“BuFalisi.” Eeli bbala kufumbwa
mbolyamvwidwa buyo livwundausya kucimwa akataa basicikolo ba Bbaibbele abana
Kristu. Yahushua, awalo mu Cizuminano Cipya coonse, wakaswaanganya kutonkaikwa
ziindi zinjaanji kwiinda nkamu iili yoonse akataa bantu. Nkaambo nzi? Ninzi cilaakati kakuzwangana ooku? Hena inga akataa
bana Kristu baluulwa mazubaano inga kabalaa mulandu wa Bufalisi mumyoyo yabo?
Eelyo notuyeeyela ba Falisi kuti mbantu bansiku ncobeni
bakali kukkala mucisi ca Isilayeli, masimpe ngakuti Bufalisi nkobucili akati
kesu alimwi bucuujisi kucumbana abantu bateendelani ambubo. Mubwini, bufalisi
buladima mumyoyo yabantu banjaanji aabo batobela Yahushua. Muya wa Bufalisi
tuulekeli buyo amyaka yakucembaala kwamuntu, nokuba kuti kali mwaalumi nokuba
mukaintu, bakubusi abapati, nanka mulimo ngwabeleka muntu; bulakonzya kujanwa
mumyoyo yabaalumi ayabakaintu mbweenya buyo. Kunyina muntu naba ni, nokuba kuti
ulaa cuuno canguzu zili buti, uukonzya kweeleba kusungilizya kusofweede
kwabufalisi.
Hena webo uli mu Falisi? Swebo twakukulwaizya kuti utontomane
ukkale ansi akupaila, kumwi kolisinsa kwiinda mutwaambo ootu tulaansi aawa.1
Mukulibambila kwesu kukuboola Kwabili kwa Yahushua, ncintu ciyandika kuti
lyoonse abuzuba katulisinsa akulangaula mumyoyo yesu, muzilengwa aziyanza
zyesu, mumilimo yesu, mumizeezo yesu, muziimo zyamyoyo yesu iili kunembo
lyamumuni ookwa Yahuwah. Lyoonse tweelede kulilingula mukutandila
bululami, kutegwa tukakonzye, kwiinda muluzyalo lwa Taata, kujanwa katutakwe
mulandu mubuzuba bupati buya.
Mpoonya Yahushua wakati kuli mbabo,
Amucenjele akulangisya kuti mutalijani akataa mimena yaba Falisi aba Sadyusi.
(Mateyo 16:6)
Mimena misyoonto buyo ilakonzya
kufutumusya cilwi coonse. (BaGalatiya 5:9)
Ziimo zili Makumi Osanwe zyamu Falisi
(1) Mu Falisi ulalipeekezya mukuzyibana abantu balaa mpuwo,
pele takwe mwini nalaa cilongwe cakwe cakweendelana a Yahuwah. Yahuwah
ulatuvwuna katuli omwe omwe lwakwe. Kunyina muntu uyookonzya kufutulwa nkaambo
kakuti mulongwenyina amuntu wabulemu pe. Hena webo ulalitukumuna
mubweenzinyoko amuntu umwi? Hena webo ubelesya cilongwe cako abazyali
bako, mukaako, mweenzinyoko, mwiyi wako, naa mweembezi wako kuti bakweendelezye
mumuzeezo, mulusyomo, muzintu nzyosyoma aziyanza zyako, kwiinda kuti webo ulisanyangwide Mangwalo lwako omwini kuti
wiiye cintu cili masimpe?
Hena webo ubelesya cilongwe cako abazyali bako, mukaako, mweenzinyoko, mwiyi wako, naa mweembezi wako kuti bakweendelezye mumuzeezo, mulusyomo, muzintu nzyosyoma aziyanza zyako, kwiinda kuti webo ulisanyangwide Mangwalo lwako omwini kuti wiiye cintu cili masimpe? |
Alimwi mutani kuyeeyi mumizeezo yenu kuti,
Swebo Abrahamu ngo Taata wesu : nkaambo ndimwaambila masimpe sunu kuti, Yahuwah
ulakonzya kubamba mabwe woonse aaya kuti abe bana bokwa Abrahamu. (Mateyo 3:9)
(2) Mu Falisi ulalidunda mubululami bwaantangalala, pele
tabikkili maanu kulisalazya kwabululami ncobeni, ooko kusalala kuzyila mukati
kamoyo wakwe. Tulatambwa kuti tutandile bululami bwamasimpe oobo buzyila kuzwa
kukukkala buumi bwesu kabweendelana aTaata Yahuwah. Kakwiina eeco, swebo “kunyina
pe anotuyoonjila mubulelo bwa kujulu.” Hena
webo uyandaula bululami bwamasimpe buzyila mukati? Hena webo ulaa bukali,
luunyaunya, munyono, bulyato abuunyu, azimwi zizwa mumoyo?
Bululami bwamasimpe nciimo ca moyo wamuntu. “Kobasalazya moyo wako
nkaambo muli nguwo momuzwa tulonga twabuumi.” (Tusimpi 4:23) “Balelekwa
aabo basalala mumyoyo, Nkaambo bayoomubona Yahuwah.” (Mateyo 5:8)
Nkaambo Ime ndimwaambila ncobeni nywebo
kuti, Pele buyo kuti bululami bwenu kabwiinda abululami bwabalembi aba Falisi,
inywe kunyina pe nomuyoonjila mubulelo bwakujulu. (Mateyo 5:20)
(3) Mu Falisi talisanganyi akataa bantu batasandukide. Yahushua,
muzintu zyoonse nzyaakacita, wakali mulongwenyina abasimilandu. “Aabo
balaa buumi buli kabotu, kunyina pe nobayanda musilisi, pele mbabaabo baciswa:
Ime nsyeekaboolela kwiita baluleme, pele ndakaboolela babisyi kuti beempwe.”
(Maako 2:17) Mbuli batobeli bokwa Yahushua, swebo tweelede kusoleka kuba
mbuli Nguwe muzintu zyoonse. Mbubuti mbonga webo wakonzya kusikila
baabo basweekede kuti aabo bali munsi lyako mbabaabo basandukide kale? Kuti webo wakaka kusangana abasimilandu, webo uli mu Falisi.
Mbubuti mbonga webo wakonzya kusikila baabo basweekede kuti aabo bali munsi lyakoo mbabaabo basandukide kale? Kuti webo wakaka kusangana abasimilandu, webo uli mu Falisi. |
Alimwi eelyo Bafalisi nibaabona cintu
eeci, bakati kuli basikwiiya bakwe, Nkaambo nzi Simalelo wenu ncalya antoomwe
abasimutelo abantu balaa zibi? (Mateyo 9:11)
Lino eelyo Mufalisi ooyo wakamutambide
Yahushua naakabona boobo, wakalyaambauzya mumoyo wakwe kaamba kuti:
“ Ooyu muntu naali musinsimi ncobeni, naazyiba kuti nguni alimwi ambwabede
mukaintu ooyu uumuguma: nkaambo ngusizibi.” (Luuka 7:39)
(4) Mufalisi muntu uulitukumuna. Walo ulalidunda mukuliimya
kwakwe akuliyanda muciimo caantangalala.
Mpoonya basikwiiya ba Johane bakaboola
kulinguwe akumubuzya kuti: “Ino nkaambo nzi swebo aba Falisi ncotulaliimya kulya,
pele basikwiiya bako tabaliimyi?” (Mateyo 9:14)
(5) Mufalisi ufubaazya bamwi mukulubizya asyoonto buyo.
Walo ugaminina tuntu tutakwaa makani akusiya ceeco ciinda kulema kumbali.
Pele nobakabona boobo, ba Falisi
bakamwaambila kuti: “Bona! Basikwiiya bako bacita citazumizyidwe mubuzuba bwa Nsabata.”
(Mateyo 12:2)
(6) Mufalisi muntu uutongomene abwaamba milawo akusiila
anze kuyanda kwa Yahuwah ooko kwakayubununwa.
Naakazwa kubusena oobo, wakaunka
mucikombelo cabo kusinagogwe: ooko kwakali mwaalumi wakapuutide janza. Aboobo
kutegwa bamujanine kaambo, bakamubuzya kuti, “Sena cilizumizyidwe kuponya
mumazuba aa Nsabata?” Wakabaingula kuti: “Nguni akati kanu uunga kajisi mbelele
yomwe, eelyo kuti naa yawida mumulindi mu Nsabata uutakonzyi kwiijata
akwiigusya? Aboobo, muntu ulayandika kapati kwiinda mbelele. Nkokuti cilizumizyidwe
kucita cintu cibotu mumazuba aa Nsabata.” Mpoonya wakaambila mwaalumi ooyo
kuti: “Kovwungulula janza lyako.” Eelyo wakalivwungulula, alimwi lyakaba kabotu
mbuli lyeenzinyina. Pele ba Falisi bakazwa anze akuyoopangana kumupingilila kutegwa
bamujaye. Pele eelyo Yahushua
naakazyiba boobu, wakazwa ooko. Alimwi bantu banji bakamutobela, eelyo
wakabaponya boonse; Alimwi wakalomya kubalailila kuti batamuzyibyi kubantu, (Mateyo 12:9-16)
(7) Mufalisi muntu uulaa munyono akucimwa. Hena
webo lyoonse ulangila kuleleka bamwi? . . . naa webo zimwi ziindi ulacimwa
abantu bamwi? Munyono akucimwa
nzyezintu zili mubupaizi mbwaakatalisya Kkaini.
Hena webo lyoonse ulangila kuleleka bamwi? …naa zimwi ziindi ulaa kucimwa mumoyo wako? Hena webo lyoonse ulangila zintu zibotu mumuntunyoko naba ni? …naa lyoonse ubwene aanga boonse bantu mbabyaabi? |
Mpoonya Bafalisi bakazwida anze,
bakapangana kumupingilila, akujana nzila mbobakonzya kumujaya. (Mateyo 12:14)
(8) Mufalisi muntu uutamikizya alimwi uulangila zintu
zibyaabi mubantunyina. Hena webo lyoonse ulangila zintu zibontu mumuntu
naba ni? … naa lyoonse ubwene buyo aanga boonse bantu mbabyaabi?
(9) Mufalisi muntu uutalijati kumulomo. Walo talelemi
kwaamba nzintu zisampaula bantu basyomeka bokwa Yahuwah, nokuba kutonkela zintu
zibotu nzyobacita kuli sinkondoma.
Pele nobakamvwa boobu, ba Falisi bakaamba
kuti: “Muntu ooyu utanda madaimona kwiinda munguzu zya Belezebube, mweendelezi
wamadaimona.” (Mateyo 12:24)
(10) Mufalisi muntu uusiila anze milimo yakubamba mukwasyi
wakwe kaamba kuti ucita mulimo wabupaizi.
Mpoonya kwakaboola kuli Yahushua balembi
aBafalisi, aabo bakali bamu Jelusalema, kabaamba kuti, Nkaambo nzi basikwiiya
bako ncobasotoka tunsiyansiya twabasikale besu? Nkaambo balalya kabatasambide mumaanza
eelyo nobalya cinkwa. Pele walo wakabaingula kuti, Nkaambo nzi nywebo
ncomutyolela mulawo ookwa Yahuwah kwiinda muzilengwa zyenu? Nkaambo Yahuwah wakalailila
kwaamba kuti Lemeka uso abanyoko: alimwi, Ooyo uutukila bawisi abanyina,
weelede kufwa. Pele nywebo mwaamba kuti, Kufumbwa ncejisi cikonzya kumugwasya
kubaa mpindu, ncipego caabidwe kuzwa kuli Leza. Aboobo, mwapa kuti ijwi lya
Yahuwah libule bulemu nkaambo katunsiyansiya twanu. (Mateyo 15:1-6)
Pele kuti umwi wanu kaalilwa kubamba kabotu
mukwasyi wakwe, kapati aabo bakkede muŋanda yakwe, nkokuti ooyo wakaka lusyomo,
alimwi ulainda kusofwaala kwiinda muntu uutakwe lusyomyo. (1 Timoteo 5:8)
Hena kuliyanda ncecikupa kuti koide kunyemanyema? Luyando talubikkilili twaambo unyemya tutakwe makani. (1 Bakolinto. 13:5). |
(11) A Hena kuliyanda
ncecikupa kuti koide kunyemanyema? Luyando talubikkilili twaambo tunyemya
tutakwe makani. (1 Bakolinto. 13:5)
Nkabela basikwiiya bakwe bakaboola kuli
Nguwe, akumwambila kuti, Hena ulizyi kuli Bafalisi wabakalazya na? Pele walo
wakavwiila kuti, Kufumbwa cisamu, eeco Taata wakuju ncaatakasyanga,
ciyoodadulwa akuzyulilwa limwi. (Mateyo 15:12-13)
(12) Mufalisi muntu woofweede mumoza.
Amubaleke. Mboofu basolweda boofunyina.
Aboobo kuti muntu woofweede kasolweda moofunyina, boonse bobile inga bawida
mudindi. (Mateyo 15:14)
(13) Mufalisi muntu uusumpula kulibonya
kwaantangalala atalaa bumboni bwa Mangwalo. Walo usumpula zitondezyo
zyaantangalala kuti mbobumboni bwa bulemu bwakujulu, kuleka kusanyangula
Mangwalo kuti ajane masimpe. Aabo basyoma nzyobabona ameso akumvwa
amatwi aabo akuleka kuteela bumboni buli mu Mangwalo, bayoocengwa amaleele
alweeno mbuli majiki ayoo aatikalibonye atalaa nyika mumazuba aamamanino aano.
![]() |
Lweeno Lwamamanino: Saatani Muzikobela zya Mumuni |
Lino
ba Falisi aba Sadyusi bakaboola kulinguwe, aboobo kutegwa bamusunke, bakamwaambila
kuti abatondezye citondezyo cizwa kujulu. Mpoonya wakabaingula kuti: “[Nywebo
nokwaba kumangolezya] mulizyibide kwaamba kuti, ‘Buyooca kabotu cifumo, nkaambo
kujulu kwasubila,’ alimwi mafumofumo mulaamba kuti ‘Sunu kunooli mpeyo amvwula nkaambo
kujulu kwasubila pele kuli makumbi aasiya.’ Inywe nobasikuupaupa ameso, mbuti
mbomuzyi kupandulula mbokulibonya kujulu, pele tamukonzyi kupandulula
zitondezyo yaciindi eezyi? Nywebo nozyalani libi lyamamambe liyandisya kupegwa citondezyo,
pele kunyina citondezyo ncoliyoopegwa ccita buyo citondezyo ca Jona.”Mpoonya
wakayaamuka wabasiya. (Mateyo 16:1-4)
(14) Mufalisi muntu uuyandisya kujanina bantu twaambo
kwiinda mumajwi aabo.
Bafalisi bakaboola abalo kuli nguwe,
kabamusunka, akwaamba kuti, Hena cili mumulawo kuti mwaalumi inga waleka
mukaintu wakwe kufumbwa kaambo? (Mateyo 19:3)
Mpoonya bakasuuluka ba Falisi, akuyootalika
kupangana mbobakonzya kumupingilila akumujanina mulandu mumajwi aakwe. . . .
Pele Yahushua wakaliizyi kale mizeezo yabo iisofweede, alimwi wakati kuli
mbabo, Nkaambo nzi nywebo ncomundisunka, inywe
nobasikuupaupa ameso? (Mateyo 22:15, 18)
(15) Mufalisi muntu ulaa moyo muyumu nta mbuli bbwe.
Aaba bantu balaswenena munsi lyangu
amilomo yabo, akunditembaula amilomo yabo; pele myoyo yabo ili kulaale andime.
(Mateyo 15:8)
(16) Mufalisi takonzyi kukkomanina kukomba kwamasimpe
akutembaula kwamasimpe.
Nkabela eelyo basilutwe babapaizi abalembi
nobakabona zyintu zigambya nzyaakacita, alimwi abana bakali koompolola
mutempele kuti: “Hosanna ku Mwana wa Davida!”, bakanyema akumwaambila
kuti: “Sena webo ulibamvwide ncobaamba aaba?” Mpawo Yahushua wakabaambila kuti:
“Inzya. Sena taakwe nomwakabala kuti: ‘Kuzwa mumilomo yabana baniini abavwanda webo
wakalondola kuti bakutembaule’?” (Mateyo 21:15-16)
(17) Mufailisi muntu uuyiisya mulawo ookwa Yahuwah, pele
takkali buumi bwakwe kweendelanya amulawo ooyo ngwayiisya.
Lino Yahushua wakaambila makamu aabantu
abasikwiiya bakwe kuti: “Balembi aba Falisi balikkazyika acuuno ca Muusa. Aboobo,
zyoonse zintu nzyobamwaambila, amuzicite akuzitobela, pele mutaciti kweelanya
amicito yabo, nkaambo balaamba pele tabaciti. (Mateyo 23:1-3)
(18) Mufalisi muntu uukulika mikuli iilema atalaa bantunyina.
Hena webo uyandisya kukkomanisya makamu aabantu? …naa webo ulyaabide kutobela Yahushua ciindi coonse, mumasena woonse nokba akataa bantu boonse? |
(19) Mufalisi ngusikuupaupa ameso. Ulaamba cintu ncataciti
lwakwe miwni. Hena webo uliimpene abeenzinyoko “mubupaizi” bwako kwiinda
mboimpene abeenzinyoko bacisangene muli zyanyika? Hena webo uyandisya
kukkomanisya makamu aabantu? …naa webo ulyaabide kutobela Yahushua ciindi
coonse, mumasena woonse nokuba akataa bantu boonse?
Nkaambo balaangilila mikuli iilema
akuminya kubweza akwiibikka atalaa makkuko aabantu; pele balo lwabo tabayandi
kuguma mukuli ooyo nokuba amunwe omwe wabo. (Mateyo 23:4)
(20) Mufalisi muntu uujisi maankamaanka akuyandisya
kulumbaizyigwa abantu. Walo uyandisya kuzyiba ncobamuyeeyela bantu kwiinda
ceeco ncamuyeeyela Yahuwah. Hena webo ulamatide kuziyanza zitali
zya Bbaibbele nokuba kuleka kuteelela Yahuwah nkaambo uyandisya kuzyiba
ncobakuyeeyela bantu bamwi? Hena uyandisya beenzinyoko, mukaako, bazyali bako,
mwiyi wako, mbungano yabupaizi nkozulilwa ncobakuyeeyela kuleka ncayeeya Taata
wako uuli Kujulu?
(21) Mufalisi muntu uuyeeya kuti kusetekene kweelede
kulibonya antangalala. Hena webo uyandisya kubonwa zyakusama zyako?
… naa webo ukkomanina kusama “muuya wakulikotamika akubomba moyo, ooyo
uulibonya mubusyu bwa Yahuwah kuti ulaa muulo mupati”? (1 Petulo 3:4)
Pele milimo yoonse njobacita, baicitila
kuti babonwe abantunyina: kabakomezya tukomo tujisi magwalo ntobasama
muzikwabilizyo zyabo zyaacamba, alimwi bakomezya maaya aazikobela zyabo.
(Mateyo 23:5)
(22) Mufalisi unyonokela zyuuno
zyabweendelezi amasena aabulemu. Hena webo unyokela cuuno ca mweembezi,
mwiyi, mukambausi, mupaizi, musololi, abamwi? Hena webo uyandisya kubonwa muzintu
nzyocitila mulimo ookwa Yahuwah? Hena webo ukkomanina kubona zina lyako
naa cifwanikiso cako kacili kumbele mumabbuku?
Hena webo uyandisya kubonwa muzintu nzyocitila mulimo ookwa Yahuwah? Hena webo ukkomanina kubona zina lyako naa cifwanikiso cako kacili kumbele mumabbuku? |
Balayandisya kukkala mumasena aabulemu aakkala
balemekwa mumapobwe alimwi aazyuuno zyakumbele mumasinagogwe, Alimwi balayandisya
kwaanzyigwa cabulemu kumisika akwiitwa abantu kuti Omwiyi, Omwiyi. (Mateyo 23:6-7)
(23) Mufalisi muntu uucengelela bacete. Eeci ncinyonyoono
cipati mumeso aa Kujulu, nkaambo “ooyo uutundulula bacete usamampula Mulengi
wakwe: pele ooyo uumulemeka ulaa nkumbu kubacete.” (Tusimpi 14:31)
(24) Mufalisi muntu uuyandisya mipailo milamfu antangalala
kutegwa amvwugwe abantu baswiilila nkwapaila.
“Maawe kulindinywe nobalembi aba Falisi,
nobasikuupaupa ameso! Nkaambo munyonyoona maanda aa bamukabufu, alimwi
mulalicengeezya kupaila mipailo milamfu; aboobo muyootambula kusinganyigwa
kwiinda bupati. (Mateyo 23:14)
(25) Mufalisi muntu uusofwaazya bantunyina. Hena
webo tozungaani, uliimvwi nji mukulyaaba kwako kuli Yahuwah akutandila bululami
Bwakwe? … naa webo isungilizya bamwi akubisya mizeezo yabo njobayeeyela ciimo
cokwa Yahuwah kwiinda muciimo cako citakasaali nokuba kutontola?
Hena webo tozungaani, uliimvwi nji mukulyaaba kwako kuli Yahuwah akutandila bululami Bwakwe? …naa webo isungilizya bamwi akubisya mizeezo yabo njobayeeyela ciimo cokwa Yahuwah kwiinda muciimo cako citakasaali nokuba kutontola? |
(26) Mufalisi muntu uubaceengeezya bantu kuti
bakazyalululwa eelyo nobataninga sanduka. Hena webo waambila bantu kuti
baya Kujulu, kakuli balo tabaninga kweempwa? Swebo tweelede kukambauka mulumbe
mbuubede woonse kuti katuyanda kusandula bantu mukasimpe ncobeni. Kuli zintu
zyobile nzyotweelede kucita kutegwa tusanduke: (1) Kweempwa akucengulukila
limwi kuzwa kucibi; (2) Kusyoma muli Yahushua amucituuzyo Cakwe. Kufumbwa buyo
muntu naibaluka akuteela citobela kusotoka Mulawo ookwa Yahuwah, Milawo iili
kkumi, weelede kusiila limwi cibi akulamatila Mufutuli. Aboobo, tweelede kupa
bantu ciindi cibotu cakuti bateelele Mulawo ookwa Yahuwah kuti katuyanda kuti
basanduke ncobeni. Bantu banji mazubaano balisweekede mukosolwedwa kuya
kumulumbe uunyongene wamazubaano.)
“Maawe kulindinywe nobalembi aba Falisi,
nobasikuupaupa ameso! Nkaambo muleenda mulwizi aanyika kutegwa musandule muntu
omwe, kumane aba umwi wanu mumupa kweelela kunyonyoonwa mu Gehena ziindi
zyobilo kwiinda ndinywe. (Mateyo 23:15)
(27) Mufalisi muntu uusandulula Mangwalo cakwiinzya ambali,
kakwiina kumvwisisya, alimwi kakwiina kuteelelesya, alimwi kakwiina kumunikilwa
a Muya Uusalala. Mufalisi ulapindaula Mangwalo kutegwa ayendelane abusunduluzi
bwakwe. Hena webo ulaazumina Mangwalo ncaamba cini? …naa uyandaula
busanduluzi bumwi bwa mizeezo njoliyeeyela atunsiyansiya twako?
“Maawe kulindinywe nobasololi
boofwu, nomwaamba kuti,‘Ikuti umwi wakonkezya tempele, tacikwe makani, pele kuti
naa umwi wakonkezya ngolida yaku tempele, uleelede kuzuzikizya cikonke cakwe.’Nobafubafuba anoboofwu! Mubwini ncili cipati, ingolida naa tempele eelyo
lyasalazya ngolida? Alimwi, ‘Ikuti umwi wakonkezya cipaililo, tacikwe
makani, pele ikuti naa umwi wakonkezya cipego cili mpawo, uleelede kuzuzikizya
cikonke cakwe.’ Noboofwu! Mubwini ncili cipati, cipego naa cipaililo eeco
cisalazya cipego? Aboobo ooyo uukonkezya cipaililo ukonkezya ncico azyintu zyoonse
zili mpawo, ayooyo uukonkezya tempele ukonkezya ndilyo alimwi ayooyo uukkala
mumo, ayooyo uukonkezya julu ukonkezya cuuno cabwami ca Leza alimwi ayooyo
uukkede mpawo. (Mateyo 23:16-22)
Kunze lyaboobo,Taata wakandituma mwini wapa
bumboni kujatikizya ndime. Kunyina ciindi cili coonse nywebo nomwakalimvwa jwi
Lyakwe nokuba kumubona mbwabede ciimo; alimwi jwi lyakwe talikkalilili
mulindinywe, nkaambo tamumusyomi pe ooyo ngwaakatuma. “Amuvwuntauzye mu
Mangwalo nywebo, nkaambo kwiinda mulingawo muyoojana buumi butamani; alimwi
aaya ngangawo aapa bumboni kujatikizya ndime. (Johane 5:37-39)
(28) Mufalisi muntu uulamatila caamba bbala lyomwe lyomwe
lyamulawo, pele ucita ziteendelani amuya wamulawo ooyo. Walo ulamatide atwaambo twamulawo tutakwe makani,
akusiila ambali twaambo tupati.
(29) Mufalisi usiila anze bululami, luzyalo, alusyomo.
Maawe kuli ndinywe, nobalembi aBafalisi,
nobasikuupaupa ameso! Nkaambo mulapa cakkumi cazisyu mani zyaluyuni, bboonko
antununkilizyo, pele tamubikkili maanu kumakani mapati aa Mulawo, nkokuti
mbeta, bululami, luse alusyomyo: Eezyo mwakeelede kuzicita, pele mwakazisiya
kazitabambidwe. (Mateyo 23:23)
(30) Mufalisi muntu uupelengusya kubeteka bantunyina
mutwaambo tutakubwene, kakuli walo ulaa mulandu muzintu zipati kapati.
Nywebo nobeendelezi boofweede, nomuminununa nsenya pele
mulamena nkamela. (Mateyo 23:24)
Hena webo uli muntu uuli mbweenya noli antangalala anoli olikke? Hena nciyanza cako kucita cintu ciluleme nokuba kuti kakwiina uukulangilizya? |
(31) Mufalisi muntu uyandisya kubikkila maanu mbwalangika
antangalala kwiinda ciimo camoyo wakwe. Walo ulabambilila kuti alibonye
kuti muna Kristu kapati, kakuli mukati kamoyo uzwide musinze abubeji. Hena
webo ulimuntu ngweenya antangalala mbweenya mbuli noli olikke? Hena nciyanza
cako kucita zintu ziluleme nokuba kuti kwiina muntu uukulangilizya? Mufalisi
muntu uuyandisya busyaacivwulemwangu kwiinda kuleleka bamwi azintu zibotu.
Maawe
kuli ndinywe, nobalembi a Bafalisi, nobasikuupaupa ameso! Nkaambo
mulasanzya nkomeki amutiba nkozili kunze, pele mukati zizwide bulyato (Mateyo
23:25-26)
(32) Mufalisi muntu uululeme mumeso aakwe alimwi uulibwene
kuti takonzyi kulubuzya mbuli mbwataminina bamwi kuti bakalubizya. Hena
webo ulasinsa bamwi kuti balubizya kobaambila kuti “Ime nindatacicita eeco”?
Hena webo ulalisumpula akulidunda kuti maanu aako alainda aabamwi?
Maawe kuli ndinywe nobalembi aBafalisi,
nywebo nobasikuupaupa ameso! Nkaambo mulayaka zyuumbwe zyabashinshimi, akubotya
zyuumbwe zyabalulami, Alimwi mwaamba kuti, Kuti swebo nitwakali kupona mumazuba
aabamatata, notwatakatola lubazu mukutila bulowa bwabashinshimi. (Mateyo 23:29-30)
(33) Mufalisi muntu uutundulula bashinshimi bokwa Yahuwah.
“Nywebo nonzoka,
nobana babacisasa, ino mbuti mbomuyoolutija lubeta lwamu Gehena? Aboobo,
ndamutumina bashinshimi abasongo abayiisya aabuleya. Bamwi muyoobajaya
akubagagaila azisamu, eelyo bamwi muyoobakwibbaula muzikombelo zyanu
akubapenzya mumunzi amunzi, kutegwa bube alindinywe bulowa boonse bwabaluleme
bwakatilwa anyika, kutalikila kubulowa bwa Abelo mululami kusikila kubulowa bwa
Zekaliya mwana wa Balakiya ngomwakajaya akati katempele acipaililo. Ncobeni
ndimwaambila kuti: Zyintu zyoonse eezyi ziyoocitika kuzyalani eeli. (Mateyo
23:33-36)
Hena yebo ubikkila kapati maanu ncobakuyeeyela balongwenyoko kwiinda ncayeeya Yahuwah? |
(34) Mufalisi muntu uuyandisya kuzyiba ncobamuyeeyela bantu
bamwi. Mufalisi uyoowa ncobamuyeeyela bantu, pele tayoowi ncayeeya Yahuwah.
Eeci ncintu ciimpene amalailile ookwa Yahushua: “Alimwi mutanikuyoowi
baabo bajaya mubili, pele tabakonzyi kujaya muya: pele amuyoowe yooyo uukonzya
kujaya muya amubili antoomwe mumulilo uuvwilima.” (Mateyo 10:28) Hena
webo uyandisya kuzyiba ncobakuyeeyela beenzinyoko kwiinda mbwayeeya Yahuwah?
Ino nkukuli kwakazyila lubbapatizyo lwa
Johane? Nkuujulu naa nkuubantu? Mpoonya bakatalika kulivwiyavwiya
kabalyaambauzya kuti, Ikuti twaambe kuti ‘Lwakazyila kujulu’, ulatwaambila
kuti, ‘Ino nkaambo nzi ncomwatakamusyoma?’ Pele kuti twaambe kuti, Lwakazyila
kubantu’, tuyoowede nkamu yabantu, nkaambo balimubwene kale Johani kuti
mushinshimi. . . . Pele nibakali kuyanda kumujata, bakayoowede makamu aabantu,
nkaambo bantu bakali kumulanganya kuti mushinshimi. (Mateyo 21:25-26, 46 )
(35) Mufalisi muntu uulaa munyono alimwi uuyandisya mali.
Alimwi Bafalisi, aabo bakalaa munyono,
nibakamvwa zintu zyoonse eezyi, bakamufubaazya. (Luka 16:14)
(36) Mufalisi muntu uusyoma mumilimo yamaanza akwe mwini. Hena
webo mumoyo wako, uyeeya kuti kubamba mapobwe, kubamba Nsabata, kulilesya kulya
nyama zisofweede, azimwi, nzintu ziyookunjizya Kujulu? Swebo tulavwunwa kwiinda
mulusyomo, kuleka mumilimo yamaanza esu. Ncituuzyo Yahushua cilikke citupa
kumvwana a Taata, alimwi bulangizi bwesu bulikke buli mubululami oobo mbwatupa.
Kunyina nociba buti ncotukonzya kusanganya kuli ceeco Walo ncaakatucitila kale.
Kusanganya kucituuzyo Cakwe inga caba cintu cisofwaazya cipaililo. “Pele swebo
tuli mbuli cintu citasalali, alimwi bululami bwesu buli mbuli mazazawu aanunka
tombe…” (Izaya 64:6) Milimo yesu njemicelo, kutali miyanda.”Nkaambo
kwiinda muluzyalo lwakwe nywebo mulafutulwa mulusyomo lwenu; alimwi kutali
lwenu nobeni: Ncipego cizwa kuli Yahuwah: Kuleka milimo yamaanza eenu, nkaambo inga
umwi muntu kayoolilumbaizya.” (BaEfeso 2:8-9)
Hena webo uyeeya kuti mumoyo wako kubamba mapobwe, kubamba Nsabata, kulilesya kulya nyama zisofweede, azimwi, kuti nzintu ziyookunjizya Kujulu? |
(37) Mufalisi muntu uucimwa bantunyina bamwi. Hena
webo ulacimwa bantu bamwi? …naa webo “ulabayanda basinkondonyoko, akubaleleka
aabo bakusinganya, akubacitila zibotu aabo bakusulaika, akubapailila aabo
bakubelesya munzila iitaluleme, akukutundulula “? (Mateyo 5:44)
Mpoonya wakabaambila kaano kamwi aabo
bakali kulisyoma mulilwabo kuti bakali balulami, alimwi bakali kusulaika bamwi.
(Luka 18:9)
(38) Mufalisi muntu uulimvwa kuti ulainda Kubota kwiinda
bamwi. Hena webo ulaliyanda? Hena ulalisumpula mucintu
ncokonzya kucita nokuba cintu cimwi cibotu muli nduwe? “Mutalekeli
cili coonse kuti cicitwe mukucumbana nokuba mukulitembaula; pele mukulikotamika
kwamizeezo, umwi aumwi kalanganya muntunyina kuti ulainda Kubota kwiinda nguwe.”
(BaFilipo 2:3) “Nkaambo buzuba
bwa makunga ookwa Yahuwah buyoobasikila boonse aabo balisumpula
akuliyanda, alimwi kufumbwa uulidunda; boonse bayoowunsigwa ansi.” (Izaya
2:12)
(39) Mufalisi muntu uulisumpula alimwi tabikkili maanu mbobalimvwa
bamwi. Hena webo lyoonse, amuziindi zimwi, ulalanganya mbobalimvwide
bantu bali munsi lyako? Hena webo “ulasekelela abaabo basekelela, akoomoka
abaabo boomoka”? (BaLoma 12:15)
Baalumi bobile bakaunka kuyoopaila
kutempele; umwi wakali mu Falisi, alimwi umwi wakali simutelo. Mpoonya Mufalisi
wakaimikila akupaila mumoyo wakwe kaamba kuti, Yahuwah ndakulumba, kuti Ime
nsyeli mbuli baalumi bamwi, bacengelela mali, bataluleme, basibwaamu, nokuba
mbuli simutelo ooyu. (Luka 18:10-11)
(40) Mufalisi muntu uulisumpula muzintu eezyo nzyakonzya
kucita munguzu zyakwe, nzyaakalijanina, amuziyanza zyakwe. Hena webo
ulalisumpula muli zyakulya nzyolya nokuba mukulijata kwako? Hena webo ulabanonga
aabo balaa ziyanza ziindene azyako?
Hena webo ulalisumpula muli zyakulya nzyolya nokuba mukulijata kwako? Hena webo ulabanonga aabo balaa ziyanza ziindene azyako? |
Mufalisi wakaimikila akupaila boobu mumoyo
wakwe, Yahuwah, Ime ndakulumba kuti nsyeli mbuli baalumi bamwi, bacengelela
mumali, bataluleme, basibwaamu, nokuba mbuli yooyu simitelo. Ime ndaliimya
ziindi zyobile amvwiki, Ime ndapa kwakkumi muli zyoonse nzyejisi. (Luka
18:11-12)
(41) Mufalisi muntu uutamikizya bantunyina.
Yahushua wakaunka kumulundu wa Maolifa.
Mpoonya kubucedo cifumofumo wakabweeda alimwi kutempele, nkabela kwakeza kuli
nguwe bantu boonse; mpoonya wakakkala ansi, akubayiisya. Mpoonya kwakasika
balembi a Bafalisi, bakamuletela mukaintu wakajatwa mubumambi; alimwi eelyo
nobakamukkazyika akati kabo, Bakati kuli nguwe, O Mwiiyi, mukaintu ooyu wajatwa
kacita mamambe. Lino Musa mu Mulawo wakatulailila kuti bamakaintu bali boobu
katubapwaya mabwe. Ino yebo waamba buti?” Mukwaamba boobu, bakali kuyanda kumusunka
kutegwa bamujanine kaambo kakumupeda mulandu. Pele Jesu wakasintama akutalika
kulemba ansi amunwe wakwe. Nobakazumanana kumubuzya, wakasintamuka
akubaambila kuti: “Ooyo uutakwe cibi akati kanu asaangune nguwe kumupwaya
bbwe.” Alimwi wakasintama akuzumanana kulemba ansi. Pele aabo
bakamvwa majwi aaya bakazulwa mumizeezo yabo beni, mpawo bakatalika kusomooka
omwe-omwe kutalikila kubapati, eelyo wakasyaala alikke amukaintu ooyo wakali
akati kabo. Naakasintamuka, Jesu wakati kulinguwe: “Omukaintu, ino bali kuli
aabo bakutamikizya? Sena kunyina wakupa mulandu?” Mukaintu ooyu wakati:
“Kunyina omwami.” Jesu wakati: “Andime tandikupi mulandu. Koya kwanu; kuzwa
sunu utakaciti kabili cibi.” (Johani 8:1-11)
(42) Bafalisi mbantu balipeekezya kuti Yahuwah ngowisi, kakuli
wisi wabo wini ngu dyabooli naa dyabulosi.
Inyebo mucita milimo yauso. Mpawo balo
bakati kuli nguwe, Swebo tiitwakazyalwa kuzwa mumambe; tulaa Taata omwe buyo, Yahuwah.
Yahushua wakati kuli mbabo, kuti Yahuwah naali Taata wenu, inywe nimwali
kundiyanda: nkaambo Ime ndakazyila kuli Yahuwah; nsyeekaboola endikke, pele
walo nguwaandituma. Nkaambo nzi ncomutanditeeleli mubandi wangu? Nkaambo nywebo
tamukonzyi kulimvwa jwi lyangu. Inywe mulibana bauso dyabulosi, alimwi
luunyaunya lwauso ndomucita. Walo wakali mujayi kuzwa kumatalikilo, alimwi
kunyina kasimpe kakonzya kujanwa muli nguwe. Eelyo walo nabeja, waamba zintu
zyakwe: nkaambo mubeji, alimwi ngowisi wakweena. (Johani 8:41-44)
(43) Mufalisi muntu mubeji alimwi mujayi. Hena webo
ulalizumizya kubeja asyoonto nokuba kucengelela? Hena ulaa moyo uunyemede? “Inywe
mwakamvwa kuti kwakaambwa kuti Utajayi; nkaambo kufumbwa ooyo uujaya uyooba
muntenda yakubetekwa: Pele Ime ndimwaambila ncobeni kuti, ‘Kufumbwa ooyo
uunyemena mweeninyina kakwiina kaambo ulaa ntenda yakunjila mulubeta…” (Mateyo
5:21-22)
Inywe muli bana bauso dyabulosi, alimwi
luunyaunya lwa uso ndomucita. Walo wakali mujayi kuzwa kumatalikilo, alimwi
taakakkalilila mukasimpe pe, nkaambo kunyina kasimpe kaliko muli nguwe. Eelyo
walo naamba cakubeja, waamba cintu cakwe: nkaambo mubeji, alimwi ngowisi
wakubeja koonse. (Johani 8:44)
![]() |
Hena webo ulabafubaazya aabo bateendelani akusandulula Mangwalo kwako koonse? Hena webo ulabafubaazya aabo bataciti zintu zyoonse mbuli mbozicita lwako webo? |
(44) Mufalisi muntu uufubaazya boonse batamuteeleli. Hena
webo ulabafubaazya aabo bateendelani akusandulula Mangwalo kwako koonse? Hena
webo ulabafubaazya aabo bataciti zintu zyoonse mbuli mbozicita lwako webo?
Mpoonya bakamwiita muntu wakoofweede,
akumwaambila kuti, ‘Kopa bulumbu Yahuwah akumutembaula: tulimuzyi ooyu muntu [Yahushua
] kuti mubisyi. Walo wakavwiila kuti, Kufumbwa naa mubisyi nakuba kuti pe, Ime
ncezyi ncakuti ndakaloofweede, lino ndabona. . . . Kuti ooyu muntu naatali
muntu ookwa Yahuwah, naatali kukonzya kucita cili coonse. Balo bakamwiingula
akumwaambila kuti, Webo wakazyalwa mucinyonyoono, inga yebo watuyiisya nzi?
Mpoonya bakamuwaalila anze. (Johani 9:24-25, 33-34)
(45) Mufalisi muntu uunyonokela baabo bakonzya kucita
maleele aayo walo ngatakonzyi kucita. Hena webo ulaa munyono kuli baabo
bakonzya kucita ziindene anduwe nokuba baabo balaa zipego ziindene zya Moza kwiinda
nduwe?
Pele bamwi akati kabo bakaunka ku
Bafalisi, akuyoobaambila zintu eezyo Yahushua nzyaakacita. Mpoonya bakabunganya
bapaizi basilutwe a Bafalisi mumuswaangano, balibuzya kuti, Tulacita nzi?
Nkaambo ooyu muntu ulacita maleele manjaanji. (Johani 11:46-47)
(46) Mufalisi muntu uusinsa bantu baluleme nkaambo tabaleki
kubamba mapobwe. Hena webo ulabanonga aabo baswiilila bwiindene anduwe
oobo Nsabata amapobwe mbwiiyelede kubalilwa nokuba kubambwa?
Aboobo bamwi Bafalisi bakati, Ooyu muntu
tali muntu ookwa Yahuwah, nkaambo tabambi buzuba bwa Nsabata. Bamwi bakati,
Mbubuti muntu mubisyi mbwanga wacita maleele aamusyobo ooyu? Hena mubisyi inga wacita maleele aaya?
Mpoonya kwakaba kuzwangana akati kabo. (Johani 9:16)
(47) Mufalisi muntu uujaya muya wamuntunyina, kutali muntu
uuvwuna muntunyina. Hena webo uluujisi kuvwuna miya yabantunyoko? …naa
webo uluukwete kusweesya bantu? Hena webo ulapona akwaabila bamwi Mulumbe
Mubotu mubukkwene? (Langa caambwa a #26 atala lyawaawa.)
Maawe kuli ndinywe, nobalembi aBafalisi,
nobasikuupaupa ameso! Nkaambo mujalila bantu kuya kubulelo bwa Kujulu: nkaambo
nywebo tamuyandi kunjila lwenu, aboobo mulalesya abamwi kuti banjile oomo.
(Mateyo 23:13)
Hena moyo wako uleetela kulila baabo basweekede mumoza?
(C.H. Spurgeon) |
(48) Mufalisi takombeleli babisyi basweekede. Hena
webo ulatongela akulilauka nkaambo kazintu zisesemya eezyo zicitika abuzuba
mumbali kuzinguluka nduwe. Hena moyo wako uleetela kulila nkaambo kabaabo
basweekede mumoza? Hena kuvwuna miya ncecintu cili kumbelaa “zintu zyoonse nzyoyanda
kucita” abuzuba? Kuti kakutali boobo, webo uyandika kutontomana kulilangaula
mumoyo wako. “Hena webo tolombozyi kuti bantu bamwi bakavwunwe?Nkokuti webo
lwako tovwunidwe pe, ngamasimpe aayo!” (C.H. Spurgeon)
Lwiito lwa Mufutuli ndwakuti, “Konditobela mebo, alimwi Ime
njookubamba kuti ukabe muzeli wabantu.” (Mateyo 4:19) Kulailila Kwakwe
nkwakuti, “Kamuya lino mukabayiisye bamasi woonse, akubabbapatizya muzina
Lyangu: kamubayiisya kuti kababamba zyoonse zintu kufumbwa nceekamulaila…” (Mateyo
28:20) Swebo tweelede kuba bakamboni Bakwe “kusikila kumagolelo aanyika.”
(Milimo 1:8) “Mucelo
wabululami musamu wabuumi; alimwi awalo ooyo uuvwuna miya yabantu
musongo.” (Tusimpi 11:30)
Mpoonya bakabavwiila ba Falisi kuti, Hena
anywewo mulicengedwe na? Hena kuli baleli nanka ba Falisi bakasyoma muli nguwe?
Pele aaba bantu batuuzyi mulawo balisinganyidwe. (Johane 7:47-49)
(49) Mufalisi muntu uuyandisya ziyanza zyabantu kwiinda jwi
lyokwa Yahuwah. Hena webo ulombozya kusowela limwi kufumbwa
ciyanza calusyomo ncocita eeco citeendelani a Mangwalo (kutabikkila maanu kuti
cilaa myaka minji nokuba mpuwo njocijisi akataa bantu)? Hena webo ulayanda
kutaalukila kulaale akulubila akugama kubululami olikke nokuba kuti kakwiina
beenzinyoko nokuba bamukwasyi bayanda kuunka anduwe nokuba bakusinkilila?
Ziyanza zyabantu ncecintu cisinkila kapati bantu banjaanji, nkaambo bayandisya
kweendelana abantu bazikombelo mukulubila kwiinda kuti baandaanine kasimpe.
Mazubaano, bana Kristu baluulwa balamatide ziyanza zya Kkilisimasi, Isita, a Kukomba
Munsondo, kuleka kuti nziyanza zyamu Bbaibbele, pele nkaambo bayandisya
zilengwa aziyanza zyabantu eezyo kwiinda mbobayanda Jwi lyokwa Yahuwah.
Hena webo ulombozya kusowela limwi kufumbwa ciyanza calusyomo ncocita eeco citeendelani a Mangwalo (kutabikkila maanu kuti cilaa myaka minji nokuba mpuwo njocijisi akataa bantu)? Hena webo ulayanda kutaalukila kulaale kuzwa kukulubila akugama kubululami olikke nokuba kuti kakwiina beenzinyoko nokuba bamukwasyi bayanda kuunka anduwe nokuba bakusinkilila? |
Mpoonya ba Falisi abalembi bakamubuzya kuti, “Nkaambo nzi
basikwiiya bako ncobatatobeli tunsiyansiya twabasikale besu, pele balya cinkwa
kabatasambide mumaanza? Walo wakabaingula kuti, “Izaya wakamushinshima
cakumumaninizya nywebo nobasikuupaupa ameso, mbuli mbokulembedwe kuti, Aaba
bantu balandilemekezya amilomo yabo, pele myoyo yabo ili kulaale kuzwa kuli
ndime. Nokuba boobo, balandikomba munzila yakusowa ciindi, kabayiisya ziyanza
amilawo yabantu. Nkaambo basowela kumbali milazyo yokwa Yahuwah, inywe
muyandisya ziyanza zyabantu, mbuli kusanzya mipika ankomeki: azimwi zintu
zinjaanji nzyomucita. Alimwi wakati kuli mbabo, Mulizyi kabotu mbomwaasulaika
mulawo ookwa Yahuwah, kutegwa mubambe milawo yazilengwa zyenu. (Maako
7:5-9)
(50) Mufailisi muntu uulisakatizya ciimo cakwe kumbelaa
bantu. Muntu uusandukide ncobeni lyoonse ubikkila Yahuwah kumbele akuzuminana
aMangwalo ncaamba kujatikizya. Muntu uusandukide ncobeni ulalikotamika
cakulitolaansi akuzumina kulubila kwakwe. “Hena webo uyeeya kuti mangwalo
aamba buyo naamba kuti, Muya uukkala mukati kandiswe uzwide luunyaunya
lwamunyono? Pele walo upa luzyalo lunji. Aboobo walo wakati kuli mbabo, Yahuwah
tabayandi aabo balisumpula, alimwi ulaa luzyalo kuli baabo balikotamika.”
(Jakobo 4:6) Hena webo ulazumina kulubila kwako kolitolaansi? …naa
webo ulabakalalila aabo bakunonga? Hena webo ulazumina mpolubizyide? …naa
uyandisya kutamikizya bamwi? Hena webo ulazumina cakulikotamika kuti tokwe moza
alimwi uyandika kubaa Mufutuli? …naa webo ulalilulamika lwako omwini?
Alimwi Bafalisi abalo, aabo bakalaa
munyono, nobakamvwa zintu nzyaakaamba eezi: bakamufubaazya walo. Alimwi wakati
kuli mbabo, Inywe ndinywe baabo nomulilulamika kumeso aabantu; pele Yahuwah
uliizyi myoyo yenu nyoonse: nkaambo eeco ncomupa bulemu akataa bantu ncisesemyo
kubusyu bwa Yahuwah. (Luka 16:14-15)
Ziimo zili 50 zya Mufalisi (Kwiinduluka)
- Mu Falisi
ulalipeekezya mukuzyibana abantu balaa mpuwo, pele takwe nalaa cilongwe
cakwe mwini cakweendelana a Yahuwah (Mateyo 3:9) - Mu Falisi
ulalidunda mubululami bwaantangalala, pele tabikkili maanu kulisalazya
kwabululami ncobeni, ooko kusalala kuzyila mukati kamoyo wakwe. (Mateyo 5:20) - Mu Falisi
talisanganyi akataa bantu batasandukide. Yahushua, muzintu zyoonse
nzyaakacita, wakali mulongwenyina abasimilandu. (Mateyo 9:11; Luka 7:39) - Mufalisi
muntu uulitukumuna akuliyanda. (Mateyo 9:14) - Mufalisi
ufubaazya bamwi mukulubizya asyoonto buyo (Mateyo 12:2) - Mufalisi
muntu uutongomene acintu cilembedwe milawo akusiila anze kuyanda kwa
Yahuwah ooko kwakayubununwa. (Mateyo 12:9-12) - Mufalisi
muntu uulaa munyono akuyandisya kucimwa. (Mateyo12:14) - Mufalisi
muntu uuyandisya kutamikizya alimwi uulangila zintu zibyaabi mubantunyina.
(Mateyo 12:24) - Mufalisi muntu uutalijati
kumulomo. Walo talelemi kwaamba nzintu zisampaula bantu basyomeka bokwa
Yahuwah, nokuba kutonkela zintu zibotu nzyobacita kuli sinkondoma. (Mateyo
12:24) - Mufalisi
muntu uusiila anze milimo yakubamba mukwasyi wakwe kaamba kuti ucita
mulimo wabupaizi. (Mateyo 15:1-6, Timoteo 5:8) - Mufalisi
muntu uufwamba kukalala (Mateyo 15:12-14) - Mufalisi
muntu moofu mumoza (Mateyo 15:14) - Mufalisi
muntu uusumpula kulibonya kwaantangalala atalaa bumboni bwa Mangwalo. Walo
usumpula zitondezyo zyaantangalala kuti mbobumboni bwa bulemu bwakujulu,
kuleka kusanyangula Mangwalo kuti ajane masimpe. (Mateyo 16:1-4) - Mufalisi
muntu uuyandisya kujanina bantu twaambo kwiinda mumajwi aabo. (Mateyo
19:3; 22:15-18) - Mufalisi
muntu ulaa moyo muyumu nta mbuli bbwe. (Mateyo 15:8) - Mufalisi
takonzyi kukkomanina kukomba kwamasimpe akutembaula kwamasimpe. (Mateyo
21:15-16) - Mufalisi
muntu uuyiisya Mulawo ookwa Yahuwah, pele buumi bwakwe tabweendelani
amulawo ooyo. (Mateyo 23:1-3) - Mufalisi muntu
uukulaika mikuli iilema akuminya bantu. (Mateyo 23:4) - Mufalisi
muntu sikuupaupa ameso. Walo taciti eeco ncaamba. (Mateyo 23:4) - Mufalisi
muntu uujisi maankamaanka akuyandisya kulumbaizyigwa abantu. Walo
uyandisya kuzyiba ncobamuyeeyela bantu kwiinda ceeco ncamuyeeyela
Yahuwah. (Mateyo 23:5) - Mufalisi
muntu uuyeeya kuti kusetekana kweelede kulibonya antangalala. (Mateyo
23:5) - Mufalisi
unyonokela zyuuno zyabweendelezi amasena aabulemu. (Mateyo 23:6-7) - Mufalisi
muntu uucengelela bacete. (Mateyo 23:14) - Mufalisi
muntu uuyandisya mipailo milamfu antangalala kutegwa amvwugwe abantu
baswiilila nkwapaila (Mateyo 23:14) - Mufalisi
muntu uusofwaazya bantunyina bamwi. (Mateyo 23:15) - Mufalisi
muntu uubaceengeezya bantu kuti bakazyalululwa eelyo nobataninga sanduka.
(Mateyo 23:15) - Mufalisi
muntu uusandulula Mangwalo cakwiinzya ambali, kakwiina kumvwisisya, alimwi
kakwiina kuteelelesya, alimwi kakwiina kumunikilwa a Muya Uusalala.
Mufalisi ulapindaula Mangwalo kutegwa ayendelane abusunduluzi bwakwe.
(Mateyo 23:16-22; Johane 5:37-39) - Mufalisi
muntu uulamatila caamba bbala lyomwe
lyomwe lyamulawo, pele ucita ziteendelani amoza uuli mumulawo ooyo. (Mateyo 23:23) - Mufalisi
usiila kumbali bululami, luzyalo, alusyomo (Mateyo 23:23) - Mufalisi muntu uupelengusya kubeteka bantunyina mutwaambo
tutakubwene, kakuli walo ulaa mulandu muzintu zipati kapati. (Mateyo 23:24) - Mufalisi
muntu uyandisya kubikkila maanu mbwalangika antangalala kwiinda ciimo
camoyo wakwe. (Mateyo 23:25-26) - Mufalisi
muntu uululeme mumeso aakwe alimwi uulibwene kuti takonzyi kulubuzya mbuli
mbwataminina bamwi kuti bakalubizya. (Mateyo 23:30) - Mufalisi
muntu uutundulula bashinshimi bokwa Yahuwah. (Mateyo 23:33-36) - Mufalisi
muntu uuyandisya kuzyiba ncobamuyeeyela bantu bamwi. Mufalisi uyoowa bantu
mbobamuyeeyela, pele tayoowi ncayeeya Yahuwah. (Mateyo 21:25-26,
46 ) - Mufalisi
muntu uulaa munyono alimwi uuyandisya mali. (Luka 16:14) - Mufalisi muntu
uusyoma mumilimo yamaanza aakwe. (Luka 18:9) - Mufalisi
muntu uucimwa bantu bamwi. (Luka 18:9) - Mufalisi
muntu uulimvwa kuti ulainda Kubota kwiinda bamwi. (Luka 18:9-11) - Mufalisi
muntu uulisumpula alimwi tabikkili maanu mbobalimvwa bamwi. (Luka
18:9-11) - Mufalisi
muntu uulisumpula muzintu eezyo nzyakonzya kucita munguzu zyakwe,
nzyaakalijanina, amuziyanza zyakwe. (Luka 18:11-12) - Mufalisi
muntu uutamikizya bantunyina. (Johani 8:1-11) - Bafalisi
mbantu balipeekezya kuti Yahuwah ngowisi, kakuli wisi wabo wini ndu
dyabooli naa dyabulosi. (Johani 8:41-44) - Mufalisi
muntu mubeji alimwi mujayi. (Johani 8:44) - Mufalisi
muntu uufubaazya boonse batamuteeleli. (Johani 9:24-25, 33-34) - Mufalisi
muntu uunyonokela baabo bakonzya kucita maleele aayo walo ngatakonzyi
kucita. (Johani 11:46-47) - Mufalisi
muntu uusinsa abantu baluleme nkaambo tabaleki kubamba mapobwe. (John
9:16) - Mufalisi
muntu uujaya muya wamuntunyina, kutali muntu uuvwuna muntunyina. (Mateyo
23:13) - Mufalisi
takombeleli babisyi basweekede. (Johani 7:47-49) - Mufalisi
muntu uuyandisya ziyanza zyabantu kwiinda jwi lyokwa Yahuwah. (Maako
7:5-9) - Mufailisi
muntu uulisakatizya ciimo cakwe kumbelaa bantu. (Luka 16:14-15)
Toonse, kwiinda muluzyalo lwa Yahuwah oolo lutupa nguzu ,
atweempwe kufumbwa ciimo ca Bufalisi, kutegwa tukonzye kusalazyigwa kucinsenda
camoza eeci, alimwi kutegwa tumwailwe limwi mukondo uuli woonse wamimena ya
Bafalisi ooyo uuli mumyoyo yesu. Akube boobo.
Aabo balaa myoyo iipindukide balasesemya kuli Yahuwah, Pele
aabo batakwe mulandu mubweende bwabo mbambabo Walo mbakkomanina. (Tusimpi
11:20)
Lino Eloah waluumuno Lwakwe amusalazye
nywebo cakumaninina; alimwi miya yenu yoonse, amibili yenu ibambwe kiitakwe
mulandu kusikila akuboola kwa Simalelo wesu Uunanikidwe Yahushua. (1 Batesalonika
5:23)
1 Eeci cibalo cakalembwa kwiinda
mukweendelanya amilumbe yaakambaukwa ilaa mutwe wakuti, “Ziimo zya
Bufalisi” aba Zac Poonen. Pele
ooku teesyi kwaamba kuti tulizuminide azimwi nzyobayiisya nokuba kusyoma ba Poonen.