Nsabata kusikila mumwaka
ooyo, lino bwakabalwa kuti ni Nsondo. Ba SDA baku Philippinesi balakazya makani
woonse aaya kuti akacitika ncobeni, kumwi kabatwanga akukomba mubuzuba bupya
bwa Mujibelo kuti, “Nsabata yesu ni Nsabata ya Cizuminano Cipya.”11 Mubwini, lwiiyo lwaba SDA lwaamba kuti aabo
babamba buzuba oobo bwakali Mujibelo kusikila mwaka ooyo (lino bwakaitwa kuti
Nsondo) bali muntenda yakutambula “caando ca munyama.” Eeci ncintu cizilaisya
alimwi citaluleme. Mbubuti muntu uusyomeka kuyandaula kasimpe mbwanga
watonkomana kulamatila lwiiyo lutaluleme lwakuti mvwiki ilazinguluka kakwiina
kuyozya, kumwi ooyo muntu kabwene bumboni bumutondezya kuti eeco ncintu
cabufubafuba alimwi cilipyopyongene.

Ku Alaska: Eelyo cisi ca Amelika nicakaula cooko ca Alaska kuzwa kucisi ca
Russia mu 1867, ooyu mweengwe wakubalila ciindi wakasezyelwa kumbo. Aboobo
cintu cakatobela ncakuti, cooko ca, Alaska cakatalika kubamba mazuba aa Bwasanu
obile kaatobelene.

Eelyo Mulembi wa Cisi ca Amelika William
Seward naakasungilizya makani aayo, mfulumende yaku Amelika yakazumizya kuula
cooko ca Alaska kuzwa kucisi ca Russia mali aasika $7,200,000, mu Mukubwe
Kaangala  9, 1867, mpoonya ndembela yaku
Amelika yakaanzikwa mumwezi wa Kavwumbi kaniini 18 mumwaka ngweenya ooyo (oobo
buzuba lino bwiitwa kuti Mbuzuba bwa Alaska). Mpeenya aciindi eeco
nibakacincana mali akuulana anyika, Mweengwe Wakupimya Mazuba Munyika Yoonse
awalo wakapindulwa akusezyelwa kumbo, aboobo cooko ca  Alaska cakacinca kuzwa mukubelesya kkalenda
lina Juliyasi akutalika kubelesya lina Gregory. Aboobo kubantu bakali kukkala
mucooko canyika eeco, buzuba Bwasanu, Kavwumbi Kaniini 6, 1867 bwakatobelwa a
Bwasanu, Kavwumbi Kaniini 18, 1867; mazuba obile akatobelana kaaitwa kuti
Bwasanu nkaambo kakutonkela mweengwe wakupimya mazuba kumbo.12

Eeci caambilizya kuti oobo buzuba
bwakazyibidwe kuti Mujibelo kusikila ciindi eeco, lino bwakaba Bwasanu, alimwi
oobo buzuba bwakazyibidwe kuti ni Nsondo, lino bwakaba Mujibelo. Kolya koyeeya musa;
Bantu babamba nsabata Mujibelo baku Alaska mazubaano bakomba mubuzuba bwakali Nsondo mumyaka iili 150
yakainda musyule lyesu.  Alimwi nokuba
kutwanga kwa Cikombelo ca SDA, akwalo kulikonkede kuti aabo bazumanana kukomba
mu Nsondo mbabayootambula caando ca munyama. Mbubuti eeco cintu mbocinga cacitika, kakuli mumyaka iili buyo 150
musyule lyesu, buzuba oobo mbubakali kukomba kuti (Mujibelo) aaba bantu,
mubwini oobo bwakali buzuba bwa Nsondo?
Ikuba
muntu munkutwe wabusongo, ncintu ciyandika akataa bantu bokwa Yahuwah basyoma;
pele kuti bazumine kusyaanikizya mapobwe aa Kujulu mukkalenda lyakabambwa amuntu,  ooko nkufubaala akuzilaika.

Ku nsumbu zya
Samoa a Tokelau:
Mu 1892, mweengwe wakupimya
mazuba munyika (IDL) wakasezyelwa kumbo lyansumbu zya Samoa. Eeci cakakonzyeka
kucitwa kwiinda mukutalika kubamba buzuba bwa Muvwulo, Kunkumuna masamu 4 kuti
abe mazuba obile aatobelana. Kakwiindide myaka 119, mu 2011, nsumbu ya Samoa
yakasumpya mweengwe wakupimya mazuba kujwe, akugwisyila buzuba bomwe Bwasanu,
Nalupale 30 kuzwa mukkalenda lyabo. Nsumbu ya Tokelau, eeyo yakali munsimunsi
alimwi iibalilwa kucisi ca New Zealandi, ayalo yakasangana mucilengwa eeco. Buno
buzuba, ooyu mweengwe, wiinda akataa nsumbu zya Samoa aya Samoa waku Amelika.

Bunji bwaba SDA aabo bakkala ku Samoa lino
bakomba mu Nsondo mpya nkaambo, balo baamba kuti, imvwiki iizinguluka lyoonse
kakwiina kulekezya, njilaa mpindu; kwiina buzuba bwakusotoka butakwe mpindu
kuti mvwiki kazijatene. Pele, bafwinyina meso kukasimpe kakuti ooku kupinduka
kwakacitika mu 2011 kwakali kupilusya buyo nsumbu ya Samoa kumvwiki yakkalenda
eelyo ndibakali kutobela musyule lyamwaka wa 1892. Ooku nkuziima ncobeni alimwi
ncintu citondezya kufubaala kuli mukutaminina kuti imvwiki yamazubaano yakali
kuzinguluka lyoonse kakwiina kulekezya kuzwa ku Malengelo.

Kweendelanya alusyomo lwaba SDA, caando cokwa Yahuwah (kubamba Nsabata yabuzuba bwaciloba) a caando camunyama (Kubamba Nsondo), ncintu comwe buyo munsumbu yaku Samoa. Eeci cilikke, ncecintu ceelede kusunka muna SDA uusyomeka ncobeni kuti alizeeze mpaimvwi mulusyomo lwa Nsabata yamasimpe yamu Bbaibbele.

Nsumbu ya
Kwajaleini:
Mu 1993, nsumbu ya Kwajalein (imwi
akataa nsumbu zya Marshall), ayalo yakamwaya buzuba bwa Mujibelo, Kasangalubwi
21 kuzwa mukkalenda lyayo, akupa kuti mweengwe wakupimya mazuba munyika
utonkelwe kujwe. Eeco cakaleta kumvwana akataa nsumbu ya Kwajalein ansumbu
zimwi kusikila ciindi eeco zyakalaa mazuba aayimpene.

Kujwe lya nsumbu
ya Kiribati:
Mu 1995, nsumbu ya Kiribati
yakatonkela mweengwe wakupimya mazuba munyika kugama kujwe nkaambo ka “makani
aabweendelezi.”13 (Musyule lyaciindi eeco, bulelo bwaku Kiribati
bwakalaandudwe akati amweengwe ooyu wakubalila ciindi.)

“BamaJuuda”
Bamazubaano Balazumina kuti Kuli Kaambo

MubuJuuda bwamazubaano, kuli mizeezo mipati
yone14 iijatikizya mweengwe wakutalikila kupima
buzuba ooyu:

  1. Uli 90° Kujwe lyamunzi wa
    Jerusalema
  2. Uli 180° Kujwe lyamunzi wa
    Jerusalema
  3. Uli akataa Lwaanje lwa
    Pasifiki: Cibaka ceendelana a Mweengwe Wakupimya Mazuba Munyika Yoonse
  4. Kunyina Mweengwe Wini Wakupimya
    Mazuba (nkubala buyo kutobelezya bantu bakkala mucooko comwe-comwe)

Nokuba kuti kunyina muntu uusyomeka
kuyandaula kasimpe ooyo uunga wayaamina kubantu
balipeekezya kuba “BaJuuda”
kuti bamugwasye cintu ncobasyoma nociba
cili buti, masimpe eeni ngakuti kuli kuzwangana akataa bamayi babaJuuda, alimwi
eeco ncecintu citondezya kuti kuli kaambo kapati ncobeni ncobatamvwanini.

Bamatata
a Bashinshimi

Ino mbuti kayi Bamatata a Bashinshimi
mbubakali kubalila mazuba akupima ciindi? Hena swebo tweelede kusyoma kuti aabo
bantu bokwa Yahuwah, bakali kupona kuutaninga sika muyoba, alimwi abamatata/
abashinshimi aabo bakapona kawiindide muyoba, kuti bakali kubelesya mweengwe
wamanjezyeezya uupenauka akukosola akataa lwaanje lwa Pasifiki kuti babale
mazuba aabo kusikila kumazuba aa Nsabata amapobwe aabupaizi? Ooku nkudyuuma
ncobeni. Nkaambo mweengwe uupima aatalikila mazubaano, wakabambwa buyo mu 1884
abantu banyama alimwi wakabambilwa makwebo kuleka kubambilwa bupaizi bwa
Bbaibbele.

Bana
ba Noah

Amulizeeze kwakaindi kasyoonto buyo: Eelyo
mukwasyi ookwa Noah niwaatalika kukomena akuzyalanisya atalaa nyika kawiindide
muyoba, bamwi nibakali kunga bakabweza misinzo kugama kujwe alimwi bamwi kabaya
kumbo. Mukuya kwaciindi, eezi nkamu zya bwanabokwabo nizyakaswaangana kubbazu
lyanyika kulaale. Lino amwiibaluke makani aaya: Kuti bana ba Noah nibakali
kutobelezya mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya, balo nibakaliimpene
kwabuzuba bomwe eelyo nibakaswaangana kubbazu lya nyika kulaale (imwi nkamu
kiibamba buzuba bwacisambomwe, kakuli imwi kiibalila kuti oobo mbuzuba
bwaciloba). Eeci nicakaba boobo nkaambo aabo bakali kugama kujwe kumapasukilo
aazuba (akufwamba kutalikila kubala mazuba, nibakali kuyaa bweenda kuya kujwe),
kakuli aabo bakali kugama kumbo kumabbililo aazuba (akulelema kutalika kubalila
mazuba, aabo nibakali kuyaa kusakana kuya kumbo). Cintu cakali kunga catobela
eelyo nizyakaswaangana nkamu zyabantu zyobile eezyo, aabo bakali kujwe inga
nibakali kumbele kwabuzuba bomwe nkaambo bakali kumapasukilo aazuba, kakuli
aabo bakali kugama kumbo nibakali musyule kwabuzuba bomwe nkaambo bakali
musyule kumabbililo aazuba. Nkabela, nguni akataa nkamu zyobile eezyi wakali
kunga uliluleme? Ndikkalenda lyankamu iili lyakali kunga lyaambwa kuti
lililuleme? Bwiinguzi bwakuti: Kuti nibakali kupima ciindi akubalila mazuba
kubelesya mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya, zyoonse zyobile nkamu
nizyakali luleme, eeco ncintu
citakonzyi kucitika kuti mazuba aayimpene obile aambwe kuti mbuzuba bomwe
.
Eeci inga alimwi catondezya bufubafuba bwakusyoma kuti mvwiki ilazinguluka
kakwiina kulekezya.

Mubuzyo: Kuti banalumi abamakaintu bansiku aabo bakali kusyoma Mwami Yahuwah
nibatakali kubelesya mweengwe wakubeja wamazubaano kuti bapime ciindi akubalila
mazuba aabo, ino bakali kubelesya nzi?

Mpoonya Elohimu wakati, Akube mimuni mumweenya wakujulu kuti
yaandaane buzuba kuzwa kumasiku; alimwi ayibe zitondezyo, zitondezya ziindi
zyamwaka, amazuba, amyaka. (Matalikilo 1:14)

Bwiinguzi: Bakali kubelesya Mweengwe Uupima Buzuba akubelesya Zuba-amwezi,
ooyo wiinduluka kutalika lyoonse kwiinda mu “mimuni yamweenya wakujulu.” Kuti
bantu bakali kwiingaila kulubila nibatakayaamuka kuzwa kukkalenda lya Kujulu
akusowela kumbali mazuba aamapobwe ookwa Yahuwah, ooyo mweengwe wakulengelezya
niwatakayandika kwaanzwa. Kulengelezya mweengwe ooyu uutakwe mpuusimpidwe
wakabambwa amuntu, nkuyumya nsingo akuzangila julu caantangalala.

Musunko
kubantu boonse babamba Nsabata Mujibelo (kusanganya bamayi abeembezi):

mwaalumi uuzingidwe mizeezoMubuzyo: Hena inywe mulakonzya kubamba Nsabata Mujibelo kakwiina kubelesya
mweengwe wakupimya ciindi ooyo wakabikkwa amuntu na?

Bwiinguzi: Nee tamukonzyi kucita eeco pe. Ncintu citakonzyeki kubelesya
Kkalenda lina Gregory lyaba Katolika kakwiina kubelesya amweengwe wakupimya
ciindi ooyo wakabambwa amuntu – nkaambo ooyu mweengwe wini ngowaambila bantu
babelesya kkalenda eelyo kuti ngali mazuba aayelede kwiitwa kuti alisetekene,
alimwi ngaali mazuba aayelede kubelekwa milimo. Ambweni aaka takali kaambo
kapati kuzikombelo eezyo zikomba mu Nsondo akuyiisya kuti kunyina mulawo
wakubamba Nsabata, pele kuli baabo bayandisya malailile aa Mwami Yahuwah alimwi
bazyi kabotu mpindu iitamani ya Nsabata amapobwe Aakwe, eeci ncecintu cini
caandaanya akataa zintu zisetekene azintu zyabuyo munyika yoonse!

Kuti swebo katuyanda kumubelekela Taata
kakwiina kupindaula cili coonse, swebo tweelede kulekela Jwi Lyakwe lilikke
buyo kuti litusandulwide akututondezya cintu cisetekene kuzwa kuli ceeco
cabuyo. Ooku nkokwaamba kuti swebo tweelede kubelesya Kkalenda lya Kujulu
alimwi akubelesya mweengwe wakupimya mazuba wa Kujulu, kutegwa tukonzye kuzyiba
ncobeni Nsabata amapobwe naatusikila, kuleka kubelesya mweengwe uugwalangene
akuzelauka mulwaanje lwa Pasifiki kwamyaka iili buyo 130.

Kubuzya Mibuzyo

Kuti yebo koli umwi akataa bantu babamba nsabata Mujibelo, komubuzya mweembezi wacikombelo nkozulilwa kuti, “Mbubuti swebo mbotunga twazumanana kubamba nsabata Mujibelo kakwiina kubelesya Mweengwe Wakupimya Mazuba ooyo wakabambwa aamuntu kwamyaka iili 130 buyo?” Kuti Musololi wacikombelo cako kali muntu uusyomeka, walo inga wazuminana anduwe kuti tacili cintu cikonzyeka pe. Inyika yoonse tiikonzyi kuswaangana kubelesya buzuba bwa kkalenda lina Gregory kakwiina kubelesya Mweengwe ooyo Wakutalikila kubalila Mazuba Munyika Yoonse. Mubuzyo wini wamaanu uunga watobela waawo ngwakuti, Ïno mbubuti Mujibelo mbobuli buzuba bwa Kujulu oobo bwakasalwa kuba Nsabata yabuzuba bwaciloba?” Kunyina pe muntu mbwanga wazelauka kwiingula makani aaya akwaalulamika; kuti buzuba bwini bwa Nsabata kabulaa mulimo ncobeni mumeso aaJulu, nkokuti ayalo nzila iibelesyegwa kupima akubalila mazuba kusikila kubuzuba oobo, ayalo ilaa mulimo ncobeni. Kwiina pe mbonga wataminina zintu zyoonse, yebo tokonzyi kwaamba kuti Nsabata yabuzuba bwaciloba ilaa mulimo kapati kuli Taata wesu uuli Kujulu, kumwi yebo koya kumbele kuzuminizya nzila yamuntu yakutalikila akumanizya buzuba bwaciloba bwa Nsabata (kwiinda mukubelesya Mweengwe Wakubalila Mazuba Munyika Yoonse).


Kutambula Kasimpe

Lino mbwaavwunuka meso aako akulibonena
kucengwa kuli mukkalenda lyamazubaano, ninzi yebo ncoticite? Hena yebo
ulatalika ono kuteelela akutalika kubala mabbuku akuvwuntauzya kasimpe, kumwi
kotobela kkalenda lya Kujulu libelesya Zuba amwezi antoomwe? Naa yebo
ucizumenene muncinko yakusinka matwi kumwi kodukwide syule lyako kokaka mumuni?
Hena yebo ulabweza ciciingano cako akutobela Mwanaambelele kufumbwa
kwakusolweda? Naa yebo uyoozyatila matende aako kukaka lwiito Lwakwe, akupiluka
kubumpelenge bwamusinze oomo mookaitwa kuti uyaamuke? Mupailo wesu ngwakuti
yebo uyoolibbukumuna muya wabu
Laodisiya
, akutija kuzwa mumunzi wa Bbabbuloni ciindi nocitaninga
mana.

Twakukomba kuti utalubizyi kosyoma kuti
kwiina ntenda iiliko kuti kakucili bantu banji babungene mucikombelo. Musololi
wacikombelo cako ambweni walo wakalisaina kukkala mumusinze. Mukwasyi
wacikombelo cako ambweni awalo wakasala kuti ukkale cakuliiba muzyuuno
zyacikombelo kwiinda kukatazyigwa kulikulaika kubweza ciciingano kutobela
Mufutuli nkwagama.  Bantu boonse mbozyi
kale mubuumi bwako inga baukaka mulumbe wa mvwula ya
Moza Usalala nkukula nsoke iicaalizya kuwa
, akukaka mumuni
uuyungizya kumwesya atalaa kkalenda lyokwa Taata. Pele eeco tacili cintu weboncokonzya kubelesya kulilekelela kumulimo wako wakutambula kasimpe pe. Mwami
Yahuwah wakutondezya masimpe lino yebo. Zileleko zitaambiki zilindila
bantu aabo balangila, basyoma akuteelela.

Pele nzila yabaluleme ili mbuli mumuni
uumwekesya, kuumwekesya kuya kumbele kusikila kubuzuba bukkwene kusalala.
(Tusimpe 4:18)


Azimwi zyakubala zijatene acibalo eeci:



1 “Mweengwe Wakubalila Mazuba Munyika
Yoonse tiiwakaanzwa kusikila mumyaka ya kuma 1880, pele mulimo wakubamba
mweengwe wamusyobo ooyo atalaa Nyika kuti ubambulule mazuba, wakajanwa ankamu
yabasibwato bokwa Magellan, balo kuzwa mu 1519 kusikila mu 1521, mbabakali
bantu bataanzi mumusela wesu kuzinguluka nyika abwato.” (Peterson, James
F., Sack, Dorthy., Gabler, Robert E.. “Physical Geography.” 11th ed. Cengage
Learning, Mulumi. 4, 2016. Education. 672 pp. p. 34. http://tinyurl.com/kps2efn, cakazubulwa mu
Kaanda Kaniini 11, 2017.)

2 National Oceanic and Atmospheric
Administration, http://oceanservice.noaa.gov/facts/international-date-line.html,
cakazubulwa mu Mukubwe Kaangala 29, 2017.

3 Mweengwe wa Greenwich (Prime
Meridian
) wakabambwa mu 1851 aba George Biddell Airy, ba Simyeelwe
alimwi basyaazibwene banyenyezi baku Engilandi. Ooyu mweengwe wa Greenwich
mazubaano, nguubelesyegwa kupima Ciindi ca Nyika Yoonse. Kusala mweengwe ooyo
kuti ube busena bwakutalikila kupima ciindi, “wakali mulimo wakusendekezya
buya. Wakaimvwi buyo atalaa kuliyanda akuyungizya makwebo.” (http://www.livescience.com/44292-international-date-line-explained.html,
cakazubulwa mu Mukubwe Kaangala 29, 2017.)

4 http://www.livescience.com/44292-international-date-line-explained.html,
cakazubulwa mu Mukubwe Kaangala 29, 2017.

Astronomical Applications Department of the
U.S. Naval Observatory, http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/international_date.php,
cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 8, 2017.

6 Izuba, nkaambo kakuti lileendesya kwiinda
mwezi, lyoonse lili kumbele kwamadigilii aali 12.2° bomwe bomwe buzuba. Cintu
citobela ncakuti, lilasolola kumbelaa mwezi cakuti lilazinguluka akusiya mwezi
alimwi akuyooweenzya kakwiindide mazuba aali 29.5 (12.2° x 29.5 = 360° =
kuzinguluka ciindi comwe). Kwiimpana kwa mwezi-azuba nceciindi eelyo zuba
nolyeenzya mwezi akulibonya mubusena bomwe amwezi, kaindi kasyoonto kalitaninga
wiinda muvwi mwezi akusolola kuya kumbele, kalitalika mwezi mupya uutobela.
Eeco ciindi mwezi-azuba nozyeendela antoomwe akwiimpana, caambwa kuti nceciindi
nuutalika “mwezi mupya”.

7 Ibbala lisanduludwe kuti “ziindi
zyamwaka” mu Matalikilo 1:14 ndyakuti mo’ed. Mo’edndibbala libelesyegwa kwaamba miswaangano yoonse yakubunganina
kupaila. Eelyo bbala lyakali swaangene kapati a civwuka cisetekene lwaco. . . .
ooko Mwami [Yahuwah] nkwaakali kuswaanganina abana ba Isilayeli muziindi
zyakasalidwe kuti abayubunwide kuyanda Kwakwe. Eeli ndibbala libelesyegwa
kanjaanji mukwaamba miswaangano yakukomba . . . yabantu bokwa [Yahuwah].”
(“Lexical Aids to the Old Testament,” Hebrew-Greek Key Word Study Bible,p.
1626.)

8 Nokuba kuti swebo tubelesya mincini
yamazubaano kuti tujane ciindi cini eelyo mwezi-azuba noziimpana, iswe
tatubelesyi mweengwe wakaanzwa amuntu kuti tubalile mazuba; pele, tubelesya
mimuni ilikke iijanwa akulibonya mumweenya wa Kujulu, kuti tupime ciindi
akubalila mazuba, mbweenya mbutwakalaililwa mu Matalikilo 1:14. Bantu
bansiku bakalaa maanu kwiinda ndiswe alimwi bakali kweendelana azilengwa leza
zyamumeenya wakujulu kwiinda ndiswe mbotubede mazubaano. Eeci ncecintu
cilibonya mumayake aansiku manjaanji aajanwa kuzinguluka nyika aayo aakonzya
kupima ciindi nocisika cakubaya kwamwezi azuba, ziindi zyamwaka eelyo mazuba
amasiku naayelene, azimwi zinjaanji. Alimwi bakali kukonzya kuzyiba kakuyanda
kucitika cintu mumweenya wakujulu kakwiina kubelesya mincini mbuli ndiswe
mbotucita mazuba aano.

9 Sola Scriptura nkokwali kulilauka kwa Basikutongooka aabo Bakabambulula lusyomo
lwabo. Aaya mabala aamulaka waci Latini aamba kuti “Mangwalo Alikke.”

10 “Mulimo wamweengwe wakutalikila kubalila
mazuba munyika, wakabaa mpuwo mumusela wa 13th eelyo basyaazyibwene bazilengwa
leza nibakagambwa kuti muntu uuli mubwato inga wafwamba kubalila ciindi nokuba
kusweekelwa mazuba munzila iili boobo. . . . . Bapoopo banjaanji amalelo manjaanji akatalika kulibikkila myeengwe
yakubalila ciindi kweendelanya mbuli zisi zyabo
.” (The
Jerusalem Post, http://www.jpost.com/Jewish-World/Judaism/Ask-the-Rabbi-A-matter-of-time-167236,
cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 18, 2017.)

11 http://adventist.ph/philippines-profile,
cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 8, 2017.

12 https://en.wikipedia.org/wiki/Department_of_Alaska,
cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 12, 2017.

13 BBC News quoting Michael Walsh, the Kiribati
Honorary Consul to the UK, http://www.bbc.com/news/world-13334229,
cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 13, 2017.

14 http://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/1736567/jewish/The-Sabbath-the-International-Date-Line-and-Jewish-Law.htm,
cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 18, 2017.

This site is registered on wpml.org as a development site. Switch to a production site key to remove this banner.