“Icitondezyo ca Jona” cijatikizya zinjaanji kwiinda mbobaibaluka bantu banji. Kusanyangula kabotu kabotu Mangwalo kuyubununa kuti “mazuba otatwe amasiku otatwe” aayo Mutufuli ngaakali “mukati kamamvwu aanyika” akatalikila ku Getisemani, kumangolezya eelyo Walo naakaabwa. |
Bana bakali kwiiya ciiyo ca Jona mu Cikolo
ca Bbaibbele. Bamuka Fredericks bakaambila basicikolo babo kuti beenge
cifwanikiso ca Jona. Bunji bwabana bakeenga zifwanikiso zya Jona kali mumeenda
answi ambali nokuba kuti kiimumena answi. Mbasyoonto bakatondezya Jona
mucifwanikiso kapaila alimwi kali mwida lya nswi. Eelyo bamuka Fredericks
nibaalanga cifwanikiso cokwa Jennifer, nokuba kuti walo taakazyi kabotu muzeezo
mbocakeelede kulangika. Mukati kacifwanikiso eeco kwakali malo otatwe,
atufwanikiso twazuba totatwe atalaa tufwanikiso twa wisi kajatene mumaanza
akana kasankwa. Bunji bwacifanikiso eeco cakalambaikidwe musyobo uusubilasubila
mbuli bulongo. Atalaa cifwanikiso kwakali, kakata kabwizu bwamusyobo wa
nyanzabili. Tuyandayanda twabwizu oobo twakali kulengelela mbuli
mbotwakeengedwe. “Jennifer, wakeelede kweenga cifwanikiso ca Jona pele Mebo
nsyemubwene mpabede naaba ali mucifwanikiso cako. Hena toomvwisisya ncooyelede
kucita?” “Nee, Ime ndamvwa, Bamuka Fredericks! Mwabona? Aawa ncecitondezyo
cangu ca Jona: mwanaa muntu uli mumamvwu kwamazuba otatwe amasiku otatwe.
Mwamubona mwana musankwa ooyu? Ooyu ngo mwanaa muntu. Ootu tufwanikiso twamalo
otatwe ngamasiku otatwe. Ootu tufwanikiso twazuba totatwe ngamazuba otatwe
alimwi zyoonse zyili mumamvwu.” Nokuba kuti eeci cifwanikiso cakabasesya bayi
bakwe, bunji bwabana Kristu abalo mbweenya buyo, tabazyi kabotu makani aa
“citondezyo ca Jona” kwiinda mbwaakazyi Jennifer mucece. Zikombelo zyiyiisya
kusandulula kwiimpene kujatikizya ncaakaamba Mufutuli eelyo naakashinshima lufu
Lwakwe, naakaamba kuti: “Izyalani lisofweede alimwi lyamamambe lizumanana
kuyandisya kupegwa citondezyo, pele kunyina citondezyo ciyoopegwa pe, ccita
buyo citondezyo ca Jona mushinshimi. Nkaambo mbubonya Jona mbwaakali mwida lya
muswi mupati kwamazuba otatwe amasiku otatwe, awalo Mwanaa Muntu uyooba mukati
kamamvwu aanyika kakwamazuba otatwe amasiku otatwe.”(Matayo 12:39-40, NKJV)
Kuli Mizeezo Minjaanji Iiliko – Zikombelo zinjaanji zyilaa bupanduluzi bwiimpene bwa “citondezyo ca
Jona.” Kwaambwa kuti bulamfu bwaciindi ncecimwi ciimpanya bupanduluzi oobo muli
cimwi cazitobela aawa:
1. Kuzwa akukankaminwa muli
Bwasanu mafumofumo kusikila kukubuka kuzwa kubafu mu Nsondo cifumofumo.
2. Masiku muli Bwatatu kusikila
masiku aa Mujibelo.
3. Ciindi kazikkidwe mucuumbwe,
nkokuti, masiku muli Bwasanu kusikila mu Nsondo cifumofumo.
Kaambo kalibonya mubusanduluzi boonse oobu
nkakuti boonse buyeeme akulubila kwakuti: Bana ba Isilayeli babelesya kkalenda
lina Juliyasi lyabukombi bwamituni. Bana Isilayeli bamuciindi ca Yahushua
bakali kubelesya kkalenda litobezya mwezi-azuba lyokwa
Mozesi. Ikkalenda lya Bbaibbele talyeendelani amazuba aamituni mbuli
Bwasanu, Mujibelo a Nsondo (Friday, Saturday, Sunday), nokuba kkalenda lyamusyule lyaajisi mazuba aali lusele lina
Juliyasi. Pele alimwi kuli twaambo tumwi tuyubununa kulubila
mubupanduluzi bwamizeezo eeyi.
Kuzwa akukankakminwa kusikila akubuka: Banji beezyezya kuti citondezyo ca Jona caambilizya ciindi akataa
kukankaminwa ampanda kusikila buzuba bwakubuka kuzwa kubafu. Eeci cililubide nkaambo Mufutuli waakankaminwa akatikati kacifumofumo, aciindi eelyo cituuzyo
camafumofumo mubuzuba bwa Abib 14 nicakeelede kuyasilwa. Aboobo nokuba kuti
ciindi eeco cilataaluka mazuba otatwe, cijatikizya buyo masiku obile.
Bwatatu masiku kusikila masiku aa
Mujibelo: Bamwi bana Kristu basyoma kuti citondezyo
ca Jona cakali kuyandika kuti Yahushua abe mawoola aali 72 mucuumbwe. Mumuzeezo
ooyu, bayiisya kuti kukankaminwa kwaatola busena muli Bwatatu akkalenda lina
Juliyasi. Ooku kusyoma boobu akwalo kulilubide nkaambo kubikka
kubuka kuzwa kubafu mu masiku aa Mujibelo.
Eeci taciluleme pe nkaambo katwaambo tobile. Kataanzi nkakuti, mbuli mbutwaamba
kale, bama Juuda tiibaali kubelesya kkalenda lina Juliyasi muciindi ca
Yahushua. Kabili nkakuti, Mangwalo alisalazyide kuti kubuka kuzwa kubafu
tikwaacitika masiku aabuzuba bwa Abib 15. Pele, kwaacitika mafumina kubucedo
bwa Abib 16: “Kumamanino aa Nsabata, eelyo nikwaatalika kuyaa kuca buzuba
butaanzi bwa mvwiki, Maliya Magadalena a Maliya umwi bakasika kucuumbwe.”
(Matayo 28:1) Kukankaminwa ampanda kwaatola
busena kweendelena azikonzyanyo eezyo nzyaakabikka Yahuwah muciindi ca Kulonga.
Aboobo, nikwataacitika kufumbwa ciindi kabutana sika buzuba bwa Abib 14.
Bwasanu masiku kusikila Mujibelo masiku: Bamwi bakalubila mukweezyeezya kuti mawoola alikke aayo Yahushua naakali
mucuumbwe ngaakonzya kwaambwa kuti “mukati kamamvwu aanyika.”
Lazalosi wakazwaa kubuka kuzwa kulufu
mucuumbwe kaaindide mazuba one alimwi bama Falisi aabo bakali kuyanda
citondezyo bakalizyi kabotu makani aaya. Hena [Yahushua] wakali kwaamba kuti
uyooinduluka kucita maleele aaya, akucesya mazuba, akupa kuti eeci
ncecitondezyo? Nee peepe, citondezyo cakali kwiinda akubuka kuzwa kubafu
kakwiindide mazuba otatwe amasiku otatwe mucuumbwe Citondezyo cakali ca kulinyika
Lwakwe muzinyonyoono zyesu, akuzandulwa kuzwa kuli Taata [Yahuwah] mbuli Jona
mbwaakashinshima, eelyo [Yahuwah] naatakali kukonzya kumumvwa, kubbadelela
zinyonyoono zyesu kwiinda mukupenzyegwa, lufu akubuka mubuzuba bwatatu
alimwi. 1
Kutegwa cimvwisyigwe citondezyo eeco
Yahushua ncaakapa, kulayandika kumvwisya mulaka wazinkonzya ooyo Walo ngwaakali
kubelesya. Mbuli lyoonse Mangwalo alatupa nzila zyakusandulula maseseke aalyo.
Kuli twaambo totatwe ootu, kuti twateelelwa, tulasalazya akuyubununa ncaiminina
Yahushua naamba “citondezyo ca mushinshimi Jona”:
1. Kusanganya tumpango
akutantaanya kubala
2. Ciiminina mabala aaya “mukati
kamamvwu aanyika”
3. Aatalikila “mazuba otatwe
amasiku otatwe”
Kusanganya Kubala: Boonse baloma abana Isilayeli bamuzyiindi zya Bbaibbele bakali
kubala ciindi munzila yiimpene kuli yeeyo bantu banji njibakaiya kubala
mazubaano. Bunji bwabantu mazubaano, babala munzila yakugwisyila naa
kutantaanya. Mukonzyanyo, kuti mwana wako waboola kuli nduwe mubuzuba bwa
Mukubwekaangala 20, lisyuuka maluba amasamu. Walo kuti wabuzya kuti ndilili
kusikila kulyookezya kwa mainza. Webo ulizyi kuti cikolo cakwe cilajalwa kuya
kukulyookezya mu Ganda Pati 15. Aboobo, webo ulamwaambila kuti kulyookezya
kwamainza kuyootalika mumyezi yobile. Webo wabala buyo luzutu myezi ya
Kaanda kaniini a Ganda Pati. Pele toobalilizya mwezi wa Mukubwekaangala nkaambo
ngomwezi mobede oomo. Kujanza limwi, muna Isilayeli nokuba waku Loma, inga wabala cakusanganya. Kuti
naakabuzyigwa nguwe liyooba kulyookezya kwa mainza, inga naakaingula kuti
kwainda myezi yotatwe nkaambo lyoonse bakali kubala akubalilizya mwezi
ooyo waalikutalikilwa kubala. Aboobo, tacili cintu ciyandika mucitondezyo ca
Jona kubala wawoola aali 72. Kuya kumbele, kubala buzuba bomwe kuti mawoola
aali 24 teesyi njenzila yakubala eeyo yakaliwo mumazuba aabana Isilayeli pe.
Masiku akalaandawidwe muzyibeela zyone alimwi mazuba akalaandawidwe mubweelene
muzibeela zyamawoola aali 12 acipimyo cazuba. Yahushua lwakwe wakabuzya kuti,
“Hena takuli mawoola aali 12 mubuzuba bomwe?” (Amulange Johani 11:9.) Aboobo mawoola aamazuba aamainza akali malamfu
kwiinda mawoola aamupeyo. Aboobo kubala kwakusanganya, kufumbwa cibeela
cabuzuba cakali kubalwa kuti mbuzuba bomwe. Aboobo, Abib 16, oobo buzuba
Mufutuli naakabuka kuzwa kubafu, bwakali buzuba bwatatu kubala nokuba kuti Walo
wakabuka kuzwa mucuumbwe kumatalikilo aabuzuba oobo.
Mukati kamamvwu Aanyika: Basyomi bamwi kwaciindi cilamfu bakali kuyeeya kuti “mukati kamamvwu
aanyika” caamba kuzikkwa. Nokuba boobo, ooku nkupandulula kugola aawo mpeenya.
Kuba “Mukati kamamvwu aanyika” kwini caambilizya zyintu zinjaanji. Mangwalo
aamba kuti “mamvwu” mukowa wabantu naa,
kugaminina moyo wabuntu wini. Mucaano
cokwa Yahushua camusyangi, Walo wakalomya kwaamba kuti eeco caasyangwa mumamvwu
cakali “ijwi lyaali mumyoyo yabo.” (Amulange Maako
4:3-20.) Mangwalo alasalazya akuti moyo wamuntu ulisofweede akubaa
cinyonyoono:
“Moyo ulainda kweena atalaa zyintu zyoonse,
Alimwi akwiinda kusofwaala; Nguni uunga wazyiba cili mukati kawo?” (Jelemiya
17:9)
“Mpoonya Yahuwah wakabona kuti busofwaazi
bwamuntu bwakali bupati munyika, alimwi kufumbwa mizeezo yamoyo wakwe yakali
sofweede kuya kumbele lyoonse.” (Matalikilo 6:5)

Muci Giliki cakaindi kuli makani aayungizya
kwaamba moyo: “kardia…moyo, nkokuti munzila imwi mizeezo naa mbwalimvwide (muzeezo)….”2
Aboobo, mukati kamoyo wamamvwu aanyika ciiminina cintu cipati kwiinda
buyo kuzikkwa mubulongo waansi lyanyika. Ciiminina kuba mukusinganyigwa
kwacinyonyoono. Yahushua wakanyina cinyonyoono pe. Walo wakeelede kuba boobo
nkaambo naatakeelela kuba Munununi wesu. Mbotwaamba boobo, Walo lwakwe
cakuliyandila, wakabweza mukuli wazinyonyoono zyesu. Aaya ngamaseseke
aaluzyalo oolo ndwaakaabila kusalazyigwa akunununwa kumubishi weempedwe.
Yahushua mukutambula zinyonyoono zyesu, eezyo Walo nzyaatakatola cibeela
kucita, Wakali kukonzya kutwaabila bululami Bwakwe,
oomo swebo motwaanyina cibeela.
Lino zintu zyoonse zizwa kuli Yahuwah, ooyo
wakatuyanzanya kuli nguwe Lwakwe kwiinda muli Yahushua uunanikidwe, alimwi
akutupa mulimo wakuyanzanya, nkokuti, Yahuwah muli Yahushua wakali kuyanzanya
nyika kuli Nguwe Lwakwe, kuleka kubapa mulandu wazyibi zyabo, alimwi wakatupa
mulumbe wakuyanzana ooku…Nkaambo Walo wakanyina cinyonyoono wakatubeda
cinyonyoono mucibaka cesu, kutegwa swebo kwiinda muli nguwe tube bululami bwa
Yahuwah muli Nguwe. (2 Bakolinto 5:18-19, 21)
Caandaano camakumi
osanwe awotatwe cokwa Izaya cipandulula bulemu bwakujulu mbubwaacincanya
zibi zyesu:
Pele Walo wakacisigwa nkaambo kamilandu yesu,
Walo wakacisigwa nkaambo kazyibi zyesu;
Kusinswa kwaluumuno lwesu kwakali ali Nguwe,
Alimwi kwiinda mukukwabbaulwa kwakwe swebo
twakapona…
Yahuwah wakakulika ali Nguwe zinyonyoono
zyesu toonse.
Wakabalwa akataa basimilandu,
Wakabweza zinyonyoono zyabanji,
Alimwi wakazekela basimilandu.
(Izaya 53:5-6, 12)
Eelyo Yahushua naakatubeda cinyonyoono
mucibaka cesu, walo wakazumina cisubulo eeco boonse bacitonkomene kuzangila
Julu ncobeelede kupegwa. Eeco cisubulo nkuzandulwa kuzwa kuli Yahuwah
Lwakwe mwini:
“Pele zinyonyoono zyenu zyamuzandula inywe
kuzwa kuli Elohimu wenu;
Alimwi zyibi zyenu zyasisa busyu Bwakwe
kuzwa kuli ndinywe,
Cakuti takonzyi kumumvwa.”
(Izaya 59:2)
“Kuti ndalanganya zinyonyoono zyili mumoyo
wangu,
Simalelo takonzyi kundimvwa.”
(Intembauzyo 66:18)
Ino kwakatalika lili kubalwa? Cisubulo Yahushua ncaakali kupenga cakali cakuzandulwa kuzwa
ku Mulengi wa Boonse. Ooku nkupenga kwaamanina mulufu Lwakwe eelyo Walo
naakafwa nkaambo moyo wakwe wakadonkoka,
akutalisya kukunka tulonga tobile kamwi kabulowa alimwi akamwi ka “meenda.”
Nokuba boobo, kupenga kwa Munununi tikwaatalikila naakagagailwa mpikili ntaanzi
acikanda cakwe, nokuba kukwabbulwa acimboko ciindi citaanzi asikalumamba waku
Loma. Eeci ncecijuzyo cakumvwisisya citondezyo ca mushinshimi Jona. Kupenga kwa
Yahushua kwakatalikila leelyo Walo naakasinganyigwa abulemu bwa kujulu mumuunda
wa Getisemani.
Mumuunda wa Getisemani Kristu wakapenga
mucibaka camuntu, alimwi muciimo cabuntu bwakwe Mwanaa [Yahuwah] wakadadalika
nkaambo kakuyoosya kupati kwamulandu wacibi, kusikila kuzwa mumilomo Yakwe
yaatubulukide akubimba, wakalisinikizya kwaamba mujwi lipengede kuti, “O Taata
wangu, kuti kacikonzyeka, ilesye eeyi nkomeki izwe ali ndime:” pele kuti
kakunyina nzila iimbi yakumanizya lufutuko lwamuntu uuwide, nkokuti “kutali
kuyanda kwangu Mebo, pele kuyanda Kwako.” Ciimo cabuntu aawo nicaafwa mpeenya
nkaambo kakuyoosya kwa cinyonyoono, kuti nikwataasika mungele kuzwa kujulu ooyo
wakamuyumyayumya Walo kuti akonzye kwiinda mupenzi.3
Yahushua wakali Mwanaa
Mbelele ookwa Yahuwah uugwisya zinyinyoono zyanyika. Walo waakankaminwa
mubuzuba bwa Pasika (Abib 14) kutegwa bululami
bwa Yahuwah bwiinde atalaa babisyi beempedwe, mbweenya awalo Mungele wa Lufu
mbwaakainda atalaa bana ba Isilayeli mu Ijipita. Nokuba boobo, kupenga Kwakwe
kwakatalikila mumuunda wa Getisemani, kamanizyide kulya Mulalilo Wamamanino, mangolezya aabuzuba bwa Abib 13.
Inguzu zyaabeteka abulemu ooyo wakali
mucibaka camuntu, zyakali nguzu nzyeenya zyakali kwiimikizya Yooyo wakali kupenga
kunsaa mukuli wabukali bupati ooyo Walo wakeelede kuwida atalaa nyika
yacinyonyoono. Kristu wakali kupenga lufu oolo lwakasinganyidwe basimilandu
mumulawo wa [Yahuwah].
Ncintu ciyoosya kuti mubisyi uteempwi wawida
mumaanza aa [Eloah] uupona….Pele eeci tiicakalibonya mubupati bwaco bwini
mbuli mukupenga kwa Kristu, Mwana wa [Eloah] uutamani, eelyo Walo naakacisilwa
nyika yacinyonyoono bukali bwa [Yahuwah]. Eeci cakali boobu nkaambo
kacinyonyoono, kutyola mulawo wa [Yahuwah], eeco muunda wa Getisemani
nciwaabeda cibeela citaanzi cakupengela nyika isofweede. Kunyina buusu, nokuba
kupenga, kukonzya kweezyekwa akooko nkwaakanjide Mwana wa [Yahuwah].4

Kupenga kwini nkwaakamvwa alimwi kwaali
mumizeezo Yakwe Mufutuli eelyo “Walo naakabweza zinyonyoono zyabanji, Alimwi naakazekela basimilandu” (Izaya 53:12)
kwakatalikila mu Getisemani. Mangwalo alilembedwe caatobela waawo: “Mpoonya
nkasaalo Yakwe yakatalika kuloka mbuli bulowa bunji bulokela ansi.” (Luka
22:44) Eeci cakali ciindi Walo kataninga kwaangwa. Kakulikide kale
mukuli wabukali bwa bulemu mucibaka cababisyi, cisubulo cakatalika mangolezya
kataninga kankaminwa. Mangwalo alilembedwe kuti cisubulo eeco cakali cakusubula
babisyi cakali kwiinda amawoola ali cisambomwe aayo Mufutuli ngaakali
aciciingano. Kwakali zibalo zyili kkumi azyibili mu Mangwalo eezyo zijatikizya
ciindi camazuba otatwe aalufu lwa Yahushua alimwi cimwi cimwi cilaamba munzila
yaco cini oobo mbwaakapengana mumizeezo kutalikila mu Getisemani kalutaninga
sika lufu Lwakwe.
“Muntu taakaba nguutukka mukuli Ellen G. White, |
“Kuzwa aciindi eeco Yahushua wakatalika
kutondezya basikwiiya Bakwe kuti walo weelede kuya ku Jelusalema, akupenga
zintu zinjaanji kuzwa ku bapatipati abasilutwe babapaizi abalembi,
akujaigwa, alimwi akubusyigwa mubuzuba bwatatu.” (Matayo 16:21)
Buzuba bwatatu kuzyila lili? Kuzwa eelyo
naakatalika kupenga. Amubale kuya kumbele:
“Mpoonya wakabapampanwida kuti bamvwisye,
akuti bateelelesye Mangwalo. Mpoonya Walo wakati kuli mbabo, ‘ Kulilembedwe
kuti, cakali cintu ciyandika kuti Kristu apenge akubuka kuzwa kubafu
mubuzuba bwatatu.’” (Luka 24:45-46)
“Mpoonya Walo wakatalika kubayiisya kuti
Mwanaa Muntu weelede kupenga zyintu zinjaanji, alimwi uyoosulaikwa
abapatipati abasilutwe babapaizi abalembi, alimwi uyoojaigwa, akubuka
kakwiindide mazuba otatwe.” (Maako 8:31)
Eeci cibalo cilaa mulimo nkaambo cilasalazya
kuti kubuka alimwi kuyooba kaaindide mazuba otatwe aayo aatalikila
nikwaatalika kupenga Kwakwe. Muli Luka 24 kulembedwe kaano kabalombwana bobile
bakali kweenda kuzwa ku Jelusalema kuya kumunzi wabo ku Emayasi mubuzuba bwa
Abib 16, buzuba bwa kubuka kuzwa kubafu. Eelyo nibakali kweenda, bakali
kubandika “zyoonse zyintu eezyi zyakacitika.”(Luka 24:14)
Mpoonya cakacitika kuti nibaali kuyaa
kubandika twaambo ootu, Yahushua Lwakwe wakaswenena munsi lyabo akweendela
antoomwe ambabo. Pele meso aabo akaalilwa kuti batamuzyibi Walo.
Nkabela Walo wakati kuli mbabo, “Mubandi
wamusyobo nzi ooyu ngomwaambaula nomuyaabweenda kamuuside?”
Mpoonya balo bakati kuli Nguwe, “Izyintu
zijatikizya Yahushua waku Nazaleta, ooyo wakali Mushinshimi cinicini mumicito
amujwi kunembo lya Eloah abantu boonse, abasilutwe babapaizi mbobakamwaanga
walo akumusinganya kulufu, akumukankamina. Pele twalikulangila kuti walo
nguwaali kukonzya kunununa Isilayeli. Ncobeni, pele kuleka zyoonse eezyi, obuno
mbuzuba bwatatu kuzwa nizyaacitika zyintu eezyi. (Luka 24:15-17, 19-21)
Eeci cakapa Mufutuli ciindi cibotu ncaakali
kuyanda Walo kuti abayiisye akukulwaizya lusyomo lwabo:
Mpoonya Walo wakati kuli mbabo, “O nywebo
nabafubafuba, nomulelema mumyoyo yenu kusyoma zyoonse nzibakaamba bashinshimi! Hena
Kristu taakeelede kupenga zyintu zyoonse eezyi kuti akanjile mubulemu Bwakwe?”
Alimwi kutalikila ali Mozesi a Bashinshimi boonse, Walo wakabapampanwida oonse
Mangwalo azyintu zijatikizya Nguwe Lwakwe. (Luka 24:25-27)
(Kuti mubale zibeela zimwi Mangwalo
mwaalembedwe mulongo wazyintu zyaacitika eezyi, amutyanke
aawa akuselela ansi. 5) Tacili cintu ceelede kwiinda ambali
cishinshimi cilibotela ca kupenga alufu lwa Mufutuli eeci, nokuba kuceezyeka
mawoola aali 72 woonse antoomwe. Ciindi citalikila mangolezya aa Abib 13
kusikila kubucedo6 bwa Abib 16 calazuzika cishinshimi coonse eeci.
“Citondezyo ca Jona” cakazuzika
cakumaninina mukupenga kwa Mufutuli alufu Lwakwe
lwakuliyandila kuzumina kusingwa amulawo ooyo wakeelede kusinganya babisyi
akulyaaba kuti azandulwe kuzwa kuli Yahuwah mukaambo
kakunununa mukowa wabantu.
1 Jen Shroder, Three Days & Three Nights: The Sign of Jonah.
2 Kardia,#2588, The New
Strong’s Expanded Dictionary of Bible Words.
3 SDA
Bible Commentary, Vol. 5, p. 1103.
4 Ibid.
5
Mu Ncito zya Batumwa 10:39 muci Giliki cakaindi ibbala lisanduludwe kuti
“kukosolwa” lyaamba lufu lwalunya. Tiilwakali lufu lwaluzyalo nokuba
lwakufwambaana pe. Lwakali lufu luzwide kucisa akupenzyegwa.
6 Masimpe kuti kubuka kuzwa kubafu kwaacitikila
kubucedo mubuzuba bwa Abib 16, buzuba bwatatu bwa cishinshimi, eeci cizuzika
bumboni bwa Bbaibbele akuyubununa kuti buzuba butalikila
kubucedo kalitana pasuka zuba.