World's Last Chance

Cishinshimi camu Bbaibbele, Ziiyo zya Bbaibbele, Zipekupeku, Zilembedwe, Azimwi Zinjaanji!

While WLC continues to uphold the observance of the Seventh-Day Sabbath, which is at the heart of Yahuwah's moral law, the 10 Commandments, we no longer believe that the annual feast days are binding upon believers today. Still, though, we humbly encourage all to set time aside to commemorate the yearly feasts with solemnity and joy, and to learn from Yahuwah's instructions concerning their observance under the Old Covenant. Doing so will surely be a blessing to you and your home, as you study the wonderful types and shadows that point to the exaltation of Messiah Yahushua as the King of Kings, the Lord of Lords, the conquering lion of the tribe of Judah, and the Lamb of Yahuwah that takes away the sins of the world.
WLC Free Store: Closed!
Cishinshimi camu Bbaibbele, Ziiyo zya Bbaibbele, Zipekupeku, Zilembedwe, Azimwi Zinjaanji!

Buzuba bwa Mwezi Mupya: Mafumofumo Aatobela Mwezi Waimpana aZuba

Nomuyandwa
nobasazima anobacizyi,

Baku
Worlds Last Chance balikomenye kumwaabila ncobasyoma masimpe kuti ngo mumuni
uuyaa kumwekesya kuzwa ku Mulengi wesu akujatikizya kkalenda Lyakwe. Muluse
Lwakwe lupati akutubikkilila, Yahuwah wakalitulekede muli ceeci ncotwatondezya
lino kuti nkulubila kupati. Alilumbwe Zina Lyakwe! Kuzwa nitwaatambula mumuni
wakkalenda lya Yahuwah lyamwezi-azuba antoomwe amulimo walyo mukujana Mazuba aa
Mapobwe, kubikkilizya a Nsabata ya Buzuba bwa Ciloba, mukutazyiba kwesu
twakabandaukide kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya bwaali kujanwa liya mwezi nuutalika
kulibonya mbuli kapapa. Lino, kwiinda mumipailo minji akubala mangwalo, tweempwa
kulubila ooku alimwi tuyanda kumuzyibya kuti lino kusyoma kwesu nkwakuti Buzuba
bwa Mwezi Mupya, bweelede kubambwa, kutalikila nokwatalika kuca cifumofumo,
mubuzuba butobela mwezi uutalibonyi nkaambo ucili munsaa zuba pele kawiimpene
kale azuba (kutali buzuba nuutalika kulibonya mbuli kapapa)

Twalilekelela
mukuti twakalelema kubona kulubila kwesu mukujana buzuba butaanzi bwa mwezi
mutaanzi Abib1 (aatalikila mwaka wamuBbaibbele) nkaambo twaajatikizya mwezi
akubizwa maila. Bamwi bakwesu ku WLC bakakubona kulubila ooku akututondezya
cakutaleyaleya. Liya nitwatakaninga bona kulubila ooku, tulombozya kuti
nitwaabikkila maanu kuli nzyitwakaambilwa, Alilumbwe Zina Lyakwe nkaambo lino
twakubona kulubila kwesu. Kuli baabo bakwesu bakacimwa akaambo kamputwaaimvwi mukuteelela
akujatikizya maila kukkalenda, kamutulekelela, twalilekelela cakulitolaansi
alimwi tulangila kulekelelwa Kwakwe akwenu.

Baku
World’s Last Chance balilyaabide mukutobela Mwanaa Mbelele kufumbwa Nkwaya,
nocibabuti. Tulilipede mukuyandaula akutambula mumuni wa Kasimpe Kakwe
katacinci, alimwi mupailo wesu ngwakuti anywebo,mulipe lwenu cakumaninina kubumboni buyaakulemenena . Taata wesu waluyando
amusolwede mukasimpe koonse ku Bulemu Bwakwe alike! Ansi lyawaawa, mulajana
ncotusyomena kuti ngukamboni uukkwene watupa kuti tulekezye kusyoma mwezi
uulibonya mbuli kapapa akutobela mafufumo mubuzuba butobela mwezi uutalibonyi
kawiimpene azuba. Yahuwah amuleleke akumusolweda mbuli mbomulyaaba mumaanza
Aakwe.

Mumaanza
aYahushua amumulimo Wakwe

Nkamu
ya WLC

Buzuba bwa Mwezi Mupya Butalikila
Mafumofumo Aatobela Mwezi Uutalibonyi Waimpana Azuba.

Cuusisya
ncakuti, tatukonzyi kujana mu Mangwalo kusandulula kukkwene mbotukonzya kujana
Buzuba bwa Mwezi Mupya. Mbokuli nkaambo aaka, tweelede kusanyangula
kabotukabotu amumipailo bumboni buli boonse bupedwe katutana sika mpotwaamba
kuti twasimpa kuyandaula. Nokuba kuti kakutali bumboni bulangwa aanga
mbobwiinda kulema, tweelede kusyomeka kuli ceeco cili kunembo lyesu; tuleelede
kuyanda kuti tutobele kufumbwa nkobutitusolwede bumboni.

Kaambo kapedwa ku Nzila eeyi

Izuba
lilatalika kumwesya naa kumunika mwezi mpeenyampeenyamwezi uutalibonyi waimpana andilyo. Tatukonzyi kucibona eeci kacicitika,
kusikila zuba lyabbila nkaambo mwezi ulazundwa akubala kwamumuni mupati wa zuba.
Nkaambo kakuti tatukonzyi kuubona mwezi eeci cacitika, nokubaboobo, eeci
tacilesyi kasimpe kakuti mwezi watalika kale kwiinduluka kuzingulika akuba
cimbonimboni camumuni wazuba. Kanjikanji, mwezi ulibonya mbuli kapapa ciindi
cakutaanguna, kumangolezya aaBuzuba bwa Mwezi Mupya, akutondezya yooyo
uulangilizya mwezi kuti watalika kale kumwesya kuzwa niwaaimpana azuba.

Paglunas Ng Langit | Mga Likas Na Remedyo image

Mwezi ulatalika kumweka mpeenyampeenya niwaimpana azuba.

Kaambo
ncotubikkila buzuba butobela mwezi
waimpana azuba kuti mbo Buzuba bwa Mwezi Mupya, kutali buzuba mwezi
nuutalibonyi, nkakuti buzuba tabukonzyi kuba mumwezi wainda amumwezi mupya.
Nkabela, bucedo butaanzi butobela
mwezi nuutabonwi nkaambo uli mukwiimpana azuba, oobo buzuba ngamatalikilo
aamwezi mupya. Kuli kukazyana kobile ali ceeci, calo eeci ncecaapa kuti
tuyaamuke akutalika kutobela Mafumofumo aatobela Mwezi nuutalibonyi kutali
Mwezi nuulibonya mbuli kapapa:

(I) Kaambo kamu
Bbaibbele


Ncokuyandika
kubamba Mazuba aaYahuwah Aasetekene Muziindi zyawo (Levi. 23:4)

Aaya
ngamapobwe aa Yahuwah, mbungano zisetekene, zyalo nzyomuyoobandauka muziindi
zyazyo[muziindi zibikkidwe ambali]. (Amulange BaLevi 23:4.)

Kulailila
kwa bulemu mukubamba mazuba aasetekene ookwaYahuwah muziindi zyawo takukonzyeki
kutobelwa pele ccita kuti kwatobelwa nzila ya Mafumofumo Aatobela Mwezi
Uutalibonyi Kawiimpene azuba. Tusyoma ncobeni kuti kuli buyo buzuba bomwe bwa
Nsabata bweelede kubambwa munyika yoonse, alimwi kuti nyika yoonse yeelede
kubamba mapobwe aa Yahuwah mubuzuba busalidwe, kutali mumazuba manjaanji. Nzila
ya Mafumofumo Aatobela Mwezi Uutalibonyi kawiimpene azuba ilikke mbuli maleele njiiswaanganya nyika yoonse mukuzinguluka
kwa zuba komwe.
Mboobu mbwiibeleka:

Nokupimwa
ciindi kutalikila amafumofumo aatobela mwezi uutalibonyi kuti mpaatalikila
Buzuba bwa Mwezi Mupya, nyika yoonse ilaswaangana mukutobela buzuba bomwe.
Nokuba kuti cilangikaanga mazuba obile kuti walanga akkalenda lina Gregory,
mubwini boonse bali anyika balanganya Myezi Mipya, Nsabata, aMazuba aa Mapobwe
muciindi cakuzinguluka kwa zuba nkweenya komwe, boonse kabatalikila kubala
buzuba bwabo mukati kamawoola aali makumi obile awone. Mumajwi aamwi ooku
nkokuti, zisi zyoonse munyika zilasika a Nsabata Yakwe aMazuba aaMapobwe  mukati kamawoola aakuzunguluka kwa zuba aali
makumi obile awone. Mbombuboobu nyika mbwiiswaangana mukutalikila kupima Mazuba
Aakwe Aasetekene muciindi comwe camawoola aali makumi obile awone antoomwe.
Mukubelesya nzila eeyi, mubulemu Bwakwe Mulengi nguubikka aatalikila Mwezi omwe
omwe.

Nzila yakutalikila kubala liya mwezi
nuulibonya mbuli kapapa kuti mbobuzuba bwa Mwezi Mupya, ilengelezya nyika kuti
ibambe Myezi Mipya, Nsabata, aMapobwe mumazuba aayimpene.  Kubelesya nzila eeyi, tacikonzyeki nyika
yoonse kubamba noliba Pobwe lyomwe muciindi nceenya camawoola aali makumi obile
awone. (Eeci ncecicitika ku kwatobelwa “Mwezi nuuteenkene mbuli meja”.)
Mangwalo atulailila kuti tubambe iNsabata kutali kufumbwa buzuba kuti
njensabata. Hena eeci inga cilaa maanu kuti kwaba Nsabata zinjaanji mumvwiki
yomwe? Hena cilaa maanu kuti bantu batanteene anyika kabasekelela iNsabata
kakwiindide mawoola ali makumi one alusele naa mazuba obile akati kabo? Pele
buyo kuti twabelesya buzuba butobela mwezi uutalibonyi kuti mboBuzuba bwa Mwezi
mupya ndendilyo boonse anyika nobakonzya antoomwe kubamba Buzuba bwa Nsabata bomwe.

Paglunas Ng Langit | Mga Likas Na Remedyo image 

Paglunas Ng Langit | Mga Likas Na Remedyo image

Eeyi nzila ipa kuti nyika yoonse ikonzye
kutalika Myezi Mipya, Nsabata, a Mapobwe aciindi comwe mumawoola ali kkumi
awone aa Kuzunguluka kwa Zuba.

Mweengwe wabantu a Nyika aatalikilwa
Mazuba…

Paglunas Ng Langit | Mga Likas Na Remedyo imageMweenge
wabantu aNyika International Date Line (IDL) mpobatalikila kubala mazuba
mweengwe wabuyo wakabikkwa Mumuswaano wa Meridian wa Nyika ku Washington. DC mu
Kavwumbi Kaniini 1884. Ooyu muswaano waakkedwe basyaazibwene banyenyezi abamwi
bazwa Kumasi ali makuni obile awosanwe. Bakabikka mweengwe ooyu kakwiina
kubikkila maanu kunsumbu zyili mulwaanje. Sunu ooyu mweengwe ulazelazela
mulwaanjwe lwa Pacific kuzinguluka akwaandula nyika akati mumazuba obile
aakkalenda lina Gregory. Taakwe pe cilengwa leza cicitika amweengwe ooyu;
mumajwi amwi nkokuti ooyu mweengwe ngwamuzeezo wamumutwe buyo. Waabikkilwa
waawa kunzaanyika kuucenkana ayooyo mweengwe uubelesyegwa kutalika kubala
ciindi, awalo mweengwe wabantu (UTC) naa (GMT). Kanjikanji awalo wiinda atalaa
lwaanje. Ziindi amazuba zilabbataikwa amweengwe ooyu munzila iikonzya kuzyibwa
kakwiina kulangaula pe, pele tazyeendelani amimuni yamulengalenga peepe, mbuli
nkoloko iiwaindwa akulekezyegwa kuti ilizinguluke. Kuti mwalanga mucifwanikiso
cili kulumwesyi, zibeela zyaciindi zilakatazya kuzyiba. Zyakabikkwa amuntu
kazitanteene akupalangana. Hena mboboobu Mulengi wesu waluyando mbwaakabamba
ciindi Cakwe? Ninzi Mangwalo ncaamba kujatikizya kkalenda?

Alimwi Elohim wakati,’ Akube mimuni
mumulengalenga kuti yaandaanye buzuba kuzwa kubusiku, alimwi ayibe zitondezyo
zya zibeela zyamwaka, mazuba , amyaka…(Matalikilo 1:14)

Kuti
twabelesya Kkalenda lya Mulengi amimuni Yakwe njaakabikka cabulemu
mumulengalenga, kwiina cintu citakwe mulimo. Zibeelabeela zyamwezi, kupasuka
akubbila zuba, ampozikkede nyenyezi zyoonse zilayandika. Notubelesya kkalenda
lya Mulengi, mafumofumo aatobela Mwezi utalibonyi nkaambo waimpana azuba
mpaatalikila mazuba. Bucedo buya kumbele kuzwa waawo akuleta Buzuba bwa Mwezi
Mupya ku Nyika yoonse. Eeyi nzila iswaanganya nyika yoonse mumawoola aali
makumi obile akuzunguluka kwa zuba eeci calo tacikonzyeki munzila iitatobeli
Mwezi Mupya niiba imbi pe niiba buti. Eeyi njenzila ipa zuba amwezi bulemu
bwazyo atalaa mazuba naa mo’ed (Strong’s H4150), mwezi, Nsabata, aMapobwe. Kuti
nzila ya “Mafumofumo Aatobela Mwezi 
nuutalibonyi nkaambo waimpana azuba” niyakatobelwa kuzwa kumalengelo,
nikwanyina kaambo kakuyanda kubikka mweengwe wamuntu IDL. Nokuba kuti mweengwe
wa Yahuwah atalikila buzuba, uunga waitwa kuti “Mweengwe Waabucedo” Wakwe,
ulacincauka mwezi amwezi, nzila ya Mafumofumo Aatobela Mwezi Waimpana azuba
nenzila ya mwezi iswaanganya nyika mumawoola akuzinguluka zuba aali makumi
obile awone. (Tuciyoobandika aakale kaambo ka Mwezi Uuzwide Kumweka
ncuutakonzyi kuba aatalikila Mwezi Mupya. Amulange cibeela cilaa mutwe
“Problems with Using the Day, following the Full Moon”.)

Eeyi
nzila kutali buyo kuswaanya nyika mukubamba Mapobwe mumawoola ali makumi obile
awone aaKuzunguluka kwa Zuba, pele, taakwe uunga watalika Buzuba bwa Mwezi
Mupya anze amawoola aaya kuzwa Mwezi waimpana a zuba.

Cikkomanisya
ncakuti, kuli buyo mawoola ali makumi obile awone kuzwa Mwei Waimpana  a Zuba kusikila Buzuba bwa Mwezi Mupya kuti
busike kumabazu aanyika yoonse. Eeci mbo bumboni butondezya bunkutwe abulondo
bwa mweengwe wa Yahuwah mpatalikila kubala ciindi.


1 http://www.staff.science.uu.nl/~gent0113/idl/idl_imc1884.htm

2 http://en.wikipedia.org/wiki/File:International_Date_Line.png

3
Aakkede nyenyezi kulanganya Zuba aMwezi ncitu cimwi toba WLC ncotucisanyangula
kujatikizya kkalenda lya Bbaibbele.

Bulondo:
Kutalikila Buzuba Kubucedo (Kutali nolyapasuka zuba)

Buzuba
bwa Bbaibbele butalikila kubucedo, liya
nokwatalika kusalala akulibonya mumuni,
akumanina kumangolezya, liya
nokwasiya. Mukutobelanya kabotu kabotu, mwezi utalikila kubucedo butobela mwezi watalika kutambula mumuni kuzwa kuzuba
akumanina eliya mwezi nuutalibonyi. (Nkaambo buyo kakuti tatuuboni mwezi
watalika kumweka takuli kwaamba kuti tacitoli busena eeci. Mumuni wamwezi
uulibonya mbuli kapapa mbumboni bwaceeco caatalika kucitika liya mwezi
wamanizya kwiimpana azuba.)


Mwezi Mupya: Chodesh (H2320)

Ibbala
lyaci Hebrayo lya “Mwezi Mupya” ngu chodesh (H2320), lyalo lisandululwa kuti “mwezi”. Ibbala lya Chodesh lilalibonya mumangwalo ziindi zili myaanda yobile amakumi
ciloba, pele taakwe nolibelesyegwa kubona cili coonse nociba buti (mbuli mwezi
uulibonya mbuli kapapa, azimwi.). Pele bbala lyaci Hebrayo lya mwezi uulibonya,
uukonzya kubonwa ngu yerach (3391,H339 a H3394). Ibbala Yerach lisanduludwe ziindi zili makumi
obile alusele kuti “imwezi” alimwi ziindi kkumi azyotatwe kuti “mwezi”, pele
taakwe nolibelesyegwa kwiiminina Mwezi Mupya.

Amubikkile maanu: Nkolili bbala lyaci Hebrayo
liiminina “kapapa” – śaharōnîm (H7720).  Nokubaboobo libelesyegwa cigaminina mukukomba mituni
(Babetesi 8:21 a 26:Isaya 3:18), alimwi taakwe nolijatikizigwa ku “Mwezi Mupya”
nokuba “mwezi”.Tulalanga akaale eeci. Amulange cibeela cili ansi lyawaawa,
cilaa mutwe wa “Problems with Using the First Visible Crescent.”

Intembauzyo 81:3

“Lizya
impeta mumwezi mupya, aciindi cibikkidwe ambali [H3677], mubuzuba bwa pobwe lisetekene [H2282].” (Intembauzyo 81:3, KJV)

H3677 (keh’-she)- Kuzwa ku H3680;
mubuzwide naa mwezi uuzwide, nkokuti, pobwe lyawo: -ciindi cibikkidwe ambali. (Strong’s Greek & Hebrew Dictionary)

H2282 (khag) – Eeli bbala liiminina
“pobwe lyeendelwa.” (The New Strong’s
Expanded Dictionary of Bible Words)

Intembauzyo
81:3, nkabela, yitwaambila zintu zyobile:

  1. Imweembo (lwija lwamugutu) lwakeelede kulizigwa watalika Mwezi
    Mupya.
  2. Imweembo (lwija lwa mugutu) lwakeelede kulizigwa a Mwezi Uuzwide
    Kumweka, kumatalikilo aapobwe lyeendelwa.

Mubwini,  cili mu Intembauzyo 81 caamba kulonga kwa
Israyeli kuzwa kunyika ya Egipita. Cilibonya buyo kuba kabotu kuti pobwe
lyeendelwa lyaambwa waawa ndi Pobwe lya Cinkwa Citakwe Bumena, litalikila
mubuzuba bwa kkumi awosanwene bwa mwezi 
(mubuzuba mbweenya bana ba Isirayeli nibaasolwedwa kuzwa mu Egipita).
Bamwi baamba kuti cili mu Intembauzyo 81:3 caamba Pobwe lya Myeembo (Buzuba bwa
Mwezi Mupya) aPobwe lya Mavwuka (litalikila mubuzuba bwa kkumi awosanwe)
mumwezi waciloba. Eeci teesyi ncecilibonya mucibalo nocibalwa coonse.
Nokubaboobo, ooku kusandulula akwalo kubikka mwezi uuzwide kumweka kumamanino
aamvwiki yabili mubuzuba bwa kkumi awosanwe bwa mwezi wa ciloba. Taakwe
mbocikonzya kumvwana kampango aaka akutalikila amwezi uulibonya mbuli kapapa
mukujana Buzuba bwa Mwezi Mupya, nkaambo eeyi nzila ibikka mwezi uuzwide
kumweka mubuzuba bwa kkumi awotatwe naa one aamwezi. Nzila ibelesya buzuba
butobela Mwezi Waimpana azuba kuti Mbobuzuba bwa Mwezi Mupya , nokubaboobu,
ibikka mwezi uuzwide kumweka mubuzuba bwa kkumi awone naa osanwe bwa mwezi,
eeci nceceendelana a Intembauzyo 81:3. (Eeci cilazuminana azilembedwe  mu The
Writings of Philo.
Amulange “The Historical Argument” ansi lyawaawa.)

Paglunas Ng Langit | Mga Likas Na Remedyo image 

Amubikkile maanu aawa:Eeci ncikonzyanyo camwezi
Uutobezya Imwezi kuti watalikilwa leliya mwezi niwalibonya mbuli kapapa amwezi
uutalikila Mafumofumo aatobela Mwezi Waimpana a Zuba. Nkaambo kakuti Mwezi
ulasika muzibeela beela zyawo kufumbwa ciindi mumawoola aali 24, alimwi nkaambo
bunji (nokuba oonse) bwamakkalenda abelesya akataa masiku kuti mpaatalikila
buzuba, inga mwabona zibeela zyamwezi kazitondezyegwa buzuba bwainda nanka
butobela, kazitalandabede mumulongo. Munzila iitobela mwezi walibonya mbuli
kapapa, kuli kwaandaana kapati (mwezi amwezi) kwiinda mbokutondezyegwa atala
aawa. Nzila ya Mafumofumo Aatobela Mwezi Waimpana aZuba ilaazibeela beela
zilandabede mumundando cabunkutwe.


1 Bamwi bategwa ibbala lya keh’seh, lizwa kubbala (H3680; kasah) ,
lyeelede kusandululwa kuti “mwezi uusisidwe” kuzyanya alya “mwezi uuzwide
kumweka,” eeci caamba kuti mweembo weelede kulizyigwa liya mwezi nuusiya naa
nuutalibonyi  (waimpana azuba)
mukwaambilizya Buzuba bwa Mwezi Mupya. Ayalo nzila eeyi ileendelana a nzila
itobela buzuba Butobela Mwezi Waimpana aZuba yakubala ciindi.

Matalikilo 1

Musinze (cibeela ca ciindi) waasolweda buzuba bwakutaanguna
mvwiki ya Malengelo. Nkokwaamba kuti buzuba bwakutaanguna bwini bwa mwezi
mumusela wa Nyika bwakali kusiya; taakwe mumuni wakasolwede buzuba oobu.
Nkaambo nzi ncotulangila kuti myezi iitobela yiimpane abuzuba oobu?

“Kumatalikilo Elohim wakalenga julu anyika. Eelyo Nyika
tiyaajisi ciimo, alimwi yaanyina cintu; alimwi musinze waali atalaa meenda. Nkabela Muuya wa Elohim wakali
kukumbakumba atala lya meenda — eelyo Elohim wakati Akube mumuni: nkabela
kwakaba mumuni.” (Matalikilo 1:1-3, RNKJV)

Ezekiya 46:1
Abumboni bwa Zilengwa leza

Ezekiya
46:1 waambwa kuti kuli misyobo yotatwe yamazuba: (1) Mazuba aa Myezi Mipya; (2)
Mazuba Aabelekwa; (3) aMazuba aaNsabata

Mboobu mbwaamba Simalelo Yahuwah: “Mulyango wamukkota mukati
uulanga kujwe unoojedwe kwamazuba aabelekwa aali cisambomwe; pele mu Nsabata
unoojulidwe, alimwi mubuzuba bwa Mwezi Mupya unoojulidwe.” (Amulange Ezekiya
46:1.)

Aaka kaambo nkokwaamba kuti kuli misyobo
yamazuba yaandeene kuzwa ku (Malengelo). Nzila yakutobela Mafumofumo Atobela
Mwezi waimpana aZuba kuti mpaatalikila Buzuba bwa Mwezi Mupya, tujana kuti
musyobo wabuzuba bumwi abumwi uligantidwe acibeela ca Mwezi ciboneka mubuzuba
oobo: (1) Buzuba bwa Mwezi Mupya busolwedwa amusinze (kwiimpana kwamwezi azuba);
(2) Mazuba aabelekwa asolwedwa azibeelabeela zyamwezi zimweka bwiindene (kuleka
zibeela zijanika mu Nsabata) (3) Nsabata zisolwedwa zibeela zyone zyakwaandula
mwezi akati acamwezi uuyanda kuzula kumweka. Nceciceeci eeyi nzila nciili
yuubauba mukutondezya lijanika Nsabata kwiinda muzibeela zyamwezi. Kuboneka
kuti Zilengwa leza azyalo mbumboni bwa nzila yakubala ciindi eeyi.


1 Mwezi uulibonya mbuli kapapa kanji ulalibonya mu Buzuba
bwa Mwezi Mupya (kumangolezya aasolweda buzuba bwakubeleka butaanzi), pele
teesyi mbocicitika lyoonse oobu.

(II) Kuzwanga Kwa Misela


Cilembedwe
Acuumbwe (myaka 269 Kazyadwe Mufutuli)

Kuli cilembedwe cabuna Kristu citondezya mbubaacinca kuya
kukkalenda lyabakomba mituni, cilembedwe muzyuumbwe zinjaanji. Cimwi cilembedwe
cabuna Kristu ciinda kucembaala cilembedwe mu Roma akujatikizya dies Veneris
(buzuba bwa Venus).  Cicaandaanya eeci
ncakuti cijisi buzuba buna Julia abuzuba bwa mwezi azuba antoomwe. Cilembedwe
kuti A.D 269, akwaamba kuti:

Munguzu zipedwe
Cladius a Paternus, mubuzuba bwa Fuka bwa November (Vwumbi Pati), mubuzuba bwa
Venus, alimwi mubuzuba bwamakumi obile awone bwa mwezi uutobela Imwezi, Leuces
wakabikka [ciibalusyo eeci] camwana musimbi wakwe Severa, alimwi aku Moza
Usalala Wako. Wakafwa [kalaa myaka] makumi osanwe ayosanwe, myezi kkumi
aumwi  [a] mazuba kkumi. (E.
Dichl, Inscriptiones Latinæ Christianæ
Veteres
, Vol. 2, p. 193, #3391. See also, J. B. de Rossi, Inscriptiones
Christianæ Urbis Romæ
, Vol. 1, part 1, p. 18, #11.)

Buzuba bwa “Nones” bwa Vwumbi Pati ngu Vwumbi Pati 5
bwaasikila mumwaka ooyu mubuzuba bwa Venus, Mulibwasanu. Mumwezi ooyo, oobu
buzuba bwakeelana abuzuba bwamakumi obile awone bwa mwezi, naa “Buzuba Bwabilo”
bwa mvwiki yamu Bbaibbele. Mukusanyangula mazuba kubelesya zibulo
zyabasyaazibwene banyenyezi, tujana kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya (buzuba
butaanzi bwa mwezi) bwakajenwe kuti mbuzuba bwaatobede mwezi niwaaimpana azuba.

Paglunas Ng Langit | Mga Likas Na Remedyo image

*Twakomba amubikkile maanu aawa: Mwezi waaimpana azuba mu Roma
aciindi 2:05 mafumina (Kavwumbi 13), kulaale abucedo. Ncenciceeci buzuba bwa
Mwezi Kwiimpana azuba ncobulibonya aanga mbuzuba bwakutaanguna kutali bwa
makumi obile afuka nanka makumi otatwe bwamwezi waainda.

Zyaalembwa a
Philo (wakapona akataa myaka makumi obile katana zyalwa Kristu kusikila myaka
makumi osanwe kazyedwe)

Philo (Sibusongo muGiliki muna Juuda uzwa ku Alexandria)
wakaponede katanazyalwa, kazyedwe alimwi kamanide mulimo wakwe Mufutuli wesu.
Nkakaambo aaka lino ncaakatondezyela nzila yakkalenda lya Bbaibbele iluleme.

Philo of Alexandria

Philo waku Alexandria (akataa myaka 20 katanazyalwa kusikila 50 kazyedwe Mufutuli), Mulembi wacifwanikiso: André Thevet (1502-1509)

Mukwiinduluka ncaakaamba ansi aawa,Philo wakati pobwe lya
Mwezi Mupya litola busena liya “zuba lyatalika kumunika mwezi amumuni
uulibonya” Amubikkile maanu kuti Philo waamba kuti pobwe lisekelelwa ciindi
zuba nolitalika kumwesya mwezi. Mbuli baambwa kale, zuba lilatalika
kumwesya mwezi mpeenyampeenya bamana kwiimpana. Tatukonzyi kucibona eeci
kacicitika, nokuba boobo, kusikila zuba lyabbila nkaambo kakuti mwezi
ucizundidwe mumuni wazuba. Masimpe nokuba kuti tatuuboni mwezi mpeenyampeenya
waimpana azuba, nkabela, teesyi kwaamba kuti mwezi tiiwatalika kuzinguluka
akubungilila mumuni kuzwa kuzuba. Kanjikanji, mwezi uulibonya mbuli kapapa
nuutalika kulibonya kumangolezya aaBuzuba bwa Mwezi Mupya, utondezya yooyo
uulangilizya kuti waatalika kale kubungililwa mumuni kuzwa niwaaimpana azuba.

“Kutobezya nzila njitwalandabika, atuye kumbele kubandika pobwe
lyatatu lyamwezi mupya.
Citaanzi,nkaambo kakuti ngamatalikilo aamwezi,
amatalikilo, nokuba aaciindi nanka aakubala ciindi, aboobo ceelede kulemekwa.
Cabili, ncakuti aciindi eeci kwiina cintu cili mumulengalenga citakwe mumuni.
Catatu, ncakuti aciindi eeci mumuni mupati ugwasyilizya mumuni musyoonto;
nkaambo aciindi camwezi mupya, izuba lilatalika kumwesya mwezi
amumuni uulibonya mumeso, eelyo awalo mwezi ulabala amumuni wabubotu
bwawo nguutambula akutondezya baabo baulangilizya…”
(Philo, Special
Laws II, Section XXVI (140-142))

Kwiinduluka bwakaamba Philo, zyitobela ansi aawa zilaamba
cakusalazya kuti Mwezi Mupya utobela kwiimpana kwamwezi azuba alimwi kuti myezi
ibalwa kutalikila akwiimpana kwazuba amwezi komwe kusikila kukwiimpana kutobela
waawo.

“Ipobwe lyatatu litobela kwiimpana mwezi azuba,
lisikila mubuzuba bwamwezi mupya mumwezi uli oonse.” (Philo, Special Laws
II, Section XI (41))

“Ooyu ngo Mwezi Mupya, naa
matalikilo amwezi, nkokuti ciindi cili akataa kwiimpana kwa mwezi azuba
komwe kusikila kuli kumwi,
bulamfu bwaciindi eeci bwakapimwa muzikolo
zyabasyaazibwene ziya mumulengalenga”. (Philo, Special Laws II, Section
XXVI (140)) Amubikkile maanu: Hendrickson Publishers edition (1993) of Jonge’s
1854, tasanduli masimpe mbuli makani ngasandulula Colson. Pele boonse bategwa
kwiimpana mwezi azuba mpaatalikilwa buzuba butaanzi bwa mwezi.

Nzyakaamba
Philo zitobela waawa zitondezya kuti zibeela zyamwezi zikkwene (cibeela kwiinda
akati kuuyaabuzulila kumweka, cibeela camwezi uuzwide kumweka, cibeela  kwiinda akati camwezi uyaakusiya,
anuutalibonyi liya waimpana azuba) zilalibonya kumamanino amvwiki ili yoonse.
Notubelesya nzila yamafumofumo aatobela kwiimpana kwamwezi azuba kuti
mpaatalikila Buzuba bwa Mwezi Mupya, ncecicitika eeci.

“Alimwi,
zibeelabeela zyamwezi, zitola busena kutobezya kubala kusikila ciloba,
njenyenyezi eeyi iisolweda zicitika anyika. Alimwi zyoonse zicitika
mumulengalenga, zilatobelana azibeela zyamwezi mubuzuba bwa ciloba buli
boonse.
Ciindi
coonse, zintu zyaanyika, mbuli mbundaamba kale, zitambula bulemu bwazyo kuzwa
kujulu, alimwi zileenda mubube bwazyo kutobezya ciloba….Mukutobelanya,
mubuzuba bwa ciloba, Elohim wakalyookezya kuzwa kumilimo yakwe njaakabamba.
”
(Philo,Allegorical Interpretation, 1 Section IV (8-9), Section VI (16))

“…kuli
kaambo komwe mwezi ncuuyaabuzulila kumweka alimwi akuyaabusiya muzibeela
zyeelene muziindi zikonzyanya., mbuuli nuuyaakumwekesya alimwi nuyaakusiya;
bana bambelele bali ciloba nkaambo utambula zibeela zyawo mumazuba aali ciloba—cibeela
kwiinda akati ulacitambula mumazuba aali ciloba aatobela kwiimpana azuba,
cibeela cizwide kumweka mumvwiki itobela;liya watalika kusiya mumvwiki yatatu
ncecibeela catatu kusikila waimpana azuba alimwi.”
(Philo, Special Laws
I,
(178))

Paglunas Ng Langit | Mga Likas Na Remedyo image 

Amubikkile
maanu aawa
:
Eeci
ncitondezyo caMwezi uutobezya Mwezi liya nuutalikilwa a Buzuba bwa Mwezi Mupya
kuti mboBuzuba Butobela Kwiimpana Azuba. Nkaambo kakuti Mwezi ulasika acibeela
Kwiinda akati, Cizwide Kumweka, azibeela lya Kwiimpana azuba mumawoola ali makumi
obile awone, alimwi nkaambo bunji bwamakkalenda/zibelesyo zyakubazya myezi,
zitalikila kuzwa akataa masiku kusikila akataa masiku aatobela kubala mazuba,
mulajana kuti zibeela zyamwezi zilatondezyegwa buzuba kabutana sika nanka
bwainda, eeci cipa kuti atalandabali mumulongo omwe. Mweelede kulanga ciindi
mwezi nowiimpana azuba mucooko cenu.

Ansi
aawa, twalomya kusandulula cakaamba Philo. Aawa Philo waamba kuti mwezi weelede
kuba uuzwide kumweka kumamanino aamwviki yabili (nkokuti buzuba bwa makkumi awosanwe
bwa mwezi). Amubikkile maanu: Liya nolanganya buzuba butobela kwiimpana kwa
mwezi azuba kuti Mbuzuba bwa Mwezi Mupya, mwezi unoozwide kumweka mubuzuba bwa
kkumi awone nokuba bwa kkumi awosanwe bwa 
mwezi.

“Nkaambo
kwaambwa kuti mu Mangwalo: Mubuzuba bwa kkumi bwamwezi ooyu umwi aumwi wenu
abweze mbelele kutobezya mbuli bantu bali muŋanda yakwe; kutegwa kuzyila
mubuzuba oobu, eezi mbelele zisetekwe, kuli Elohim, zipaizyo ziyobwedwe mumoyo,
zimwesyegwa muzibeela zyamwezi zyobile muli zyotatwe, kusikila wacinca
mucibeela cili coonse a kuba mumuni uuzwide wajulu mbuli mwezi uuzwide
kumweka, kumamanino aamvwiki yabili…”
(On Mating with the Preliminary
Studies, S
ection XIX, (106))

“Alimwi
pobwe eeli litalikilwa mubuzuba bwa kkumi owosanwe bwamwezi, akataa mwezi,
mubuzuba mwezi nuuzwide mumuni
, mbuli mbwayendelezya Elohim akubikkila
maanu kuti kutabuli mumuni mubuzuba oobo.” (Philo,Special Laws II, The Fifth
Festival,
Section XXVII (155))

Eeci
cileendelene a Intembauzyo 81:3.(Amulange “The Biblical Argument” atala
lyawaawa)

 

• Cikatazya Mukubelesya Nzila zyakujana Kwiimpana mwezi azuba zimwi (Amutyanke aawa.)


Buzuba Mbweenya Mwezi aZuba Zyaimpana

Bamwi basiNsabata itobela Mwezi bazumina kutobela buzuba bweenya mwezi waimpana azuba kuti Mbuzuba bwa Mwezi Mupya, kutali buzuba butobela waawa. Cikatazya anzila eeyi ncakuti  mwezi mupya ulatalikwa mwezi wakale kuutana manina. Kuzinguluka kwa Mwezi takumaninide ncobeni kusikila mwezi waimpana azuba, kuzwa aawo nuutalika kubungilila mumuni alimwi mbuli mbuyaa kutalika kuzinguluka kabili.  Kaambo
kakubelesya buzuba butobela kwiimpana mwezi azuba kuti Mbobuzuba bwa
Mwezi Mupya, kutali buzuba bwini waimpana azuba, nkakuti buzuba tabukonzyi kuba
cibeela ca mwezi wainda akuba cibeela ca mwezi mupya. Nkabela, bucedo
butaanguna butobela mwezi waimpana azuba ngamatalikilo aamwezi mupya.

 

Buzuba butobela Kwiimpana Mwezi aZuba– Kuti Mwezi uulibonya mbuli Kapapa Wabonwa Kumangolezya Aayo

Bamwi
babamba  Nsabata yiitobezya mwezi
bayiisya kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya mbuzuba butobela  mwezi Waimpana azuba, kuti kakuli mwezi
walibonya mbuli kapapa mangolezya aayo. Eeci, baamba kuti, nkaambo kakuti mwezi
uulibonya mbuli kapapa nguutondezya kuti mvwiki yakubeleka yatalika. Eeyi nzila
ibeleka buyo kuti lyoonse Nsabata iicaalizya mubuzuba bwa makumi obile afuka ,
29, kiili Mbobuzuba bwa Mwezi Mupya. Kuti mwezi walibonya mbuli kapapa
mangolezya aayo, nkabela oobo buzuba bwainda bwali Buzuba bwa Mwezi Mupya. Kuti
mwezi uulibonya mbuli kapapa tiiwabonwa mangolezya aayo, nkokuti oobo buzuba
bwali bwa makumi otatwe naa 30 alimwi buzuba butobela buyooba Buzuba bwa Mwezi
Mupya. Kuli twaambo tupati tobile tukopa mukubelesya nzila eeyi.

    1. Mukubelesya nzila eeyi, tacikonzyeki anyika boonse kubona Mwezi
      Mupya, Nsabata, nokuba Buzuba bwa Pobwe mumawoola ngeenya aali makumi obile
      awone. Muukubelesya buyo buzuba butobela kwiimpana mwezi azuba kuti Mbobuzuba
      bwa Mwezi Mupya lyalo boonse nobakonzya kukamantana mukubamba Myezi Mipya,
      Nsabata, aMapobwe aamwaka.

    2. Aabo balamatila nzila eeyi
      tabakonzyi kuzyiba mubwini kuti hena oobu buzuba mbwa Mwezi Mupya kusikila
      buzuba kabuyanda kwiinda nkaambo kakulindila kuti babone mwezi uulibonya mbuli
      kapapa kumangolezya aayo eliya zuba lyabbila. Aaka nkaambo kakatazya, kapati
      kubamba Pobwe lya Myeembo (liswaangana alya Mwezi Mupya mumwezi wa Ciloba),
      alimwi abuyandisi bwakutuula zyipaizyo zyeelede mu Buzuba bwa Mwezi Mupya,
      kumatalikilo aamwezi umwi aumwi (Myeelwe 28:11-15). Bapaizi bakalizyi kabotu
      kuti Buzuba  bwa Mwezi Mupya bwasika.
      Tiibakali kulindila kusikila buzuba bwayanda kumana kuti bazyibe kuti beelede
      kuumpa zipaizyo mubuzuba bweelede. Citondezyo citondekezya zintu zyainda kale
      tacili citondezyo ncobeni.

 

Buzuba Butobela Mwezi Uuyabusiya Waleka Kulibonya

Bamwi
baamba kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya mbobutobela buzuba mwezi uyaabusiya waleka
kulibonya liya kaliyanda kupasuka zuba. Ncobabelesya nzila eeyi nkuti liya
mwezi waleka kulibonya caambilizya kuti oobo buzuba ulaimpana azuba, akupa kuti
buzuba butobela bube Buzuba bwa Mwezi Mupya.

Nzila
iilombozyegwa:

“Mbuli mwezi mbuyaakusiya, buzuba abuzuba mafumofumo uyakuceyaceya kusikila
kapapa kamwezi kakalibonya munsaa kujwe kubucedo. Buzuba bwiimpana mwezi azuba
mbuzuba lyalo mwezi nuutabonwi kupasuka izuba kalitana pasuka. Buzuba butobela
aboobo mbobweelede kuba Buzuba bwa Mwezi Mupya, mbuli mbobuli buzuba butobela
Kwiimpana kwa mwezi azuba. Kuti mwezi uulibonya mbuli kapapa kawucilibonya
mafumofumo mu Nsabata ncaalizi (yabuzuba butobezya mwezi bwa makumi obile afuka
naa 29), nkabela ooyo mwezi uyooba wamazuba aali makumi otatwe naa 30. Kuti
mwezi uuyaabusiya akulibonya mbuli kapapa tiiwabonwa mafumofumo aaNsabata
ncaalizi, ooyo mwezi ujisi mazuba aali makumi obile afuka naa 29.”

Eeyi nzila nokuba kuti
iyanda kuganta buzuba bulondokede kuti Mbuzuba bwa Mwezi Mupya (nkokuti Mafumofumo
aatobela Kwiimpana Mwezi aZuba), tiikonzyi kusyomwa kululama kuganta nokuba
kuyandaula buzuba bwa Kwiimpana kwa mwezi azuba. Aboobo, eeyi nzila tiikonzyi
kubelesyegwa kujana Buzuba bwa Mwezi Mupya.

Mukonzyano:
Ku New Delhi, ku India, kubucedo bwa Vwumbi Pati 13, 2012, mwezi uyaabusiya
wakacili kulibonya kujwe. (Vwumbi Pati 13 yakali Nsabata iicaalizya iitobezya
mwezi, buzuba bwa makumi obile afuka naa 29 butobezya mwezi.)

New Delhi, India - last visible crescent moon

New
Delhi, India – Kavwumbi 13, 2012, kaindi kasyoonto kaliyanda kupasuka zuba

 
Kubelesya
nzila njotubandika, cilaboneka kuti Kavwumbi 14 mbuzuba bwa makumi otatwe
butobezya mwezi, akuti Kavwumbi 15 bwakali kuyooba mboBuzuba bwa Mwezi Mupya.
Nokubaboobo, nkaambo Kwiimpana mwezi azuba kwaacitika mafumofumo kaatanasika
buzuba bwa Kavwumbi 14, Kavwumbi 14 mbobwaali Buzuba bwini bwa Mwezi Mupya.
Kubelesya nzila iilombozyegwa waawa, Buzuba bwa Mwezi Mupya nibwaasekelelwa
kabwiindilide kale. Nokuba kuti ncibotu cilangilwa munzila eeyi, pele nzila
yeni eeyi tiiluleme.

Bamwi
basi Nsabata iitobezya mwezi baamba kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya butobela buzuba
mwezi uuyaabusiya nuuleka kulibonya kumapasukilo aazuba-kutabikkila maanu
kuti kwiimpana kwa mwezi azuba kwaacitika lili. Eeyi nzila, nokubaboobo,
yaandaanya nyika mbweenya mbuli nzila yakutobela mwezi walibonya mbuli kapapa.
Nkaambo kulibonya kwa mwezi uyaabusiya ceendelana acooko mpokkede, nyika inga
tiyaswaana mukubamba Nsabata aMapobwe mumawoola aali makumi obile awone naa 24
aakuzinguluka kwa zuba.


1 Ku
New Delhi, India, Kwiimpana kwa mwezi azuba kwaacitika aciindi ca 3:38 kubucedo
bwa Kavwumbi 14. Bucedo (mafumina nokutalika kulibonya zintu) akacitika aciindi
ca 5:20 Kavwumbi 14.

 

Mabbililo azuba Mataanzi kutobela Kwiimpana Zuba aMwezi

Bamwi
babamba Nsabata iitobela mwezi bayiisya kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya butalikila
kumabbililo aazuba kutobela Kwiimpana zuba amwezi. Eeci tacili cicitika.
Mangwalo alayiisya cakusalazya kuti buzuba butalikila KUBUCEDO, kutali
kumabbililo aazuba. Cilengwa cakubamba mazuba kuzwa kumabbililo kusikila kumabbililo
(mangolezya kusikila kumangolezya) ncilengwa cina Bbabbuloni cakayiigwa abama
Juuda mumwaanda wamyaka kaindide Kristu.

Buzuba
bwa Bbaibbele butalikila kubucedo akumanina kumangolezya:

___________________________________________________________

1 Ncuubauba
kulekela mizeezo yesu kuti ibe nzila njotusanduluzya Mangwalo. Mbanji bantu
bamasimpe abasimilimo bazumizya kuzwa kumangolezya kusikila kumangolezya
aatobela mukubala mazuba aabo. Tulomba boonse bacilamatila mizeezo iinyongene
yakuti buzuba butalikila kumangolezya kuti batule ansi mizeezo yabo amulyango
wakusanyangula, akuti banjile mumuuya wabupaizi akusyomeka kuti basanyangule zyoonse
zyaambwa mucibalo eeci zijatikizya ciiyo ciyandika eeci. “Nkaambo mulazyo
weelede kweendelana amulazyo, mulazyo amulazyo; mweengwe ulembedwe amweengwe
ulembedwe, mweengwe amweengwe; aawa kasyoonto awaalya kasyoonto.” (Izaya 28:10,
KJV)

 

• Cikatazya Mukubelesya Nzila ya Mwezi Watalika Kulibonya mbuli Kapapa (Amutyanke aawa.)

  • Kubelesya nzila yamwezi watalika kulibonya mbuli kapapa,,
    tacikonzyeki anyika kusekelela noliba pobwe lyomwe mumawoola ngeenya aali
    makumi obile awone naa 24.
  • Eeyi nzila tayeendelani amilazyo ya Bbaibbele yakupima
    buzuba
  • Chodesh, ibbala lya Ci Hebrayo liiminina “Mwezi
    Mupya”, lilabelesyegwa mu Mangwalo kwaziindi ziinda myaanda yobile amakumi
    ciloba naa 270, pele taakwe noliba lyomwe nolibelesyegwa kwiiminina cintu
    cilibonya ( mbuli mwezi, nokuba kapapa kamwezi,…). Ibbala lya ciHebrayo
    liiminina “kapapa kamwezi uulibonya mbuli kapapa,”  Å›aharōnîm,
    libelesyegwa
    kujatikizya kukomba mituni.
  • Tayeendelene a Ntembauzyo 81:3
  • Tayeendelene a Matalikilo 1
  • Tayeendelene a zilengwa leza( Kamboni wamulengi)
  • Tayeendelene aZilembedwe zya Philo, walo wakapona ciindi
    comwe a Mufutuli wesu (myaka 20 katanazyalwa kusikila myaka 50 kazyedwe.)


Makani aayungizyidwe kuti Mwaalange


Kujatikizya Bbabbuloni

“Myezi [ina Bbabbuloni] yakali kutalikila
Mwezi Mupya watalika kulibonya
, alimwi mumyaanda lusele yamyaka
katanazyalwa mufutuli basyaazyibwene bankuta bakacili kwaambilizya kubami bana
Syria eeci…. Mazina aamyezi ina Bbabuloni akali Nisanu, Ayaru, Simanu,
Du’uzu, Abu, Ululu, Tashritu, Arakhsamna, Kislimu, Tebetu, Shabatu, Adaru.
Mwezi wa Adaru II wakalikusekkwa akataa myezi ziindi zili cisambomwe mumyaka
ili kkumi afuka naa 19 pele kutali mumwaka waali wa kkumi aciloba (17) mumulongo
wamyaka ili 19, lyalo mwezi wa Ululu II niwaali kusekkwa. Aboobo kkalenda lina
Bbabbuloni kusikila kumamanino lyaacijisi kwaandaanya mwaka muzibeela zyobile mbweenya
mbuli myezi iina Bbabbuloni kusikila kumamanino yaacili kutobela mwezi
akutalikila aMwezi Mupya uubonwa kumangolezya. Buzuba bwaali kutalikila
kumabbililo azuba
” (http://www.webexhibits.org/calendars/calendar-ancient.html)

Cileelede
kuzyibwa kuti nokuba kuti caali cilengwa mu Bbabbuloni teesyi kwaamba kuti
tiicaaluleme. Nokubaboobo, ceelede kubikkilwa maanu kuti cilengwa ca Bbabbuloni
cakujana myezi caali kutalikila amwezi uutanguna kulibonya mbuli kapapa. Tacili
cintu ceenzu kuti bama Juuda abalo bakatalika kubala munzila eeyi kakwiindide
myaka mwaanda, akuleka nzila ya Bbaibbele, mbweenya mbubaatobela nzila iitali
ya Bbaibbele yakutalikila buzuba kumabbililo azuba akuulika myezi mazina aana
Bbabbuloni.

Eezi
zilembedwe ansi aawa zilasalazya kulesya kukomba mwezi uukoya kapapa, eeco
caali cilengwa caadumide akataa masi aatamuzyi leza. Kakwiina kusala lubazu,
teesyi kwaamba kuti nzila eeyi yakujana Buzuba bwa Mwezi Mupya tiiluleme, pele
yeelede kulangwa cakusyomeka mukupima bumboni.

Nkabela Zebah aTsalmunna
wakati “Imikila lwako, ulwane andiswe. Nkaambo muntu mbwabede, mbweenya anguzu
zyakwe.” Mpawo Gid’oni wakanyampuka akujaya Zebah a Tsalmunn, akutola
twakulibotya tupapa twalubulo
twakali munsingo zyankamela zyabo. Nkabela
balombwana ba Isirayeli bakati kuli Gid’oni, “Kotulela, webo amwanaako, amwanaa
mwaanaako, nkaambo watuvwuna kuzwa mumaanza a Midyan.” Pele Gid’on wakati kuli
mbabo, Nsyekonzyi kumulela, naba mwanaangu. יהוה nguumulela.” Alimwi Gid’oni wakati kuli mbabo, ndilomba cimwi
kulindinywe, kuti umwi aumwi wenu andipe kalungu kalubulo mulizyeezyo
nzyaakalwanina.” Baalijisi tulungu twagolide nkaambo baali bana Ishumaili.
Mpawo bakati, “Tulakupa ncobeni.” Mpawo bakayala mulembo, alimwi umwi aumwi
wabo wakawaala kalungu kuzwa muli nzyaakalwanina. Alimwi kulema kwa tulungu
twagolide kwakasika acuulu amyaanda ili ciloba yatubeela twagolide kumbali a twakulibotya
tupapa twalubulo,
twakulibotya tulengalenga, zikobela zisubilasubila
zyaasamide bapati ba Midyan, alimwi ambali aatulungu twakali munsingo
zyankamela  zyabo. (Babetesi 8:21-26,
ISR)

Lunate earrings, 2500–2400 B.C.;
Excavated at the Great Death Pit, Ur, Mesopotamia

Masikiyo aakoya tupapa, aakumyaka 2500 kusikila 2400 katanazyalwa Mufutuli.; Akasyigwa “Mumulindi Mupati Wabafwide,” ku Ur Mesopotamia

Bumboni
bujanwa mukusya kunsaa matongo abasikale butondezya twakulibotya twaali
kubelesyegwa tubambidwe mucinkonzya ca zuba naa kapapa kamwezi kavwunteme,
citondezyo ca leza mukaintu Ishtar-Astarte, twakali kusamwa abamakaintu naa
banyama kuti bayungizye luzyalo lwabo (Babetesi 8:21).” (New Bible
Dictionary,
Article “Amulets,” p.34)

Mubuzuba
oobo יהוה uyoogwisya tulungu twa kumaulu,
tulungu twa kumutwe, tupapa, tulengalenga, nkaya, zilivwumbizyo,
zikobela zyakumutwe, zyakulibotya mumaulu, zyakulikobeka, tunkuli
twatunkilizyo, tulungu twakumaanza, tulungu twakusama kumpemo, zikobela
ziddula, zibaki, tuubo twakuliwaala amakkuko, tukomo, zimbonimboni, amilembo
yabuluba, ntaulu zyakumutwe, azyakulivwumbila kubusyu. (Izaya 3:18-23, ISR)

Ibbala
lya ciHebrayo (H7720- saharonim), aawa lisandululwa kuti, “kapapa,” lijanwa
ziindi zyotatwe mu Mangwalo alimwi libelesyegwa kujatikizya batamuzyi leza
bakomba mituni (Babetesi 8:21 & 26; Isaya 3:18). Eeli bbala taakwe
nolijatikizya “Mwezi Mupya” nokuba “Mwezi.” Taakwe mulembi wa Mangwalo
uulelekedwe wakabelesya bbala saharonim mukulemba cijatikizya mapobwe aabikidwe
ambali naa mwezi.

“Tupalu tukoya tupapa
twakali twa kumaanza twaali kuyandwa akataa bantu bakumbo lya Asia, nkaambo
twaali kwiiminina nguzu akukwabililwa kuzwa kumwezi uyaakumwekesya kutali
uyaabusiya.” (Amulets and Superstitions, E. A. Wallis Budge, p.213)

“Jakobo
katanaya ku Bethel mukulibonya kunembo lya Yahuwah wakacita kuti bantu bakwe
boonse bamupe “tuleza twabo tweenzu” amasikiyo aakumatwi aabambidwe mbuli
tupapa, eelyo wakazisisa kunsi acisamu ku Shechem (Matalikilo  35:4 (Ibid, p. 214)

Ceelede
kubikkilwa maanu kuti Sin, umwi wabaleza ba Bbabbuloni, waali
kutondezyegwa mbuli kapapa.

“Azigantyo zyacaando, [Sin]
utondezyegwa aanga mudaala wacilezu cilamfu cilengalenga akapapa ambali….
Kukomba leza-mwezi kwaaliyambukide kumasi manji, cakuti matempele aakwe akali
kujanwa mumadolopo mapati  aaku
Bbabbuloni aku Assyria.”(http://en.wikipedia.org/wiki/Sin_(mythology))

Sin, the Babylonian moon god 

KukombaSin kwakali yambukide kapati munyika ya Arabia mumazubaa Muhamadi.
Citobezya waawo, bupaizi buna Isilamu abwalo bulemekezya kapapa kamwezi
kusikila buzuba buno. Mubupaizi bunjaanji bulaa miyanda iisyuuka kuzwa ku
Bbabbuloni
 abalo bakomba kapapa
kamwezi ( mbuli baKatolika, ba Hindu, ba Bbuda, abamwi.).

  

Crescent Moon Idols from various religions

Kukomba
mutuni kwabatamuzyi leza, kwaazilide ku Bbabbuloni, alimwi kuliimvwi nji
akukazya ceeco ncaambila bantu Bakwe Yahuwah.

Amucenjele,
nkaambo kuti mulange ameso eenu kujulu, eelyo mwabona zuba, amwezi, anyenyezi,
amakamu aajulu, mutayeeyi kuti mukombele zyeezi akuzikotamina pe, eezi Yahuwah
Elowa wenu, waazipeda bantu boonse baalaansi lyajulu kuti ndukono lwabo.
(Amulange Detronomo 4:19.)

Myaka
ili myaanda cisambomwe katanazyalwa Mufutuli, Yahuwah waakalalila bantu
bakakkede mu Juuda kwiinda mumushinshimi Jeremiya nkaambo kamicito yabo
yamamambe yakubumba tunkwa tukoya tupapa twamwezi twakupaizya “mwami mukaintu
wajulu.” Cuusisya ncakuti bantu bamu Juuda tiibakateelela kucenjezya kwa
Jeremiya nkaambo kakusyoma kuti micito yabo yamamambe njiyaali kubaletela
buvwubi.

“Kuzwa
nitwaaleka kuumpilila tununkilizyo kumwami mukaintu wajulu, akumutilila
zyaabilo zyakunywa, twakatalika kubula zintu, akujayigwa acceba anzala. Pele
nitwakamuumpila tununkilizyo mwami mukaintu wajulu, akumutilila  zyaabilo zyakunywa, hena twakamubambila
tunkwa twakumukomba, akumutilila zyaabilo zyakunywa, kakwiina banalumi
besu?”   (Jeremiya 44:18-19, KJV)

“Kumukomba-
nkumutondezya mucinkozya cakwe. Tunkwa twakabambidwe mucinkonzya camwezi.” (Barnes
Commentary)

“Tunkwa tuli
mucinkonzya camwezi mbuli kapapa twakali kupaizyigwa kumwezi.” (James-Fausset-Brown
Commentary)

Mumangwalo oonse,
mwezi uukoya kapapa waambwa kujatikizya kukomba zibumbwa akutobela kwabana
Isirayeli muzilengwa zyabakomba mituni.

 

• Cikatazya Mukubelesya Buzuba butobela Mwezi Uuzulide (Amutyanke aawa kuti muvwumbule.)


Buzuba butobela Mwezi Uuzulide Kumweka

Taakwe
bumboni buli boonse butabilila muzeezo wakuti Mwezi Uuzulide ncecitondezyo ca
Buzuba bwa Mwezi Mupya. Aabo bayiisya kuti Mwezi Uuzulide ngo Mwezi Mupya
bacita boobo nkaambo kamanjezyeezya one. Atwaalange makani aaya lino.

Kujatikizya
mbobaamba batondeka Mwezi Uuzulide kuti ngo Mwezi Mupya…

(1) Kutaminina: “izuba lyakabaya masikati (kusikila
mawoola otatwe Mateyo 27:45) buzuba Yahushua naakakankaminwa (buzuba bwakkumi
awone bwamwezi). Kubaya kwazuba kukonzya biyo kuba liya mwezi a zuba zyaimpana.
Aboobo, mwezi ooyo waatalikila mumwezi uuzulide.”

Cikatazya
aKaambo aaka:
Ncobeni
kubaya kwazuba kucitika ciindi mwezi azuba zyaimpana (liya mwezi kuulaakatikati
kazuba anyika), cikatazya mukweezyeezya ooku ncakuti taakwe kubaya kwazuba
kwaacitika mu Jerusalema mumwaka 31 Kazyedwe Mufutuli (http://eclipse.gsfc.nasa.gov/phase/phases0001.html)2 Mubwini munzi wa Jerusalema tiiwakali munzila
yiinda cimvwule cakubaya kwazuba mumusela waciindi eeco. Acimwi cikatazya
akweezyeezya ooku ncakuti kubaya kwazuba kanjikanji kutola biyo maminiti aali
ciloba naa lusele, kutali mawoola otatwe pe. “Ciindi cilamfu kapati zuba
kalibayide akataa ciindi kuzwa myaka 3000 katanazyalwa Mufutuli kusikila 5000
kazyedwe inga ciyoocitika mu Kunkumuna masamu 16, 2186, eelyo lyalo noliyoobaya
kwaciindii ca maminiti aali ciloba naa 7 kubala makumi obile afuka nkokuti 29.”
(http://en.wikipedia.org/wiki/Solar_eclipse) Musinze wakawide anyika
aciindi caKukankaminwa akali maleele, alimwi tacikonzyi kupandululwa kwiinda
mucilengwa leza cili coonse cicitika. Kutaminina kuti kwaali kubaya kwazuba,
kusikila mawoola otatwe ciindi Yahushua naakakankaminwa nkweena kuteeli kutagwasyilidwe
abumboni nobuba buti.


1 Cishinshimi ca Daniyeli 9 ca mvwiki zili makumi ciloba cilagantana amwaka wa
Kukankaminwa kwa Yahushua.

2 Mukusinizya kwini,  eeyi nzila yakutalika Mwaka Mupya iili
mukaambo kabili #2 ansaawa itaminina kuti zuba lyeelede kuti lyakabaya mu
Jerusalema mu Mukubwekaangala 10, 31 AD.. Pele kwiina caacitika cili boobu. Ooku
kutaminina takutabilidwe abumboni nobuba buti pe

(2) Kutaminina: “Kutonkomana kubala bbala lya Cigiliki
lyakasandulwa kuti ‘kwakasiya’ aalya Luka mpaamba caacitika ciindi ca
Kukankaminwa ciyubununa kuti izuba lyakasitwa amwezi, eeci cikonzya buyo
kucitika liya mwezi azuba zyaimpana.”

“Eelyo
zuba lyasiya, pele kwakaba mudima munyika yoonse kusikila awoola
lyafwuka, nkaambo zuba lyakaleka kubala; mpoonya mulembo wamutempele wakayauka
akati kuzwa mujulu kusikila ansi.” (Luka 23:45, KJV)

Bamwi
bataminina nzila yaMwezi Uuzulide, basyozya kwaamba kuti eeli bbala lisandudwe
kuti “kwakasiya” mucibalo eeci ndibbala lya Cigiliki ekleipō  [Strong’s G 1587] kuzwa bbala
lyamazubaano lya “kubaya”. Eeci baamba kuti ncecitondezya kuti zuba lyaabaya
aciindi ca Kukankaminwa. Mbuli bwaambwa musyule mu #1, eeci ncintu tacikonzyeki
kucitika pe. Musinze wakavwumbila nyika aciindi ca Kukankaminwa akali maleele
aayinda zilengwa leza, mbumboni bwa Yahuwah. Nokubaboobo, atulange twaambo tuli
munzila yakweezyeezya ooku.

Cikatazya
mu Kweezyeezya ooku:
Ibbala
lisanduludwe mucibalo eeci kuti “kwakasiya” ngu skotizō  [Strong’s G4654], kutali ekleipō [Strong’s G 1587] pe.

“Alimwi
[G2532] i[G3588] zuba [G2246] lyaka sizyigwa[G4654], alimwi
[G2532] i[3588] mulembo [G2665] i[G3588] watempele [G3485] wakayaulwa [G4977]
akati [G3319]” (Luka 23:45, KJV)

Ibbala
lya Skotizō lyaamba buyo
kumvwumbila amusinze, kusizya, kuvwumbilwa aamusinze,…” Lilakonzya kwaamba
musinze wamumabala buyo (mbuli mu Efeso 4:18)
nokuba musinze wini uutabonwi cintu (mbuli wazilengwa leza mumulengalenga; Ciyubunuzyo 8:12) Ibbala Ekleipō
, nokuba kuti ndibbala kuzwa bbala lyesu
lya “kubaya” lilakonzya kwaamba kubaya kwazuba, kanjikanji lyaamba “kwaalilwa,
kusiya, kwiinda ambali, . . .” Taakwe mubbala eeli caamba kugaminina zuba pe
nokuba zilengwa leza zyamulengalenga.

Ekleipōndibbala
lijanwa biyo muzibalo zyotatwe zya Mangwalo, muzibalo eezi taakwe nolyaamba bweende
bwa mwezi kujatikizya azuba pe:

“Alimwi
ndamwaambila kuti: Amujane balongwe kwiinda mukubelesya lubono lutaluleme
kutegwa mwaakubula [G1587 ekleipō] mpindu, bakamutambule mumasena
aakukkala aatamani.” Luka 16:9, KJV)

“ Pele
ndakukombelezyezya mumupailo kuti lusyomo lwako lutamani[G1587-ekleipō
: eelyo waakusanduka, ubayumye ibanyoko ayebo.” (Luka 22:32, KJV)

“Alimwi
uyoozivwunga mbubonya mbuli cikobela, mbuli cisani; alimwi ziyoocincigwa, pele
yebo uli mbubonya mbuli lyoonse, alimwi myaka yako tii [G1587 ekleipō]
ka goli [G1587 ekleipō] pe.” Bahebulayo 1:12, KJV)

Nokuba mukubelesya bbala
eeli lya  (ekleipō, lilakazyana
acitamininwa waawa nkaambo taliko mucibalo caambwa waawa nokuba
kujatikizya  Buzuba bwa Mwezi Uuzulide,
mbuli mbobaamba.

(3) Kutaminina: “Mukaintu uuli mu Ciyubunuzyo
12, uusamide zuba, amwezi kuuli kunsaa maulu akwe, alimwi nyenyezi kazyili
atalaa mutwe wakwe caambilizya Buzuba bwa Mwezi Mupya. Mubuzuba bomwe lisyuuka
zisamu, kkunga lyanyenyezi ziitwa kuti Virgo lilalibonya kaliimpuka kujwe
amwezi uuzulide kuuli kunsaa maulu aalyo. ‘Ulisamide zuba’ nkokwaamba kuti
takusiyi cakusiya mbi anze nocitola busena eeci. Ulaa nyenyezi zili kkumi
azyibili amutwe wakwe, caamba kuti ngo mutwe wamwaka. Aboobo, mwezi uuzulide
kunsaa maulu aa Virgo ncitondezyo ca Buzuba bwa Mwezi Mupya, alimwi matalikilo
aamwaka.”

“Alimwi kwaalibonya cilengaano
cipati kujulu; mukaintu wakasamide zuba, kunsi amaulu aakwe kwakali mwezi,
kumutwe wakwe kwakali mushini wanyenyeezi zili kkumi azibili.” (Ciyubunuzyo
12:1, KJV)

Kaambo kali mukutaminina
ooku:
Taakwe mucibalo eeci citondezya kuti cicitika
waawa ncitondezyo caBuzuba bwa Mwezi Mupya nokuba kumatalikilo aamwaka pe. Eeci
cibalo tacaambi kuti mukaintu wiimvwi atalaa “mwezi uuzulide” pe. Kuti tulomye
camasimpe kusanyangula kabeela kali koonse kapandulula mukaintu ooyu, tweelede
kuzyiba kuti kuyungizya akwiimikila atalaa mwezi, ulisamide zuba. Kutali kwiile
kwaamba kuti  “usamikidwe aazuba”
akwaamba kuti takunasiya eeci nocitola busena, ndiza tweelede kulangaula ciindi
nkamu yanyenyezi Virgo (“ciliya”) niisamikidwe zuba (liya zuba nolili akataa
nkamu ya Virgo) amwezi nuuli kunsaa maulu aayo. Hena kuli nocicitika eeci?
Inzya cilacitika lyoonse cayanda kutalika ciindi likunkumuka masamu (pele
kutali lyoonse) akuswaangana a mwezi wa Ciloba.

Virgo, clothed with the sun, and the moon under her feet

Virgo:
Eeci cilacitika mumwezi omwe lyoonse naakunkumuka masamu. Taakwe mucibalo ,
citondezya kuti eeci caamba Buzuba bwa Mwezi Mupya naa Mwaka Mupya. Aabo
bataminina Mwezi Uuzulide bayeeme asyoonto mukuzuzikwa kwa (Ciyubunuzyo 12:1)
liya nokusyuuka zisamu  pele bayakilide
kaambo kabo amanjeezyeezya buyo.

Mu
Ciyubunuzyo 12:1 kuli kukonkezya kwabulemu kuti ekklesia naa cikombelo
cakasimpe mumisela yoonse cakaimvwi a Zuba, Mwezi a Nyenyezi kuti zijane
Nsabata a mazuba Aasetekene, taakwe mucibalo eeci nokwaambwa kuti mukaintu
wiimininna Buzuba bwa Mwezi Mupya nokuba matalikilo aMwaka mupya. Aabo
babelesya Ciyubunuzyo 12 kuti mbumboni bwa nzila ya Mwezi Uuzulide yakubala
ciindi, nokuba kuti balaa mizeezo mibotu pele balayungizya atala  kucibalo eeci akwaamba kuti kweezyeezya kwabo
nkakasimpe.


1 Kaambo kamwi kakweezyeezya
kuti Mwezi Uuzulide kunsaa maulu aankamu ya nyenyezi zya Virgo citondezya
aatalikila mwaka mumulengalenga. Nkaambo kakuti cibaka aayelanina mazuba
amasiku cinsensela kumbo nkokuti acalo eeci cicitika (liya nkamu ya Virgo
noyiimvwi atalaa mwezi uuzulide) ayalo iyaa kusensela kumbo. Sunu eeci citola
busena mu Mukubwekaangala nokuba kumatalikilo aKaanda kaniini. Muzyuulu zyobile
zya myaka zyainda, eeci cakali kutola busena mumvwiki mumwezi wa Miyoba nokuba
mu Mukubwekaangala. Kuti twaya kumbele zyuulu zyobile zyamyaka, eeci inga
ciyoocitika kumamanino aamwezi wa Kaanda kanii nokuba mu Ganda Pati.

(4) Kutaminina: “ mu
Intembauzyo 81:3 kulembedwe kuti mweembo wakeelede kulizyigwa Mwezi nuuzulide
nkaambo ngo Mwezi Mupya.”

“Lizya
impeta mwezi mupya watalika, muciindi cibikkidwe ambali [H3677], mubuzuba bwapobwe lyesu lyabulemu [H2282].” (Intembauzyo 81:3, KJV)

[H3677] (keh’-seh)- kuzwa ku H3680; zululila
kwini naa mwezi uuzulide, nkokuti, pobwe zyamwezi ooyu:- (ciindi) cibikkidwe
ambali. (Strong’s Greek & Hebrew Dictionary)

[H2282] (khag)- eeli bbala lyaamba
“pobwe licitwa mukweenda musinzo.” (The New Strong’s Expanded Dictionary of
Bible Words)

Kaambo
kakutaminina ooku:
Buzuba
bwa Mwezi Mupya taakwe nobwiitwa kuti khag  mu Mangwalo. Bamwi bataminina nzila eeyi
balati eeyi nzila tiiluleme akutondeka kuli Hosiya 2:11 a Ezekiya 45:17 , pele “myezi mipya” muzibalo eezi
tazyaambwi kujatikizya Nsabata a khag. Nokuba kuti myezi Mipya niyakalikwiitwa kuti khag, mucibalo eeci kuli cisinkilila baabo bataminina
kuti Intembauzyo 81:3 itondezya kuti mpeta yaali kulizyigwa Mwezi Kuuzulide
nkaambo mpaatalikila Mwezi mupya: Mubwini Intembauzyo 81 yaamba kulonga kwabana
Isirayeli kuzwa Egipita. Bupanduluzi bwini aawa inga bwaba bwakuti cibalo
catatu caambilizya kuti mwezi uuzulide uleendelana a pobwe lya Pasika a Pobwe
lya Cinka citakwe Bumena. (Isirayeli wakasolwedwa kuzwa mu Egipita masiku
(Detronomo 16:1) mubuzuba butaanzi bwa Cinkwa citakwe Bumena (Myeelwe 33:3)
muli bwa kkumi awosanwe.)

Bumboni
buyumu kukazya Mwezi uuzulide kuti waambilizya Buzuba bwa Mwezi Mupya bulajanwa
notuyandaula ciindi cini camapobwe. Mapobwe obile alacitika muli bwakkumi
awosanwe bwamwezi. Pobwe lya Cinkwa citakwe Bumena a Pobwe lya Mavwuka.
Mubwaabi bwabulemu Bwakwe, Yahuwah wakapa kuti aaya mapobwe aswaangane a Mwezi
Uuzwide, kutegwa cuubaube kubantu Bakwe bali mulweendo. Taata wesu waluyando
ngu Sikabumba uugaminina ncaamba, alimwi taakwe cimwiinda ambali. Kuti kayanda
lweendo lwakusekelela pobwe kuti lucitwe, Ulapa kuti ciindi eeco cibe ciindi
cibotu kubantu Bakwe. Tulabona muli ceeci kuti kwiina nayanda mapobwe kuti
acitike mumupeyo. Aboobo, kuti naakali kubikkila maanu kuti alesye mapobwwe
kucitika mu Mupeyo, nkokuti Wakabikkila maanu muluyando Lwakwe kulesya pobwe
lya kweenda musinzo lili lyoonse liya mwezi kuuyanda kumanina kusiya.


1 Bamwi baamba kuti keh’seh, ibbala lizwa
ku (H3680; kâsâh)
lyeelede kusandulula kuti “mwezi uusisidwe” kutali “Mwezi uuzulide,”
caambilizya kuti mpeta yeelede kulizyigwa mwezi nuusiya (mwezi waimpaina azuba)
kuti waambilizye Buzuba bwa Mwezi Mupya, mubuzuba butobela. Eeyi nzila
ilamvwana ayeeyi yaambwa amutwe wacibalo coonse eeci.

2 Kuti kwabelesyegwa nzila ya Mwezi Uuzulide, Nsabata yabili mumwezi
uli oonse, kubikkilizya a Nsabata zipati amapowe aa Cinkwa Citakwe  Bumena a Pobwe lya Mavwuka, inga anooli
mumusinze uusiya nokwiina mwezi pe.

Mwezi
Mupya: Chodesh (H2320)

Ibbala
lya CiHebrayo lisandululwa kuti “mwezi mupya” ngu chodesh [H2320]. Lizwa kubbala chadash [H2318], lyalo eeli lyaamba kuti “kuba cintu cipya,
kuyakulula, kubambulula.”

Kaambo
kajanika munzila yakubelesya Mwezi uuzulide kuti ngo Mwezi Mupya, nkakuti ooyu
mwezi kutalikila buzuba butaanzi, uyaa buzimaana, kutali kuyakululwa. Liya
mwezi nuuzulide, mpeenya ulatalika kuyaa kuzimaana. Eeci caamba kuti akataa
mangolezya aa Mwezi Mupya abuzuba butobela bwiita kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya,”
mwezi utalikide kale kuyaabuzimaana, alimwi uyakumbele kuzimaana kusikila
akataa mwezi, wainda aawo ulatalika alimwi kuyaa kumweka. Eeyi nzila taakwe aaniini
mpiikonzyana aciiminina bbala lya chodesh/chadash.

Kwaandaanya
Mazuba kutobezya bulangika Zibeela zya Mwezi

Cimwi
cakulangisya aawa ncakuti kuti kamubelesya nzila ya Mwezi Uuzulide kutalika
mwezi kuti kunooli buzuba naa mazuba obile aatakwe mumuni akataamwezi, nkokuti
zibeela zya mwezi tazikonzi kubelesyegwa kujana Nsabata munzila eeyi. Zibeela
zyamwezi munzila eeyi tazyeendelani amulimo wabulemu wamwezi, eeci caamba kuti
mwezi tuukonzyi kupima mazuba kwiinda muzibeela zyawo, eeci ncintu citakonzyi kucitika.


1 Amulangisye kuti mwezi ulakonzya kulibonya aanga ulizulide
kwiinda buzuba bomwe mumwezi. Eeci inga cakatazya bantu balangilizya mwezi kuti
bazyibe eei mwezi uuzulide nuusika.

Nokuba kuti kuli zibalo
azimwi nzyobaamba bantu babelesya Mwezi Uuzilide kutalika kubala mwezi, pele
zyoonse eezi manjezyeezya biyo aakusoleka kupa bumboni bwakutabilila mizeezo
yabo kutali bwaamba Mangwalo pe. Kwiina pe abumboni kugwasyilizya nzila ya
Mwezi Uuzulide kuti njenzila atalikila mwezi.

 

• Mwezi Mutaanzi Kulibonya Mbuli Kapapa: Kusanyangula Bumboni bwa Misela (Amutyanke aawa kuti mujule zinji.)

Kuli
cintu comwe cili masimpe; nzila yaali kubelesyegwa muciindi ca Yahushua kujana
Buzuba bwa Mwezi Mupya njiyaaluleme. Taakwe mu Cizuminano Cipya citondezya kuti
kwaali kuzwangana kujatizya lyaalikuba Nsabata a Mazuba aaMapobwe. Eeci
caambilizya kuti, nzila yaali kubelesyegwa, yaali luleme, mbuli
mbwaakazumizyide Yahushua.

Bantu banji bajatikizya
kwaamba tulengwa twaba Juuda twakwaamba mumajwi buyo (nkokuti bbuku lya Talmud lyaku
Bbabbuloni) kuti mbobumboni bwakuti mwezi uulibonya mbuli kapapa waali
kubelesyegwa muciindi ca Yahushua kujana Buzuba bwa Mwezi Mupya. Ino bbuku lya
Talmud inga twalisyoma na? Hena inga twapegwa cileleko cizwa kujulu kuti
twasowa zyoonse akutambula twaambo buyo twabantu balaa zilengwa zyaba Falisi?

Babylonian Talmud

Ibbuku
lya Talmud lilaazibeela zyobile:(1) Mishna: cibeela citaanzi kulembwa ca
zilengwa zyaba Juuda, mumwaka 220 kazyedwe Kristu; (2) Gemara: ibbuku ba Rabbi
mobaamba zimwi zijatikizya bbuku lya Mishnah lyaalembwa mumwaka 500 kazyedwe
Kristu. Eeli bbuku lijisi milawo amilazyo iijatikizya mbobaali kuvwuntauzya
bakamboni kuti bazyibe naa mwezi mupya wabonwa ncobeni. Mukonzyano:

“Aaba
batobela tabeelede kuba bakamboni basyomwa: bauma njuka, balungila muulo atalaa
zikwelete, bavwubi bankwilimba, balima mumwaka wa Nsabata, a bazike. Ooyu
ngomulawo: Bumboni boonse butatambuliki kuzwa kubakaintu mbweenya akuli baaba
baambwa kale atala aawa…. Kufumbwa (bakamboni) nobeelede kuba mumusinzo
sikati amasiku, cilizumizidwe kutyola mulawo wa Nsabata mukweenda musinzo ooyo,
kutegwa bape bumboni kuti naa mwezi walibonya.” (Babyloniana Talmud, Section
Moed, Rosh Hashana, Chapter I, http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Talmud/rh1.html)

Amulangisye: Eeci caambwa atalaa aawa
tacikwe maanu kutobezya mbuli kkalenda lyamwezi azuba lyamu Bbaibbele. Mwezi
uuliboya mbuli kapapa inga niwaafuma kubonwa kumangolezya aa Nsabata icaalizya
kubelesya nzila ya mwezi mutaanzi kulibonya mbuli kapapa (mubuzuba bwa makumi
obile afuka.) Nkabela tacikwe maanu kulekela muntu nabani kuti abweze musinzo
mu Nsabata kutegwa ape bumboni bwakubona mwezi kakuli ciindi tacina sika cakuti
ulibonye. Ibbuku lya Talmud, nokuba kuti talikaki kkalenda lya Bbaibbele, pele
likulwaizya nzila zina Bbabbuloni zyakubala ciindi (kuzwa kumabbililo aazuba
kusikila kumabbililo ngamazuba) anzila zyakkalenda lyabatamuzyi Yahuwah (mbuli
Nsabata ya Mujibelo).

“Kwakali
nkuta mpati mu Jerusalema yiitwa kuti Ya’azeq, oomo bakamboni boonse mubaali
kuswaanina akusanyangulwa a Ben Din. Mapobwe akali kusekelelwa oomo kutegwa
bakulwaizye bakamboni kuti kabasikasika…. Ino mbubuti bakamboni mbubaali
kusanyangulwa? Kutaanguna bobile, mupati akati kabo waali mutaanzi kuvwiila
mubuzyo wakuti: Kotwaambila mbuwaali kulangika mwezi; hena waali kumbele naa
musyule lya zuba? Hena waali kunyika naa kumusanza lya zuba? Waali atala
bulamfu buti kuzwa kugoko? Wakacengeme kubbazu lili? Wakakwazeme bulamfu buti?
Kuti naa kamboni wavwiila kuti mwezi waali kumbele lya zuba, bumboni bwakwe
bwaanyina mulimo. Kuzwa waawo bakaita kamboni muce akumubuzya; kuti bumboni
bwabo kabukonzyana, bwaali kuzuminwa kuti bulondokede; bamwi boonse bakaceede
baali kubuzyigwa mibuzyo myuubauba, kutali kuti bumboni bwabo bwaanyina mulimo
pele mukulesya kuti batayaamuki kabatyompedwe…(Babylonian Talmud,
Section Moed, Rosh Hashana, Chapter II, http://www.jewishvirtulallibrary.org/jsource/Talmud/rh2.html)

“R. Gamaliel waajisi bbwe
lipapalele, kuzyuli lyakwe, lilembedwe zibeela lya mwezi ziindene, eezyo
nzyaakali kutondezya kubantu batuba , kumwi kaamba kuti: Hena mwaubona mwezi
kuulibonya mbuli ceeci naa eeci?” (Ibid.)

Bbuku
lya Talmud lilazumizya nzila zitajanwi mu Bbaibbele. Mukonzyano:

Ziindi
zyone aatalikilwa mwaka- “
Kwaali Mazuba Aatalisya mwaka one, butaanzi butegwa Nisani bwa (kutanta
kujulu kwa) bami akuzingulusya mapobwe; butaanzi bwa Elul bwakupeda kwakkumi muŋombe,
pele kujatikizya bwaamba R. Eliezer a R. Simeon, bwaali butaanzi bwa Tishri.
Butaanzi bwa Tishiri mbubwaatalisya myaka, myaka ya Nsabata apobwe lisika
mumyaka makumi osanwe, kusyanga zisamu azisyu mani. Butaanzi bwa Shebhat bwaali
Mwaka Mupya wa zisamu, mbokwaambwa mucikolo ca Shammai; pele cikolo ca Hillel
cakali kwaamba kuti muuli bwakkumi awosanwe bwamwezi ngoonya ooyu.”
[Amulangisye: mazina aana Bbabbuloni ngaapedwe myezi.] (http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Talmud/rh1.html)

Nsabata
ya Mujibelo (iibalwa kuzwa kumangolezya kusikila kumabbililo aazuba aatobela)
– Ba Rabbi bakayiisya kuti: Kwiina naba omwe
weelede kutumina lugwalo kwiinda mubantu bana masi muli bwasanu pele
ccita kuti walunga muulo wakutumina. Kuti taakalunga muulo ooyo, Beth Shamai
waamba kuti teelede kutumina, pele ccita kuti ooyo mutumwa kajisi ciindi
cakusika nkwaatuminwa (kalitana bbila zuba); pele Beth Hillel walo
ulomya kwaamba kuti: Ulakonzya kutuma umwi uujisi ciindi cakusika kuŋanda ili
munsaa bwaanda aamanina munzi ooko nkwaatuminwa kutola lugwalo.” (Babylonian
Talmud,
Section Moed, Shabbat, Chapter II, http://www.jewishvirtuallibrary.org/source/Talmud/shabbat1.html)

Hena
Nsabata ya Mujibelo (kuzwa kumangolezya mulibwasanu kusikila kumabbililo aazuba
Mujibelo) njeyaali kutobelwa abasyomeka ba Yahuwah muciindi camilimo yokwa
Yahushua  anyika? Nee, peepe ,Nee. Mangwalo
alisalazide kuti kkalenda lya Yahuwah litobela mwezi azuba antoomwe, alimwi
buzuba bwa Bbaibbele butalikila kubucedo, kutali kumangolezya. Nsabata ya
Mujibelo iitali ya Bbaibbele, yaatalika kutobelwa abalembi babbuku Talmud kawiindide
musela mutaanzi kazyedwe Kristu, eeyi yaali nzila yabana Bbabbuloni
yakutalikila buzuba kumabbililo aazuba kutali ya Bbaibbele. Aaka kaambo
takakonzyi kuyumya kwaambwa.
Tulizyi kabotu kuti nzila zinji zitali zya
Bbaibbele zyakatalika kutobelwa kaindide Kristu, pele mbeenya balembi
banzila eezi mbabaalemba akuti Mwezi Mupya waali kutalikwa mwezi mutaanzi
walibonya mbuli kapapa. Taciboneki kuba cintu ceelede kutobezya nzila yakubala
mwezi uulibonya mbuli kapapa (musela uluulwa) kakuli mbeenya aaba balembi ba
Talmud mbibaalemba zintu zikazyanya aziiyo ziluleme zya Mangwalo. Lino casalala
kuti Talmud teesyi bbuku lisyomeka kutondezya nzila yabuvwubi bwini bwaba Juuda
muciindi camulimo wa Yahushua.

Ibbuku
lya Talmud lyaku Bbabbuloni,
kujatikizya bwaamba ba
rabbi baalilemba, lyeelede kutobelwa kwiinda Bbaibbele!

“Kulilembedwe mu [Mukambausi 12:12]:… Eeci
caamba kuti: “Mwanaangu, kocennjela mukutobela milawo yaba rabbi (kwiinda ya
Bbaibbele); nkaambo nokuba kuti milawo ya Bbaibbele kanjikanji ilakkomanya
akuyoosya.. . . pele milawo yaba rabbi, kuti wiityola, iletela kusubulwa
kupati.” (The Babylonian Talmud, Section Moed, Erubin 21b, Chapter II, http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Talmud/eruvin2.html)

Mu
Talmud kusangene mulongo wazintu zizumizidwe azikasidwe kucitwa muNsabata- kutobezya
bwaamba ba rabbi
. Eeli buuku lijisi tulengwa twaabikkwa aba Falisi. Inga
twapa bulemu nzi kubbuku lyamusyobo ooyu ligeme atulengwa twabaabo baakaka
Mumuni wanyika, Mwanaa Mbelele ookwa Yahuwah?

“Mpoonya
kwakeza kuli Yahushua balembi aba Falisi, baali ku Jelusalema, kaamba kuti,
Nkaambo nzi basikwiiya bako ncobalubizyila zilengwa zyaba silutwe? Nkaambo
tabasambi mumaanza aabo nobalya cinkwa. Pele wakabavwiila kuti, Nkaambo nzi
ncomutyola mulawo wa Elohim muzilengwa zyenu?” ( Mateyo 15:1-3 RNKJV)

Tatweelede
kupa bulemu buteelede kuzilengwa. Nokuba kuti tazyiba makani oonse aayelede
kuzyibwa liya notuvwuntauzya kasimpe, lyoonse tweelede kuzyiba kuti ino aaka
kaambo kazwa kuli, akupa bulemu ooko nkokazyila kasimpe kabumboni aako, nokuba
kuti takeendelani amanjezyeezya eesu.

Balembi bamisela banji,
mabbuku aapandulula mabala, amabbuku aapandulula Bbaibbele apa bumboni kuti
mwezi wamu Bbaibbele waali kutalikila liya mwezi walibonya mbuli kapapa, pele
taakwe noliba lyomwe akataa mabbuku aaya lipa bumboni bwini bugwasyilizya
ncaamba. Kubonekaanga kanjikanji mabbuku aaya ayeeme azilengwa, mbuli
balembi bawo mbobazumina mu Universal Jewish Encyclopedia.

“Mpasyoonto
aazibidwe bwakubamba kkalenda kusikila musela wabili katanazyalwa Kristu,
kufumbwa nokupegwa busanduluzi
bwa cilengwa caali kucitwa, caalembedwe boobu: Mubuzuba bwamakumi otatwe
bwamwezi nkamu yakaswaana kuti itambule bumboni bwabalangizi kuti baubona mwezi
mupya. Kuti naa bakamboni bobile bakajanwa kababeendelana mubumboni bwabo
mubuzuba oobo, mbweenya buzuba oobo eeyi nkamu yakabwaambilizya kuti mwezi
mupya watalika…Kuti kakwiina bakamboni baasikide, mwezi mupya waali kutalikwa
buzuba butobela bwamakumi otatwe.” (Universal Jewish Encyclopedia, p.632)

Kaambo keni nkaaka. Mbuli
basikwiiya bankutwe ba Bbaibbele, tatweelede kuyakila lusyomo lwesu atalaa
zilengwa zyaba Juuda akubungilila bumboni bumwi boonse akubulyatila kunsaa
maulu.Tweelede kulisungula lwesu tobeni mumipailo kuti lyoonse katwiiminina bumboni
bwini bwamasimpe,
kufumbwa nkobututola.


1 Bamwi
beezyeezya kuti cilengwa cina Bbabbuloni cakubamba Nsabata ya Mujibelo
akutalika buzuba kumabbililo aazuba kuti caayiigwa aba Juuda mubuzike bwabo ku
Bbabbuloni. Cilakonzyeka kuba masimpe eeci. Nokuba boobo, tulizyi masimpe  kuti Yahushua taakazumizya eeci nokuba
zilengwa zimwi zitali zya Bbaibbele. Kaambo keni aawa nkakuti zintu zyaalembwa
mubbuku  lya Talmud tazikonzyi kusyomwa
kwaamba bwini bwaali bupaizi bwaba Juuda muciindi camulimo wa Yahushua anyika.
Aboobo tatukonzyi kuyaama a bbuku lya Talmud, kuti tulomye kutabilila akubweza
nzila yakutalika kubala liya mwezi walibonya mbuli kapapa.
 


Cakumaninizya
bakwesu,
“Amusinizye
zyintu zyoonse; amukakatile kucintu cibotu.”
(1 Batesalonika. 5:21, KJV)

This site is registered on wpml.org as a development site. Switch to a production site key to remove this banner.