“Holiday”. Ku bantu banji eeli bbala
ligeme kwiiminina kusekelela komwe buyo . . . Kkilisimasi!
Ciimininwa mu bbala lya
“holiday” ciyubununa cisyomwa mubupaizi calo bantu banji ncobatazyi.
Holiday: ” ipobwe lya bupaizi; [i]
buzuba busetekene.” (Webster’s New UniversalUnabridged Dictionary)
Kkilisimasi mbuzuba bwa bupaizi bwa kusekelela. Nokuba kuti kuli
kujatikana mumakwebo mukusekelela
kwamazubaano,
Kkilisimasi ucili, mumoyo, mbuzuba bwa
pobwe lya bupaizi. Nceciindi liibalukwa akulemekezya leza ukombwa.
Bana Kristu basekelela kuzyalwa kwa Jeesu
a ciindi ca Kkilisimasi. Balacincana zipego mukulemekezya “cipego cipati
cakapegwa”. Baamba kuti: “Jeesu
nka Kaambo ka Kusekelela” akwaamba kuti bayanda kujokezya Kristu mu Kkilisimasi.
Cikatazya ncakuti, Yahushua Mufutuli
taakwe pe anaakali “mu” Kkilisimasi!
Nokuba kuti Mangwalo taapede buzuba mbwaakazyalwa Mufutuli, bunji bwa
basicikolo bazumina kuti Wakazyalwa cilimo, kutali
mu mwezi wa Nalupale 25!
Kuti tubbukizye leza uulemekwa a
Kkilisimasi, cilayandika kuti tutobelezye nkwaakazyila kuli bakomba zilengwa
leza. Kusekelela mu mwezi wa Nalupale 25 kwakatalika kaindi kasyoonto
nikwaainda zambangulwe lyameenda naakazyalwa Tammuz walo wakali kutegwa ngu Nimrod
wabukuluka. Sunu zilengwa zya Kkilisimasi zizwa cigaminina ku Bbabbuloni
wansiku aku Roma wabakomba zilengwa leza.
![]() |
Saturn, |
Bakomba zilengwa leza baku Roma bakali
kulemekezya leza wiitwa kuti Saturn, mupobwe lisika a mvwiki yomwe liitwa kuti Saturnalia mu mwezi wa Nalupale. Saturn
wakali leza waba Roma wa Ciindi a kutebula, aboobo wakali kutondezyegwa kajisi
sikela. Wakali leza wiinda lunya abubyaabi
ali baleza boonse babakomba zilengwa leza. Wakali kuyanda cipaizyo ca bana bavwanda.
Ba Roma tiibakali balikke mukukomba leza
ooyu mubyaabi. Kukomba Saturn kwakali kujanikajanika munyika yansiku lini.
Abalo bana Israeli baakomba Saturn liya nibakazangila julu.
Leza bana Israeli ngubakali kukomba
kanji nibakali mubuzangi, wakali Saturn(walo wakategwa mu Bbaibbele ngu Chiun,
Molech, naa Remphan.)Abalo bana Israeli bakali kwaaba bana babo bavwanda
acipaililo ca leza ooyu usofweede, uula nyota ya bulowa.
“Saturn wakaba mukomi wa
busikukomba zilengwa leza bwa mu Afrika [amwalo] . . . mbweenya mbuli
Baal-Hammon ku Carthage waku Phoenicia, wakali ngowaabilwa bana bavwanda a
cipaililo . . . . Nokuba kuti wakali leza wa kuzyalana, Saturn-Baal . . .
wakali walunya mukuyandisya zipailizyo eezi.” (Quodvultdeus of Carthage, translation and commentaries,
Thomas Macy Finn, pp. 14 & 115)
Nokuba kuti ba Roma bakaleka kaindi
kwaaba cipaizyo camuntu, bulowa bwakacili kutikaika abasikutingaana
mukusekelela Saturnalia mu mwezi wa Nalupale.
Saturnalia lyakali pobwe lyabupaizi alimwi
boonse bakalizyi kuti kutikaika bulowa abasikutingana cakali cipaizyo
cakwaabila Saturn.
“Kulangilizya kutingaana kwakali
setekene [kuli Saturn].” (Johann D. Fuss, Roman Antiquities, p.
359)
“Civwuka cibunganinwa kusekelela
cilaliyobolweda basikutingaana, liya kumamanino a mwezi wa Nalupale nobasomba
bulowa bwabo ku Mwana wa Julu uujisi-sikela [Saturn].” (Ausonius, Eclog, i. p. 156)
“Basikutingaana bakali kulwana
abuzuba bwa Saturnalia, alimwi . . .
bakali kucita oobu kuti baumumbbulizye akusomba Saturn.” (Justus
Lipsius, tom. ii. Saturnalia Sermonum Libri Duo, Qui DeGladiatoribus, lib. i. cap. 5)
“Mulazyo wakazibidwe [akutingaana]
kweebelwa ooku wakali . . . [wakuti] kwakali kwaabila cipaizyo . . . liya bunji
bwabanalumi ‘Nibakankaulwa mbuli nyama kuti basekelele pobwe lyabupaizyi lyaba
Roma.’ Nokwiibalukwa kuti Saturn mwini wakakankaulwa muzyibeelabeela, ncuubauba
kubona mbuwaaboola muzeezo wakupa cipaizyo kuli nguwe kwiinda mukulekela
banalumi kuti bagonkaulane muzibeelabeela mubuzuba bwakuzyalwa kwakwe, eeci
kuti ibe nzila yakujana nkumbu kuzwa kuli nguwe.” (Alexander Hislop, The TwoBabylons, p. 153)
Nokuba luciso akutikaika bulowa,
Saturnalia cakali ciindi cakupobola a kusekelela. Mapobwe manji aansiku
aalemekezya leza wanyota yabulowa ooyu akaboola sunu muciwa ca Kkilisimasi
uuyandisyigwa azilengwa zyawo nyika yoonse mbwiizulwa.
Eezi zilengwa zijatikizya:
- Mazuba aali Kkumi a obile aa
Kkilisimasi - twakulya tunona tusiigwa anze
kumangolezya - zisamu zya Kkilisimasi zikulakidwe a
tumumuni tumwekamweka(eezi kumatalikilo zyakali nkandela zibambwa amafuta aa
mibili yabana bavwanda bakaumpwa akupaizyigwa.) - Zisamu zya Kkilisimasi zikulakidwe
tubumbulu (kumatalikilo eezi yakali mitwe yakanyongolwa bana bapaizigwa) - kupobola abapanga coongo
- Kucincana zipego
- Kumyontana mujungusi akavwuna ka
Mistletoe - Micelo mbuli mpunyukunyu zisubila
(cilyo cabaleza) - Mitabi yazisamu zitayumi
- kuyaabwiimbilila kuzwa kuŋanda a ŋanda (kumatalikilo kwakacitwa
abaimbi balaa mantanda kabacitana zitondwa naa kulyana nkwela) - nkandela zya “Kuboola”
- magwalo aa Kkilisimasi
- . . . azimwi zinjaanji.
Acalo cinkonzya ca Taata Kkilisimasi,
naa Santa Claus, cilakonzyanisya aca Saturn: mudaala, wa cilezu cilamfu,
uuzingulikidwe bana bavwanda.
Saturn, mubyaabi, mudaala uuyandisya
zipaizyo zyakwaaba bana bavwanda, ulalibonya mubuleya bwa sunu muziwa zyobile.
Mumwezi uli oonse wa Nalupale, Saturn, leza wa ciindi, ulabbuka mbuli
“Taata wa Ciindi Mudaala”. Mwana Mwaka Mupya wiiminina mwana muvwanda
wakaabwa kuti apaizyigwe. Amulange kuti zyoonse ziwa zya Saturn zili mumabazu
azyo: isikela, inkoloko (mukonzyanyo wa Ciindi), a, mwana muvwanda uupaizigwa.
Citontozya mumagondo mukonzyanyo wa
Taata wa Ciindi a Mwaka Mupya mbuli Mwana mvwanda zikonzya kujanwa mucifwanikiso
ca musela wamyaanda ya myaka kkumi a fuka yakainda (anselelo aawa). Taata wa
Ciindi, (Saturn, mbuli leza wa Ciindi), uliimvwi kumpela a nkoloko mpati,
kajisi sikela lyakwe. Myaka yakainda ilatondezyegwa kiili mubupati
kaivwungaidwe mungubo zyakuzikkwa. Mwaka Mupya ulazya mbuli mwana muvwanda. Nokuba
kuti cifwanikiso cilasiya kapati, mumuni uzwa kumulilo umunika mwana musankwa
muniini alimwi busi bulaunga mumbali. Myaka mipya iicizya ilatondezyegwa mbuli
bana balibambide kupaizyigwa. Bana bakaabidwe kuti bapaizyigwe bakali
kuvwumbilidwe lyoonse kutegwa bazyali babo batazyibi mwana wabo naaumpwa.
Zyoonse ziga zya leza ubijide loko ooyu nkozili mucifwanikiso eeci.
Mumusela wamazubaano Saturn ulabbuka
mbuli Mutebuli wa Buusu, kayobolola miiya ya bantu mubutebuzi bwakwe.
Mbasyoonto biyo mumusela wa sunu bakabwene akuzyiba kuti Taata Kkilisimasi,
Mutebuli wa Buusu a Mudaala Taata wa Ciindi boonse tabali aumbi pele nguleza
wiinda boonse kusesemya ooyu. Nokuba
boobo, muntu wansiku loko inga waziba mpenyaawa kuti zyoonse eezi kwiina aumbi
pele ngu Saturn. Indembela zitondezya Saturn nzyeenya nzyezitondezya Mudaala
Taata wa Ciindi a Mutebuli wa Buusu: masikela a cimwi citondezya kwiinda
ciindi.
Bunji bwabantu basinizyide sunu bapa
twaambo twiindene kwaamba ncobalamatide mazuba aabakomba zilengwa leza
aasetekanya Saturn:
- “Kkilisimasi nciindi cibotede
kapati kuba antoomwe mu mukwasyi. Tulijatikene kapati ziindi zinji mubweende
bwamwaka aboobo eeci nceciindi cilikke cakuti tubaantoomwe.”” - Kkilisimasi nciindi cibotu kapati kuti
tubandauke nzyotusyoma! Bantu banji balaangulukide kuti bateelele muciindi
camwaka eeci mpawo ncecico ncebelesyela ciindi eeci kuti ndaapaule lusyomo
lwangu.” - “Kkilisimasi nceciindi cilikke
cakusekelela cabupaizi cigeme aali Jeesu!” - “Ndilizyi kuti Jeesu
tanaakazyalwa ndilyo liya. Nsyecengedwe pe. Alimwi, nsyekombi baleza bazilengwa
leza pe, aboobo cili biyo kabotu kuli ndime!”
Bakomba zilengwa leza tiibakamuzyi
Yahuwah, Mulengi. Bakali kukomba baleza basangu nkaambo kakutazyiba kabotu.
Eeci teesyi cikonzya kwaambwa ku Bana Kristu ba sunu.
Mangwalo ayiisya kuti:
“Muziindi zyakutazyiba ooku . . .
[Yahuwah] wakatyankila meso; pele lino waambila bantu bali koonse koonse kuti
beempwe.” (Incito 17:30, KJV)
Kuzyiba kuti Kkilisimasi nciindi cabasekelela zilengwa leza, kuzyiba kuti zimpenda zya mazubaano kutizilikonzyene a zilengwa zyakaindi
loko zyabakomba zilengwa leza zilemekezya Saturn, kwamana boobo akulyaamba kuti
kunyina cibi nkaambo kaluzyibo oolu,
tacilondokede.
Kkilisimasi nciindi cini cakusekelela pobwe, ndipobwe lyabupaizi.
Kwiinda mukulemekezya leza mubyaabi, Saturn, KUSAMPAULA kupegwa Yahuwah,
Mulengi wa Julu a Nyika.
Mufutuli Mwini wakaamba mulawo wabulemu
Naakati:
“Taakwe muntu uukonzya kubelekela
basimalelo bobile: nkaambo inga wacimwa omwe akuyandisya umwi. Tokonzyi
kubelekela . . . [Yahuwah] a luyando lwa mali.” Mateyo (6:24)
Saturn, kwiinda leza wakubeja uli oonse,
nguujisi ziwa zikonzyanya azya Saatani lwakwe. Kkilisimasi ndipodwe lyabupaizi lyakwe. Kutola cibeela
mukusekelela Kkilisimasi nkulemeka leza mubyaabi ooyu.
Majwi a Taata waluyando ku bana Israyeli
bakadilika mucibi sunu alainduluka cakumvwikisya ku Bana Kristu:
“Ncobeni mbuli mukaintu simanyonga
mbwasiya mwaalumi wakwe, mbombubo mbu mwakacita zinyongene kuli Ndime, O ŋanda
ya Israyeli, mbwaamba . . . [Yahuwah] . . . nkaambo bapindula nzila yabo,
alimwi balilubide . . . [Yahuwah Mubambi wa Cizuminano cabo]. Amuzyokele,
nywebo bana nomudilika mucibi, alimwi Njoomuponya mukudilika kucibi
kwenu.” (Jeremiwah 3:20-22)
Kutola cibeela mu zilengwa zyabakomba
zilengwa leza, kusampaula Mulengi. Amuzyokele ku Munununi wenu wa luyando.
“Ncinzi Kristu ncazuminana a Belial
[bubi]? Naa ncibeela nzi uusyoma ncaswaangene a utasyomi? Alimwi ncizi
cizuminanwa ku Cikombelo ca . . . [Yahuwah] a zibumbwa? . . . Kamuzwa akati
kabo akulizandula, mbwaamba . . . [Yahuwah]. Mutajati cilaa tombe, alimwi Ndiya
kumutambula.” (Bakorinto babili 6:15-17)
Kamuzwa anze kuzwa akati kabo! Mutajati
cilaa tombe!!
Hena MU yakuzwa?
Amutyanke aawa kuti mulangilizye cipekupeku!