World's Last Chance

Cishinshimi camu Bbaibbele, Ziiyo zya Bbaibbele, Zipekupeku, Zilembedwe, Azimwi Zinjaanji!

While WLC continues to uphold the observance of the Seventh-Day Sabbath, which is at the heart of Yahuwah's moral law, the 10 Commandments, we no longer believe that the annual feast days are binding upon believers today. Still, though, we humbly encourage all to set time aside to commemorate the yearly feasts with solemnity and joy, and to learn from Yahuwah's instructions concerning their observance under the Old Covenant. Doing so will surely be a blessing to you and your home, as you study the wonderful types and shadows that point to the exaltation of Messiah Yahushua as the King of Kings, the Lord of Lords, the conquering lion of the tribe of Judah, and the Lamb of Yahuwah that takes away the sins of the world.
WLC Free Store: Closed!
Cishinshimi camu Bbaibbele, Ziiyo zya Bbaibbele, Zipekupeku, Zilembedwe, Azimwi Zinjaanji!

Nsabata Kumabbililo aazuba? Nkuyanguka ooko, Tacikonzyi Kucitaka eeco pe!

Increased light in recent
years has revealed that the Biblical day—and thus, the Sabbath—begins at dawn.
The chronology of events covering Yahushua’s death and burial conclusively
prove that the Jews of Yahushua’s day still observed the Sabbath beginning at
dawn.

kusindikizya mu luzyaloHena yebo kuli nookamvwa makani aakuti kusindikizya muntu munzila yabulemu? Bantu batola
milumbe
muli sikapepele ciindi aciindi balaambilizya kuti kwakadadulwa
mfulumende yamapolitikisi kubusena bumwi nokuba kunyika imwi. Pele
kusindikizya muntu munzila yabulemu, ncintu ciindene. Ncintu cicitika kufwamba
mukulaba kwaliso.

Eeco ncecintu cakatalika muciindi liya misamu yakusilisya
bantu munkondo niyakaalilwa koonda mulimo mbuli mbokweelede. Mubwini, kusindikizya muntu munzila yabulemu,
kwakali kufwida muntu luse ooyo walicisa cakuti ulaafwi kufwa kufumbwa ciindi,
akumukosweda buumi bwakwe muluzyalo. Kaambo keni aawa, nkakufwambya kufwa ooyo
mweenzinyoko walicisa munkondo kuti afwambaane kufwa kakwiina kumvwa cicisa
kwaciindi cilamfu. Aaka kaambyo kakasandaulwa, kusikila mazubaano,
kakaambilizya “mucito nokuba cintu cimanizyila limwi kujaya cintunyina eeco cuubukide
kubula nguzu cakuti cilaafwi kufwa.”1

Izwanga lyakuti Nsabata itola mawoola aali 24, kuzwa
kumabbililo aazuba kusikila kumabbililo aazuba atobela, lyakayozya akutalika
kubula mpuwo nkaambo kakubbukizya bumboni bunjaanji bwaambilizya kuti, kampango
ka Bapaizi 23:32, aawo
mpokuyaamikidwe cilengwa eeci, tiikakabelesyegwa munzila iiluleme alimwi
kunyina nokajatikizya buzuba
bwaciloba bwa Nsabata
pe.

Cintu cisindaila ansi oolu lusyomo lwakuti Nsabata
italikila kumabbililo aazuba kusikila kumabbililo aazuba, cijanwa mumulumbe
walufu akuzikkwa kwa Mufutuli wesu. Ooyu mulongo wazintu zyakatola busena,
ulalandabika cakumaninizya kuti mawoola aa Nsabata atalikila kubucedo
cifumofumo, kutali kumabbililo aazuba.

MULONGO WAZINTU ZYAKACITIKA


Lufu lwa Mufutuli Yahushua:

“Nicatikakkwane maola otatwe Jesu wakoongolola ajwi pati wati, “Eli,
Eli
lama sabakatani?” Nkokuti, “Leza wangu, Leza wangu, wandisiila nzi?”
47Bamwi babo bakaimvwi munsi-munsi nibakamvwa boobo bakati,
“Ooyo muntu wiita Elija.” Umwi wabo wakatijaana, wabweza
nsinsa, wiizuzya ndulwe, wiibikka alubu, wamupa kuti anywe. Pele
bamwi bakati, “Amulindile, tubone naa Elija ulasika kuzoomufutula.” Alimwi Jesu wakoompolola ajwi pati, eelyo wakafwa.”
(Mateyo 27:46 & 50, KJV)

Kakutaninga bambwa nkoloko zilyeendelela akupima ciindi,
mawoola aabuzuba bomwe-bomwe akalipandaudwe muzibeela zili kkumi azibili. Eelyo
Mufutuli Yahushua naakabuzya kuti, “Hena taali kkumi aabili mawoola aali
mubuzuba bomwe?” (Johane 11:9, KJV) kunyina muntu wakamukazya pe Walo naakaamba
boobo. Boonse bantu bakalicizyi kubalila ciindi kubelesya cinzimweemwe alimwi
bakalizyi kuti buzuba butalikila kubucedo nobwaca akutalika kusalala. Aboobo,
“mawoola” aamupeyo, akali mafwaafwi kwiinda mawoola aamainza.

Yahushua wakafwa “munsaa woola lyafuka” mubuzuba bwa
Pasika, Abibu 14.  Eeco ciindi cileelene
aciindi camazubaano ca 3 koloko wamasikati. Muciindi camwaka eeco, nikwaainda
buyo ciindi camalubaluba nokweelene mazuba amasiku, eeco cakali ciindi munsaa 3
koloko wamazubaano. Aabo bazumanana kwaamba kuti Nsabata italikila kumabbililo
aazuba basyoma kuti Yahushua wakakkomononwa kuzwa ampanda akuzikkwa kalitaninga
bbila zuba. Ciindi camunzi wa Jelusalema muciindi camwaka eeco, izuba libbilila
akataa 6:59 koloko wakumangolezya a 7:19 koloko wakumangolezya. Kusanyangulisya
kabotu-kabotu bweende bwazintu, cituyubunwida kuti tiicakali kukonzyeka kucita
zintu zyoonse zilembedwe mu Mangwalo mumawoola one buyo aakainda akataa kufwa
kwa Mufutuli akubbila kwa zuba oobo buzuba.

3:07

Yahushua wakafwa kaindi kasyoonto niwakainda 3 koloko wamasyikati.


Mutumba ookwa
Yahushua walombwa

“Muntu
ooyu wakakumbila mutumba wa Yahushua. Mpawo Pilato wakalailila kuti bamupe mutumba
ooyo. Mpoonya Josefa, wakauputaila mumulembo uutuba, akuulazika mucuumbwe cakwe mwini, cipya ncaakakokolwede
mumwaala wabbwe. Wakakunkulisya bbwe pati akujala mulyango wacuumbwe, wainka.”
(Mateyo 27:57-58, KJV)

Kuli tumpango tobile twa Mangwalo ooto tugaminide
kuyubununa kuti buzuba butalikila ncobeni kubucedo, kamwi kampango akataa
tobile, nka mbukwaacitika kukankaminwa ampanda. Nokuba boobo, nkaambo kaziyanza
zyabantu akulubizya kusandulula Mangwalo, ootu tumpango twiile kusotaukwa atala
abantu bazuunyene kwaamba kuti Nsabata italikila kumabbililo aazuba.

Ziyanza zyabantu: Bantu
bazyibide kuyeeyela kuti kampango ka Matalikilo 1 kayiisya kuti buzuba
butalikila kumabbilo aazuba nkaambo kakwiindulula kulemba kuti: “Alimwi
kumangolezya acifumofumo bwakali buzuba [butaanzi, bwabili, bwatatu amazuba
amwi aakatobela mbweenya oobo.]” Nokuba boobo, aaka kampango takapanduludwe
munzila iiluleme. Mucaandaano citaanzi cabbuku lya Matalikilo, Mwami Yahuwah
wakasalazyide kale kuti buzuba caamba nzi: mumuni! “Mpoonya Elohimu wakati,
Akube mumuni: mpoonya kwakaba mumuni. Mpoonya Elohimu wakabona kuti
mumuni, kuti wakali mubotu: nkabela Elohimu wakaandaanya mumuni kuzwa
kumusinze. Mpoonya Elohimu wakaita mumuni kuti Mbuzuba, alimwi
musinze wakawiita kuti Masiku.” (Matalikilo 1:3-5, KJV)

Kuzwa mumusinze uutabonwi cintu kakutaninga lengwa nociba
cintu comwe, buzuba butaanzi bwa
Kulenga bwakatalika eelyo Mwami Yahuwah naakapozya kwaamba kuti, “Akube
mumuni.” Mpoonya Walo wakaya kumbele akwaandaanya
mumuni kuzwa kumusinze.  Walo wakaulika
mazuba zintu zyobile nzyaakaandaanya aawo. Yahuwah “wakaulika mumuni zina
lyakuti Buzuba, alimwi musinze Walo wakawiita kuti Masiku.” Aboobo, kudadanyana
kwaamba kuti “buzuba” butalikila nokwasiya, nkuswaanganya antoomwe eeco Mwami
Yahuwah ncaakaandaanya.

Kaambo kakwaamba kuti, “mpoonya kwakaba mangolezya naa
igoko, alimwi kwakaba cifumofumo, buzuba bomwe ”, keelede kumvwisyigwa ncobeni
kuti mumuni “mbobuzuba” alimwi eeco nceceendelana amumuni, akuti “masiku” nciindi ca mudima.

Ibbala lyakasandululwa kuti “mangolezya” alimwi liyeeyelwa
kuti ngamawoola aamasiku, lizyila kubbala lya ciHebulayo lyakuti ereb.

Eeli bbala liiminina ciindi cabuzuba eeco
cisolweda akutobela zuba nolyabbila. … Kaambo kakuti “kumangolezya” [mubwini,
“akataa mangolezya”] kaiminina ciindi akataa mabbililo aazuba amusinze,
“nolyabbila zuba pesi kakutaninga siya.”2

Aawa bbala lisanduludwe mu Cikuwa talikonzyi kwaambilizya
ciindi ca musinze eeco Mulengi wesu ncaakaita kuti Masiku, nkaambo eelyo bbala
litalika kupima ciindi kalitana bbila zuba! Mumuni nguuyendelezya buzuba;
musinze nguuyelezya busiku. Aboobo kufumbwa kuti ciindi kakucili mumuni wazuba
mujulu, eeco ciindi cicibalilwa ku Buzuba oobo.

Kulubizya kusandulula: Ciindi cabili mu Mangwalo eeco cisalazya kuti mabbililo aazuba
taakonzyi kutalisya buzuba, cili mukampango kalungulula kuzikkwa kwa Mufutuli
Yahushua. Kugaminina, ciindi cini eliya Josefa waku Arimathea naakaunka kuli
Pilato kuyoolomba mutumba wa Mufutuli. Nkaambo kakuti Cikuwa tacikonzyi
kusandululwa cakugaminina kuzwa kubbala lya ciGiliki, aabo bakali kusandulula,
bakabelesya bbala lyakuti “mangolezya.” Nkaambo kakuti eelyo bbala limvwikaanga
ndibbala lya “mangolezya” lilembedwe mu Matalikilo 1, cintu cakatobela ncakuti
bakazinga mizeezo yabantu boonse babala kampango aaka akuzumanana kusyoma
kusikila buzuba obuno kuti buzuba butalikila kumangolezya.

Nokuba boobo, eeci tacili cintu citabilidwe aa Mangwalo pe.
Mubwini, aaka kampango kasyoonto ka Mateyo, kapa bumboni busalazya ncobeni kuti
Nsabata tiitalikili kumabbililo aazuba. 
Kobala kampango aaka alimwi: “Eelyo naakasika mangolezya,
kwakaboola mwaalumi muvwubi umwi … wakalaa zina lyakuti Josefa, ooyo … wakaunka
kuli Pilato, akuyookumbila mubili ookwa Yahushua.” (Mateyo 27:57-58)

Ibbala lyakuti “mangolezya” aawa lizyila kubbala lya
ciGiliki lya opsios alimwi, nokuba kuti lilakonzyanya,
ambolibelesyegwa kanjaanji pele talikonzyene kubbala lya ciHebulayo
libelesyedwe mubbuku lya Matalikilo 1. Eeli bbala liiminina kuti: “Matalikilo
aa Busiku … Ibbala eeli mubwini lyaambilizya ‘kumamanino aabuzuba,’cibeela
cicaalizya cabuzuba, ‘mangolezya’ mbuli mbokulembedwe
abaJuuda, kuzwa
aciindi ca 3 koloko kusikila kumabbililo aazuba, ciindi cicaalizya kalibbilide kale zuba; eeci ncecaambwa kanjaanji kuti ncoliiminina bbala eeli.
Nokuba boobo, lilabelesyegwa kwaamba ziindi zyobile eezi.”3

Kakwiina bumboni bwakuyungizya waawo, eeci cilikke ceelede
kutondezya cakumaninina kuti Nsabata tiitalikili kumabbililo aazuba nkaambo
eelyo bbala libelesyegwa kanjaanji liyubununa kuti Josefa taakaninga unka kuli
Pilato kuti akakumbile mutumba wa Mufutuli kusikila kalibbilide kale zuba!

Mulimo wakuvwuntauzya ooku, nokuba boobo, tuuli
wakutondezya kuti naa Josefa waku Arimathea wakaunka kuli Pilato kalibbilide
kale zuba. Pele mulimo wini ngwakutondezya kuti tiicakali cintu cikonzyeka
kumanizya kubambilila akuzikka mubili ookwa Yahushua
kalitaninga bbila  zuba. Ibbala
libelesyegwa kanjaanji lya opsios liiminina kuti kalibbilide kale
zuba.
Pele nkaambo kakuti eeli bbala lyakali kubelesyegwa kanjaanji
mukwaamba ciindi cili akataa masyikati kusikila ciindi kalibblide kale zuba,
aawa inga twabelesya ciindi cakataanguna kusika. Alimwi, oobu teesyi
mbolibelesyegwa kanjaanji ibbala eeli, pele nkaambo lyakali kubelesyegwa
mukwaamba ciindi cakumazuba munsaa mangolezya, aawo mpotweelede kutalikila
mubandi wesu.

Mukulesya buyo kukazyana, mumubandi woonse ooyu, ciindi
ciinda kufwiimpa, alimwi cikonzya kuzyibwa amuntu uuli woonse, ncecisalidwe
kubelesyegwa.

Mulumbe mubotu wakalembwa kabotu-kabotu uugaminina kusanganya
abasikwiiya ba Mufutuli
bakaliko aciindi eeco Walo
naakafwa. Pele Josefa waku Arimathea naba Nicodemus tiibakalembwa akataa baabo
bakaliko aciindi eeco. Kuti nibakaliko ncobeni mbuli bantu bakali balongwe ba
Mufutuli, nibakalembwa abalo.

Nkaambo kabulamfu bwa mawoola aabuzuba aciindi camwaka
eeco, Yahushua kunoonga wakafwa munsaa ciindi ca 3:10 koloko wamasikati. Inga
nicakatola ciindi cilamfu kuti Josefa waku Arimathea amvwe makani aalufu lwa
Mufutuli. Bamwi bamaJuuda aabo bakazide kuzyooweela kucokacoka Mufutuli
naakacili kufwa, bakapiluka ku Jelusalema zyoonse nizyakanizya kucitika
ampanda, kabayoowede nkaambo kakuzuzuma kwanyika amudima uusiya mbi uutabonwi
cintu wakavwumbide nyika. “Alimwi boonse bantu bakazide antoomwe
kuzyoolangilizya, bakabona zintu zyoonse zyakacitigwa, bakalyuuma acamba
akulilauka kabaankamene, akupiluka.” (Luka 23:48, KJV) Aawo inga nicakatola
ciindi cikubwene kuti mulumbe umusikile Josefa.

Tacili cintu citakwe maanu kweezyeezya kuti cakatola
maminiti aasika 45 kusikila kuwoola lyomwe kuti Josefa umusikile mulumbe wakuti
Yahushua wakafwa. Inga nicakamutolela ciindi cikubwene kuti aliyumyeyumye kuzwa
kubuumba akunyandwa, akulibbakamuna kuti akanze cakuta akwakugama. Walo nokuba
aciindi eeci, kunoonga wakacili kubandika a Nicodemus kuti bamvwane zintu
zyakucita. Aawa twaamba myoyo yabantu banyama balimvwa mbuli muntu uuli woonse
mbwalimvwa liya nawuside akubaa buumba mumoyo wakwe. Nokuba kuti Josefa
naakazyiba makani aalufu lwa Mufutuli mukaindi kasyoonto, nicakatola ciindi
cilamfu kuyookumbila mubili wa Mufutuli. 
Walo naakatola ciindi kalilauka mumoyo wakwe nokuba kuswesya misyozi.
Inga nicakali kutola kaindi kasyoonto kweenda kuzwa amunzi wakwe kuya kooko
nkwaakali kukkala Pilato. Walo inga naakasika kumunzi wa Pilato aciindi ca 4:30
koloko kumazuba.

Josefa unooli wakali muJuuda uukubwene wakalaa mpuwo, pele
Pilato wakacilaa nguzu atalaa nguwe. Inga nicakatola kaindi kasyoonto kuti
bakapaso bakwe batumine mulomo kuzwa kuli Josefa kuti abonane a Pilato
akupiluka kabajisi bwiinguzi, akumuzumizya kunjila mumunzi kuti bandike
ncaakali kuyanda.

Akwalo kuyeeyela kuti Josefa wakasompaila kuya kuli Pilato
munsaa ciindi ca 4:30 koloko wamasikati, eeco kacili ciindi cakufwamba ncobeni
kuti asike kuli Pilato—ooko inga kwaba kubinzya ciindi eeco kapati—kuti cibe
4:45 koloko wamasikati.

4:45 

Ciindi cakufwamba eelyo Josefa naakali kunga wamvwidwa kaambo kakwe kuli Pilato inga nicakali 4:45 koloko wakumazuba, nokuba kwiinda waawo.


Pilato wanyandywa
akwaalilwa kusyoma

Lufu lwakukankaminwa lwakali lufu lutola ciindi cikubwene
alimwi muntu katongela kumwi kaminidwe kucisa kwaciindi cilamfu. Nkuubbala
lyakuti “kukankamina” ooko nkotujanina bbala lyakuti “kuminwa kucisa”, eeco
kacaambilizya cintu cicisa ncobeni cakuti moyo wamuntu inga waminwa akuwizuka.
Cakali kutola mazuba manjaanji kuti minyemfu yamuntu italike kubombotoka akuti
muntu atalike kuvwitima kuyoya kusikila watalika kufwekemba akufundilila
mucamba. Nokuba boobo, Mufutuli Yahushua taakafwa nkaambo kakufundilila kuyoya
pe. Walo wakafwa nkaambo moyo wakwe wakapwasyuka.

Pilato taakaazyi makani aaya pe. Aboobo, eelyo Josefa
naakamukumbila malailile aakuti akabweze mutumba, “Pilato wakanyandwa kuti Walo
wakafwide kale mukaindi kasyoonto buyo.” (Maako 15:44, NKJV) Ooku mubufwaafwi
nkwaamba kuti, Pilato taakasyomede kuti muntu inga wafwa mukaindi kasyoonto
boobo nkaambo buyo kakugagailwa ampanda. Walo “wakaita umwi Silumamba wakwe,
akumubuzya kuti naa Mufutuli wakalifwide ncobeni kwaciindi cilamfu buti.  Nkabela eelyo Pilato naakazyiba makani aayo
kuzwa kuli Silumamba, wakapa mutumba wa Mufutuli kuli Josefa.” (Maako 15:44-45,
1599 Bbaibbele lyaku Geneva)

Eeco nicakatola ciindi. Pilato tanaakali kukkala mu Jelusalema. Walo wakali kukkala ku Caesarea. Milumbe iilembedwe itondezya kuti wakali kuboolaboola buyo ku Jelusalema muziindi zyamapobwe aacisi eelyo bamaJuuda nibakali kulangilwa kuzangila mfulumende. Zimwi zintu zyakavwukkulwa kunsaa nyika mumyaka misyoonto yakainda, zilakazya muzeezo wakuti Pilato wakali kukkala kungazi yaku Antonia, alimwi zitondezya kuti kunooli Pilato wakali mweenzu wa Herodi Antipas mumunzi mupati wakayakidwe a Herodi Mupati.

Model of Harod's Palace

Cibumbwa ca Munzi wa Herodi, ooko nkwasyomwa kuti Pilato nkwaakakkede kali mweenzu wa Herodi Antipasi.

Kuzumizyigwa kunjila mumunzi wa Pialto nicaatola kwiinda
mamiti aali 15 aayo ngotupimide mucibalo eeci. Ncobeni kusikila ciindi eelyo Josefa
naakasindikilwa kunjila mulubuwa lwa Pilato kuti amvwugwe kaambo kakwe,
aanzyigwe kweendelana aziyanza zyabantu ba Kujwe, akwaamba ncaakali kuyanda,
akuteelela Pilato nkwaakali kukankamuka akubuzya mibuzyo minjaanji iijatikizya
lufu lwa Mufutuli, mpoonya akulindila kaswiilila Pilato nkwalailila mulanda
wakwe kuti akaite silumamba ooyo wakali mupati wamulimo ku Gologota, ciindi
cilamfu nicakainda kuti zyoonse zintu eezyo zicitike. Kunooli inga kacili
ciindi ca 5:00 koloko wakumazuba, nokuba 5:15 koloko, nokuba musyule lyaciindi
kapati, kweendelanya aleelyo Josefa naakasika akutalika kulombelela kuti
anjizyigwe mukati kuti abandike a Pilato.

Pele kulesya buyo mazwanga, atubikke ciindi eeco naakapegwa
ciindi cakubandika kuti cakali ciindi ca 5:00 koloko wakumazuba.

Busena bwakukankaminwa bwakali kulaale kwa maile lyomwe
kuzwa a Munzi ookwa Herodi.4 Silumamba uuzyandamene wanguzu kapati
inga naakakonzya kweenda musinzo ooyo mumaminiti masyoonto buyo, kapati kuti
naakatantide bbiza. Pele kweelede kwiibalukwa kuti silumamba naakaccelwa
kweendesya nkaambo kabunji bwa basilweendo aabo bakabungene mukati kamunzi wa
Jelusalema kuzyoosekelela Pasika a Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena. Kusikila
aciindi eeco (1) mulanda naakaitwa, akupegwa mulumbe akutumwa kuti atole
mulumbe ooyo,  (2) akweenda kayaa
kupenauka akulisyaanikizya mukati kamabunga aabantu, (3) kusisya mulumbe ooyo,
(4) silumamba naakatambula mulumbe akubikka silumambanyina kuti ajate mulimo
eelyo walo naakayaamukide kuyoolanga cakacitika kubusena bwakukankamina, (5)
mpoonya silumamba naakapiluka kayaa bwiinda akataa makunga aabantu, ciindi
nicakasika munsaa 5:15 koloko wakumazuba.

5:15 

Kusikila ciindi sikalumamba naakasika kuti ayingule mubuzyo wa Pilato,
inga ciindi nicakalisikide a 5:15 koloko wakumazuba.


Pilato wapa Josefa
malailile kuti abweze mutumba

“Pilato
wakagambwa kumvwa kuti Yahushua wakafwide kale. Wakaita silumamba akumubuzya
kuti naa Yahushua wakafwide ciindi cilamfu buti.” (Maako 15:44, 1599
Bbaibbele lyaku Geneva)

Eeco cakatola ciindi cikubwene.
Pilato taakali kukkala mukati kamunzi wa Jelusalema pe. Walo wakali kukkala ku
Caesarea. Milumbe iilemebdwe yaambilizya kuti walo wakali kuboolela buyo
mapobwe aacisi ku Jelusalema eelyo bamaJuuda nibakali kulangilwa kuti inga
bazangila mfulumende akutalika kulwana akusaala. Zintu zyakajanwa mumyaka
misyoonto yakainda, tazizuminani amuzeezo wakuti Pilato wakali kukkala mukati ka
ngazi yaku Antonia alimwi kubonekaanga Pilato wakali mweenzu wa Herodi Antipasi
mubusena oobo mbwaakaliyakilide Herodi mutaanzi Mupati.

Tacili cintu cikonzyeka kuzyiba kuti naa Pilato wakaide
kupa malailile aakumulomo kuli silumamba wakwe kuti aangulule akulekezya
mutumba ookwa Yahushua kuli Josefa waku Arimathea, naa kuti wakalemba malailile
aayo atalaa mpasa yamalala. Tacikwe makani, pele kusikila ciindi eeco
sikalumamba naakaitwa, akwiingula mibuzyo yokwa Pilato, akumusyomya ncobeni
kuti Mufutuli wakali fwide ncobeni, Pilato naakapa malailile, alimwi Josefa
naakayaamuka, ciindi cifwaafwi cinga cakainda aawo inga kacili maminiti aali
15, akusisya ciindi ku 5:30 koloko wakumazuba. Kuti Pilato naakatumina mulembi
kuti aboole kuzyoolemba malailile aakwe, akubikka cisimbo cankaya yakwe, inga
nicaatonkela kuyaamuka kwa Josefa kuti azwe amunzi ookwa Pilato kwamaminiti
aali 15.

5:30

Josefa naatakayaamuka kuzwa kuli Pilato katanasika 5:30 koloko wamangolezya.

 

Nzila iigaminina kuzwa kumunzi wa Herodi kuya ku Gologota

Gologota wakali kkilomita lyomwe munsaa Munzi wa Herodi. Kufumbwa muntu wakali kweenda musinzo ooyo, naakamusyigwa amakunga aabantu aakabungene kusekelela Pasika a Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena.


Josefa
mbwaakabambilila busena bwakuzikka mutumba

“Naakamvwa kwaamba kwasilumamba, Pilato wakaambila Josefa kuti
ulakonzya kuyoougwisya mutumba…” (Maako 15:45-46, KJV)

Josefa taakabindila kuya ku Gologota pe. Walo taakazyi kuti
inga uyoopegwa malailile aakuti akaanzule mutumba wamuntu wakasingidwe kufwa.
Aboobo, eelyo naakamanizya kupegwa malailile, walo wakacita zintu zitobela:

1) Walo wakapiluka kumunzi wakwe
kuyoopa batwanga bakwe malalile aakuti babunganye zibelesyo azimwi zintu
ziyandika kuti bakakkomonone akwaanzula mutumba kuzwa ampanda mpuwaagagaidwe,
akuutembaizya kuya kubusena bwakuuzikkila, mpoonya akuyoosalazya mubili ooyo akuubambila
kuti uzikkwe .
2) Walo naakatumina mulomo kuli Nikodemasi, nkaambo Nikodemasi wakalizyi kuti
wakeelede kweetelezya tununkilizyo twakunanaika mutumba kuutaninga zikkwa.
3) Walo wakaunka (naa wakatumina mutwanga wakwe) kuti akaakuule milembo yakuvwungailila
mutumba kuutaninga zikkwa. (Maako
15:46
)

Nokuba kuti bantu bamwi balaa mubuzyo kuti mbubuti Josefa
mbwaakali kunga waula milembo yakuvwungaila mutumba kakuyanda kuba kumazuba
eelyo bantu kabalibambila kulya Pasika, kuli twaambo totatwe tweelede
kwiibalukwa. Ootu twaambo tujatikizya bbala lya opsios kuti lyaba
ndelizumizyigwa kubelesyegwa aawa, akwaambilizya kuti Josefa wakaunka kuli
Pilato nilyakabbilide kale zuba.

1) Pasika wakali buzuba bwakubeleka
2) Ambweni mantoolo akacili julidwe aciindi eeco; nokuba kuti,
3) Walo wakali kukonzya kuyandaula bantu balaa zintoolo aabo batakali kunga
balelema kumusambala zintu, nokuba kuti akali masiku, nkaambo kaziyanza
zyakeelede kucitwa mukuzikka baJuuda eezyo zyakeelede kucitwa cakubinda.

Ncintu cikonzya kuteeleleka ncakuti Josefa naakakonzya
kuula milembo yakuzambaila mutumba kalibbilide zuba. BaJuuda lyoonse
bakalizyibidwe kuti bakali bantu bateenkeli kuyandisya mpindu akujana mali,
aboobo kunoonga mantoolo aaba Juuda akacili julidwe nokuba kuti zuba lyaakali
bbilide kale. Mubbuku lya Amosi 8, bajuuda tiibakasinswa nkaambo kakusambala
ciindi camasiku pe. Pele bakasinswa nkaambo kakubinzya kubalila mawoola
aabulemu aa Nsabata.

“Amuswiilile makani aaya nywebo nomupenzya
babulide akukatazya bacete bamucisi, nomuti, “Ino pobwe lyamwezi mupya lilamana
lili kutegwa tutalike kuulisya maila, abuzuba bwa NSabata bulainda lili kutegwa
tusambale maila amwi. Tucesye cakupimina, tudulisye, tubelesye zipimyo
zyakucenga, tuule bacete ansiliva ababulide andyasyo, alimwi tuulisye maila
aanyina ankwaaya.”? (Amosi 8:4, 5, KJV)

Bikkila maanu aawa kuti, kuti mantoolo
woonse naakalijedwe nilyakabbila zuba, nikwakabula muzeezo wakubinzya mawoola
aasetekene aa Nsabata nkaambo boonse nibakalizyi kuti bakazumizyidwe buyo
kujula mantoolo kusikila buzuba butobela.

Mulundu wa Cipompo camutwe Gologota

Gologota Mulundu wakali mbuli Cipompo camutwe, wakali kkilomita lyomwe munsaa Munzi wa Herodi.

Kuti mantoolo kaali akali jalidwe, nokuba boobo, Josefa
naakabayandaula aabo basambala milembo yakuzikkila mitumba kuzwa mumaanda aabo.
Mumasi manjaanji, kusikila abobuno buzuba, bantu balaa zintoolo bakkala
mumaanda aayakidwe atalaa zintoolo nokuba kunzaa zintoolo zyabo. Tiicakali kunga
caba cintu cikatazya kuli nguwe kuti awule milembo  yakuzikkila nokuba kuti kakuli kumazuba nanka
kumangolezya. Pele eeci nicakamutolela ciindi cikubwene nkaambo musambazi
naakali kusekelela pobwe (nanka kulibambila kuti asekelele pobwe lya) Pasika
antoomwe amukwasyi wakwe woonse abalongwenyina. Kuyeeyela kuti Josefa wakalizyi
kabotu kwakugama alimwi taakaleyaleya akusowaila ciindi, eeco acalo nicakamutolela
ciindi cili mbocibede. Jelusalema wakali munzi wakayakidwe mbuli maanda
aamazubaano, kuukosawidwe amigwagwa iikwazeme mipati. Tuzila twawo twakali
syaankene, katuzelauka, alimwi katukobeledwe amantoolo aamakwebo mumbali
azivwuka zya basilweendo.

Mulundu wa Gologota wakali buyo myaanda yamamita yongaye
kuzwa kumulyango wamunzi ooyu.  Nokuba
boobo, wakali kkilomita lyomwe kuzwa munsaa munzi wa  Herodi. Kuti muntu wasanganya kukkilomita
lyomwe eelyo, misinzo yoonse njaakeendeenda Josefa eelyo naakali kupiluluka
kumunzi wakwe, nakaunka kuyoowula milembo yakuzikkila, naakapilukila kumunzi
wakwe kuti akabunganye zintu zyoonse zyakali kuyandika, akutola kasinzo kaya
anze lyamunzi, yoonse misinzo eeyo inga yatola ciindi cili mbocibede.

Kuzwa aawo Josefa naakayaamuka kuzwa mulubuwa lwa Pilato,
kusikila leelyo naakayumuka kuya ku Gologota, inga mawoola obile naakainda,
nokuba manji kwiinda waawo. Ncintu camaanu kuyeeyela kuti Josefa a Nicodemasi
bakaswaanganina anze lyamulyango wamunzi akululamika musinzo wabo kuya ku
Kalivali antoomwe. Kuyungizya azimwi zintu zyakeelede kucitwa kuzwa ciindi
Josefa naakataanguna kuya kuli Pilato, eeco inga nicaamutolela ciindi kusikila
ku 7:30 koloko wamangolezya eelyo naakalulama kuya ku Gologota abatwanga bakwe
antela a mbongolo yomwe nokuba zyobile kazikulaikidwe zintu ziyandika.

Eelyo zintu zyoonse zyeelede kucitika muciindi eeci
nozibikkwa antoomwe, inga kwafwambaana kulibonya kuti kuzikka kalitaninga bbila
zuba (6:59 koloko – 7:19 koloko wamangolezya) ncintu citakonzyeki pe. Aboobo,
kuti ciindi cifwaafwi loko cayeeyelwa kuti ndendilyo nizyaacitika zintu eezyo,
izuba lyakali bbilide kale eelyo Josefa naakazwa mumunzi.

7:30

 

Josefa, abatwanga bakwe azibelesyo, nibakayumuka kuya ku Gologota kalibbilide kale zuba.


Kukkomonona
akwaangula mutumba

“… Mpoonya bakamwaangula kuzya ansi …”
(Maako 15:46, KJV)

Inga nicatakatola ciindi cilamfu kuti Josefa, Nicodemasi
abatwanga babo basike kumulundu wa Gologota. Tee kayi, ooyu mulundu wakali
munsaa mugwagwa mupati uunjila mumunzi wa Jelusalema. Kuyoosika kumulundu ooyu
kuzwa nibaazumizyigwa a Pilato, nibakajana nkamu yabantu yakali kwiilingana
akulangilizya cakali kutola busena

Aciindi cimwi Mufutuli Yahushua naakafwide kale, aabo
bamajuuda bakali kulangilizya zyakali kutola busena bakakanza kuti mibili
yabantu bagagaidwe , itakkalili ampanda nkaambo buzuba bwakali kutobela bwakali
buzuba bwa Nsabata abuzuba butaanzi bwa Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena.

“Mbwaanga bwakali buzuba bwakulibambila kubuzuba butobela
bwa Kulyookezya butegwa Nsabata, bapati ba Bajuda bakakumbila Pilato kuti bantu
bakankamidwe bakompaulwe maulu akwaangulwa aziingano kabutanasika buzuba bwa
Nsabata. Bakacita boobo nkaambo buzuba oobu bwakali bupati kulimbabo. Aboobo basilumamba bakasika akutalika kutyola maulu
aamwaalumi mutaanzi wabaabo bakabambwidwe alimwi akuli wabili. Pele nibakasika kuli Yahushua, bakajana kuti wafwa kale,
nkaako taakwe nibakamutyola maulu pe. (Johane 19:31-33, KJV)

Aaka kampango katupa bumboni buyungizya kutondezya kuti
Nsabata tiiyakali kukonzya kutalikila kumabbililo aazuba nkaambo katusimpe
tutobela ansi aawa ootu:

  1. Pilato wakanyandwa kuti muntu inga wafwambaana kufwa boobo kwiinda
    mukugagagilwa buyo, aboobo walo wakatumizya silumamba ooyo wakali kweendelezya
    kukankamina kuti amubuzye makani woonse. 
  2. Silumamba wakasyomezya ncobeni kuti Yahushua wakalifwide.
  3. Kuti bajuuda nibakaunka kuli Pilato
    kuyoolomba kuti bakompaule maulu aabagagaidwe basingidwe eelyo Josefa kataninga
    unka
    kuli Pilato, Pilato naatakatumizya silumamba ciindi cabili kuyoolanga
    ncobeni kuti naa Yahushua wakalifwide ncobeni. Walo naakalizyi kale kuti
    wakafwa kwiinda mukufundilila kuti maulu Aakwe naakakompoolwa.

“Lino kwakali muunda kubusena ooko kwakakankamidwe Yahushua. Mumuunda oomo kwakali cuumbwe cipya mwatakaninga zikkidwe muntu pe.

Nkaambo kakuti cuumbwe eeco cakali aafwiifwi, akuti, bwakali buzuba bwakulibambila kubuzuba butobela bwa Kulyookezya butegwa Nsabata bakatola mutumba wa Yahushua akuuzikka oomo.” Johane 19:41-42, KJV

Aboobo baJuuda bakaunka kuli Pilato kuyookumbila kuti
bafwambye lufu lwabasintolongo bobile bakaceede bakacili kulanga eelyo Josefa naakamanide5kale kulomba mubili wa Mufutuli. Balo bakakumbila  Pilato muciindi Josefa naakali kupangana a
Nicodemasi mbobakali kunga bazikka Mufutuli Yahushua.

Kukkomonona mutumba wa Mufutuli kuzwa ampanda inga wakali
mulimo muyumu uuminya, alimwi uutola ciindi. Mangwalo alembedwe kuti kunyina
pe noliba lyomwe fuwa lyokwa Yahushua lyakakompwedwe pe, eeco kaceendelana a
cishinshimi. Josefa, Nicodemasi abatwanga babo kunooli bakali kubambilila
kabotu-kabotu kwaangula mubili, nokuba boobo, ooyo tiiwakali mulimo muubauba
kusomauna mpikili zipati boobo, kazipatide mumapulanga aaciciingano.  Ncobeni abalo basyaazibwene bazintu zyansiku,
bakavwukkula mafuwa aakali mubbokesi lyamafuwa kaacigagaidwe ampikili, eeco
ncecitondezya mbocakali cintu ciyumu kusomauna mpikili kuzwa mumutumba wamuntu.
Cakalisalede kuti kufumbwa naa nguni ooyo wakazikka mutumba wamuntu ooyo,
wakaalilwa kusomauna mpikili, nanka kuti, tiicakali cintu ciyandika kucita.

Josefa a Nicodemasi nibakatola ciindi kufumbwa mbucakali
kuyandika kuti bacite mulimo wabo kabotu-kabotu, kwaangula mubili mubulemu
kuzwa aciciingano.  Bakali kubindila
kuyoolya mulalilo wa Pasika. Ooyu wakali mulimo mupati mumaumi aabo ngubakali
kubeleka wakuzikka Mufutuli. Balo nibakali jisi batwanga bakutembaizya mubili
akuutola kucuumbwe ca mumuunda wa Getisemane, eeco cakali munsimunsi. Ooyu
mulimo niwakatola woola lyomwe, akusisya ciindi coonse antoomwe ku  8:30 koloko wamangolezya.

8:30

Kukkomonona mutumba kakwiina kuuyawulula inga wakali mulimo uukatazya.
Ciindi nicakasika a 8:30 koloko wamasiku kusikila nibakamanizya.


Kusalazya mutumba
kuti uzikkwe

“Mpoonya
wakawaangula, akuuputaila mucisani cibotu akuyoowulazika mucuumbwe cakakokololwa
mumwaala, mucuumbwe mwatakana zikkidwe muntu. Bwakali
buzuba bwakulibambila, nkaambo Buzuba bwa Kulyookezya butegwa Nsabata bwakali
aafwiifwi kutalika.” (Luka 23:53, KJV)

Kubambilila mubili kuti uzikkwe lyoonse wakali mulimo
uutola ciindi cikubwene. Kulanganya mbwaakapenzyegwa Mufutuli kataninga fwa,
kusanganizya aziyanza zya baJuuda nzyobatobezya eelyo nobayanda kuzikka muntu,
inga eeco nicakatola ciindi cilamfu loko. Josefa, mbwaanga wakali muntu
muvwubi, wakajisi cuumbwe cipya cakamanizya kubambilwa kuti akazikke mukaintu
wakwe alakwe mumbewu yakulyookezyela. Oomo mumbewu, kwakali zyiba lyameenda
aakali kuyoboloka kuzwa kumvwula. Kwakali meenda manjaanji aakali mumo, pele
nicakacili kunga catola ciindi cilamfu kusanzya mubili wakacuzawidwe boobo.  Nokuba cisyomeka cameenda inga nicakadimpulwa
ziindi zinjaanji kuteka meenda; masusu aamutwe azigunyugunyu zyakaceede aawoo
aakali malezu, zyakasanzigwa. Ciyanza cakusanzya mutumba citola zintu zinjaanji
kuleka muyo kupyaasya meenda kusukuluzya mubili. Inga kunooli kusanzya mubili
nikwakatola mawoola aasikila kuli obile. Kusikila aciindi aawo, inga ciindi
nicakasika a 10:30 koloko wamasiku.

10:30

Kusanzya mutumba inga nicakali cintu ciminya, akutola ciindi kusikilaku 10:30 koloko wamasiku.


Kuzambaila mutumba
mumilembo kuti uzikkwe

“Pele umwi silumamba wakamuyasa sumo kulubazu, mpoonya kwakazwa
bulowa amaanzi. Lino muntu wakabona zintu eezi nguwapa
bumboni, nkabela bumboni bwakwe mbwakasimpe. Ulizi kuti waamba zyabwini kutegwa
anywebo musyome. Zintu eezi zyakacitika kweendelana a
Malembe aati, “Taakwe akomwe kafuwa kayootyoka pe.”Alimwi
aamwi Malembe alati, “Bayoomulanga ooyo ngubakayasa.”
Musule akooku Josefa waku Alimatiya wakali umwi wabasikwiiya ba Yahushua,
cakulisisa-sisa mukuyoowa bapati ba Bajuda, wakaakukumbila mutumba wa Yahushua
kuti awaangule aciingano. Pilato wakamuzumizya. Awalo
Nikodemasi uulya wakasikide kuli Yahushua masiku, wakasika weetelezya
atununkilizyo twiindene-indene mane cibbudu buya. Bakatola
mutumba wa Yahushua akuuputaila mumasani antoomwe atununkilizyo, mbubonya mbuli
cilengwa ca Bajuda.” (Johane 19:39-40, KJV)

Cuumbwe ca Mumuunda

Cuumbwe ca Mumuunda.

Mpoonya mubili mbuwakamanina buyo
kusalazyigwa, lino mulimo wini wakuzambaila kabotu-kabotu mumilembo
yakuzikkilwa antoomwe atununkilizyo wakatobela aawo. Kuleka mbuli mitumba
iizikkilwa mumabbokesi kucooko ca kumbo, kunyina cibeela camubili cakeelede
kugumana acibeela cimwi. Maboko amaulu woonse akeelede kubaa mulembo
waazambaide akwaandana. Matansyi amatende aalo akali kuzambailwa lyomwe lyomwe
mumulembo walyo lilikke, mbweenya abusyu bwamuntu abwalo. Eeci cakali ciyanza
cakali kucitwa kweendelanya ambokulembedwe mubusanduluzi bwa Mangwalo
mpokwaambilizyigwa Lazalosi naakabuka kuzwa kubafu.: “Alimwi ooyo wakafwide
wakapompa, kazambaidwe kumatansyi akumatende mumilembo yakuzikkilwa: abwalo
busyu bwakwe bwakali zambaidwe mukalembo. Mpoonya Mufutuli Yahushua wakati kuli
mbabo, Amumwaangulule, amumuleke alyeendelele.” (Johane 11:44, KJV)

Kumizeezo yabuJuuda, mulimo wakuzikka muntu wakali mulimo
mupati kapati. Kuti mutumba wamuntu tiiwakazikkwa munzila yeelede, muntu wakali
kulanganyigwa kuti wakali muntu uusingidwe a Mwami Yahuwah. Aboobo, mulimo
wakuzikka mutumba wamuntu, kapati ooyo wakali kuyandwa ncobeni, inga niwakali
mulimo uutontomanwa kubelekwa akubambililwa kabotu-kabotu.

Teesyi kuti bantu boonse bakali kuzikkwa kabananaikidwe
tununkilizyo pe. Bami abantu bavwubide ncobeni balikke mbibakali kukonzya kuula
tununkilizyo twakuvwungailizya amutumba wamuntu uuzikkwa. Mwami Hezekiah wakayobozya tununkilizyo muŋanda
yakwe yakuyobweda. Ooto tununkilizyo twakali kubalilwa kuba cibeela ca lubono
lwakwe. “Ooto tununkilizyo twaambidwe kuti ntwaakabelesya Nicodemo kuti
abambilile mubili wa mufutuli kuti uzikkwe, Johane 19:39,40, twakali ‘ mula a
itati,’ alimwi ntotwakali kwaambwa kuti musamu wa tati, a musamu uununkilila wa
Aquilaria agallochum.”6 Bamwi
basikuvwuntauzya basendekezya kuti mweelwe watununkilizyo ooyo ngwaakaleta
Nicodemo wakali kusikila ku $200,000 
mumali aamakwebo mazubaano.7

Mweelwe wa “mapaundi aali mwaanda watununkilizyo” wakali
mweelwe mupati ncobeni watununkilizyo tudula kapati! Mula wakali tununkilizyo
twakusansaila. Itati lyakali ziyidwe kuba lusu, bwakukanda mutununkilizyo
akulambaika mutumba woonse. Mulimo wakuzambaila mubili wamuntu mumilembo
antoomwe atununkilizyo, wakali mulimo uutola ciindi kuleka buyo kuvwavwaanga kuvwungaila
akufwampaila tununkilizyo mukati pe. Comwe comwe cibeela camubili cakeelede
kupombailwa mumilembo yongaye. Tununkilizyo katukandidwe mumusamu uununkilila,
twakali kumataikwa kuzwa amubili, akataa milembo ciindi comwe comwe
cakuvwungaila  kabotu-kabotu abulemu.
Wakali mulimo uutola ciindi cikubwene ncobeni.

Mulimo wakuzambaila mubili mutununkilizyo, wakali kukonzya
kutola mawoola obile (nokuba otatwe) kuti umanizye kucitwa. Aboobo ciindi
coonse eeco nicakabatolela kusikila akataa masiku.

12:30

Kupombaila mutumba atununkilizyo wakali mulimo uutolela ciindi cikubwene.
Inga ciindi nicakasika a 12:30 koloko akataa masiku kusikila nibakamanizya mulimo ooyu.


Kuzikka

“Mpoonya wakawaangula, akuuputaila mucisani cibotu akuyooulazika
mucuumbwe cakakokololwa mumwaala, mucuumbwe mwatakana zikkidwe muntu..” (Luka
23:53, KJV)

Kusikila niwakamanizya kuzambailwa mubili,
inga nikwakainda buyo maminiti ongaye buyo kulazyika mutumba ooyo mucuumbwe.
Kukunkulisya bbwe lipati kusinka cuumbwe, kubungilila tulembolembo twakalaa
malowa, kubungilila zibelesyo zyoonse nzibaabelesya kukkomonona mubili wa
Mufutuli kuzwa aciciingano, zyoonse eezyo inga tiizyakatola ciindi cilamfu pe.
Kusikila aciindi ca 12:50 koloko akataa masiku, eeyi nkamu yuuside kapati inga
niyakasuuluka kuya kumaanda, mulimo woonse kuumanide kucitwa.

12:50

Banalumi abamakaintu nibakabweeda ku Jelusalema munsaa 12:50 koloko akataa masiku.

 

bamakaintu bazyokela kuzwa kucuumbwe mumuunda (Cifwanikiso) 

Nicakabatolela tunzumina tuli 15-20 bamakaintu kuti bazyokele kuzwa ku Cuumbwe mu Muunda.

Bamakaintu

“Abalo
bakaintu bakazwida kucisi ca Galilii, aabo bakali kuya butobela musule lya
Yahushua, bakainka a Josefa kuyoobona cuumbwe, akubona mbuli mutumba wa
Yahushua mbuwakalazikwa oomo. Mpoonya bakabweeda kumunzi
kuti bakabambe mafuta atununkilizyo tumwi twakuyoonanika mutumba wa Yahushua
.” (Luka 23:55-56, KJV)

Muziyanza zya mikowa ya Akataa Kujwe,
bantu bamukwasyi mbabakutauka kubambilila mutumba wamuntu kuti uzikkwe.
Bamakaintu bamukwasyi mbababambilila mutumba wamukaintu uufwide, abalo banalumi
mbweenya buyo mbababambilila mutumba wamwaalumi uufwide. Makani manjaanji
aambilizya kuti Josefa waku Arimathea wakali umwi wamukwasyi ookwa Yahushua,
aboobo ncintu cilaa maanu kuti walo wakaluukwete mulimo wakubambilila Mufutuli
kataninga zikkwa.

Mbuli mbokulembedwe mu Mangwalo, bamakaintu bakalisyite
kumaanda, aboobo tiibakaguma mulimo wakuzikka pe. Balo bakali kulombozya kuti
inga bacita cimwi cakugwasyilizya, pele mulimo wakubambilila mutumba kuti
uzikkwe, wakali mulimo wabanalumi. Mucibaka caboobo, balo bakali kulangilizya
kabaimvwi alaale kabakanzide kuti bakabungilile tununkilizyo amafuta aakunanika
mutumba eelyo niwaamanizya kuzambailwa mumilembo.

Mbulyakamanizya buyo kukunkulisyigwa bbwe lipati kujala
cuumbwe, kucinyina acimbi cakali kukonzya kucitwa. Aboobo aabo bamakanintu
bakapiluka kumaanda, ambweni kabasindikilwa abanalumi kutegwa batanjili
muntenda. Ooyu tiiwakali musinzo wakufwamba kweenda pe. Mbwaanga bakabucesya
tubulu kabakutauka kubambilila mubili kuti uzikkwe. Aboobo bakali katede,
mizeezo yabo yakali katede amibili yabo mbweenya buyo. Ncobeni kunyina nzila
yakuzyiba ooko kwini nkubakali kukkala bamakanitu aabo, pele kuti nibakali
kukkala munsaa ngazi oomo mwakalidwa mulalilo, nibakali kkilomota lyomwe buyo
kuzwa kubusena ooko kwakali cuumbwe. Kuti nibakali kukkala munselelo lya munzi,
nicakabatolela maminiti aasika 15-20 kuti baselemuke musinzo wakuzwa kubusena
kwakali cuumbwe kuyoosikila nkobakali kukkala kumaanda aabo.

cibumbwa camunzi wa Jelusalema wansiku

Busena bwa Ngazi mwakalidwa mulalilo buli kululyo ansi lyacifwanikiso ca Jelusalema Wansiku. Munzi wa Herodi uli atala kulumwensyi.

Aaba bamakaintu kunooli bakali libambide kale cakucita
kuzwa waawo. Balo bakali kuyanda kunanika mafuta mutumba wa Mufutuli wabo
uuyandwa. Abalo bakali kuyanda kutola lubazu mukulemekezya Nguwe. Eelyo
nibakapiluka kumaanda aabo, bakajata bubi kulibambila akuyandaula tununkilizyo
twakaceede. Luuka waamba kuti aaba bamakaintu, “bakabambilila tununkilizyo
azyakulisakatizya”. Nokuba boobo, cilisalede kuzwa mu Bbaibbele kuti
kweezyekanya akubunganya makani aalembedwe, balo bakalijana kuti tiibakajisi
tunukilizyo tunjaanji amafuta pe. Aboobo kunyina pe ncobakali kukonzya kucita
aciindi eeco nkaambo kwakali kuya kubucedo bwa Nsabata. Aboobo,
“bakalyookezya  mubuzuba bwa Nsabata
mbuli mulawo”. (Luuka 23:56)

Mbuyakaindila buyo Nsabata alimwi makwebo naakajulwa kuti
zintu zitalike kusambalwa, aabo bamakaintu “bakaula tununkilizyo tulweela,
kutegwa bakaunke mafumina kuyoomunanika.” (Maako 16:1, KJV) Nokuba kuti bakali
yandisyide kupilukila kucuumbwe kuyoonanika mubili ookwa Yahushua, bakalindila
kusikila kwayanda kuca. Tiibakali kukonzya kuula tununkilizyo tunjaanji ooto
ntobakali kuyanda kubelesya kusikila niyakainda Nsabata kumangolezya. Balo
bakalizyi nzila mbotu iini yakulemekezya Nguwe kuti yakali yakuteelela Nguwe.
Walo wakati naakacili muzumi, “Kuti kondiyanda Ime, kobamba milawo Yangu.”
(Johane 14:15, NKJV) Balo bakabamba buzuba bwa Nsabata akubusetekanya kuli
“Simalelo wa Nsabata.”

Mbuli mbokwaambidwe kale, ncintu cilaa maanu kuyeeyela kuti
aabo bamakaintu bakapilukila ku Jelusalema kabeenda antoomwe abanalumi bakali
kuzikka mutumba.  Eeci nicatola tunzumina
twaciindi tuli kkumi atusanu 15 kuti bazinguluke musinzo ooyu akusika kuminzi
yabo a 1:05 koloko akataa masiku. Aaba bamakaintu nibakapiluka kuminzi yabo
umwi awumwi, wakalangaula muŋanda yakwe kufumbwa ncaakajisi, mpoonya
bakabungana alimwi akuvwiyavwiya kuti balibambile kuyoowula ncibaabulide
kufumbwa buyo mbwiiya kwiinda Nsabata. Nkaambo kakuti eeco ciindi akali akataa
masiku, ncobeni kwakanyina mantoolo aakacijulidwe aciindi eeco.  Kwaamba masimpe, ooyu mubandi wabo niwakatola
woola lyomwe, akusisya ciindi munsaa 2 koloko wamasiku.

2:00 

Kweenzyeezya ciindi, inga nicakali ciindi ca 2 koloko wamasiku kusikila bamakaintu nibakatula ansi milimo yakulibambila.


Kubucedo bwa Nsabata

“Alimwi nkaambo oobo buzuba bwakali
buzuba bwakulibambila, ayalo Nsabata yakaswena.” (Luuka 23:54, KJV)

Mulumbe uulembedwe walufu akuzikkwa kwa Mufutuli Yahushua
ulikosoodwe akufwiinsyigwa. Ibbabbele ligantaganta buyo asyoonto ciindi
cakatola kuti azikkilwe mutumba wakwe. Nokuba boobo, ooyu mulongo wazintu
zyakacitika kuti wabikkwa mumulongo, akulangisyigwa comwe comwe, akulangaula
mabala aabelesyedwe aaci Giliki, inga kwatalika kulibonya tusimpe
katusalazyidwe: kuzikkwa kwaYahushua tiikwakali kukonzya kucitika kalitaninga
bbila zuba pe. Kuti bbala lyaci Giliki lya  opsios lyazuminwa, ooyu mulimo wakatola busiku boonse! Zyoonse zintu
zyakatola busena mumawoola aabusiku oobo zyakali cibeela cabuzuba bwa
cisambomwe bwamvwiki, buzuba bwakulibambila Nsabata iizyakumbele. Kweendelanya
amulumbe ookwa
Luuka, tiibakamanizya kujata mulimo ooyo kusikila nikwakasika
kubucedo bwa Nsabata.8 Nokuba kuti eeci tacaambidwe mubusanduluzi
bwa Cikuwa, pele mabala aaci Giliki mataanzi atondezya kuti mbombubo
mbocakacitika oobo.

Ibbala lyakasandululwa kuti “yakaswena”
mukampango aaka, lizyila kubbala lyaci Giliki lyakuti, … (epiphosko).
Eeli bbala lyaamba cintu cikankamusya kuti: “nikwakatalika kusalala:- nikwakaba
kubucedo.”9 Ndibbala lyamusyobo wa #2017, … (epiphauo),
lyaamblizya kuti “kumunika . . . kumwesya mumuni.”10 Nkaambo kakuti
bakalindila kusikila mangolezya nokuya balombe malailile aakuti bakaanzule
mubili kuzwa aciciingano, kuukkomonona akuusanzya, akuuzambaila mumilembo,
azimwi zyaacitika, eeco cakabatolela mawoola aabusiku boonse kuti bakutauke
mulimo ooyo kweendelanya aziyanza zyabuJuuda. Balo tiibakamanizya mulimo woonse
kusikila Nsabata niyakasika kubucedo eelyo nikwakatalika kusalazya kujwe.11

Ibbuku Lipya lya Strong Lisandulula Mabala aamu
Bbaibbele
lilapandaula ncolyaambilizya bbala lya epiphosko
kuti
“kwaambilizya kusika kubucedo bwa Nsabata.”12 Kuti
eeli bbala nilyakabelesyegwa kwaambilizya kusika kubucedo bwa Nsabata, alimwi
kuti eeli bbala lwalyo nilyali kwiiminina kuti “kutalika kuba kubucedo,” nkaako
mpeenya aawa amakani woonse mpaamanina kusalazyigwa: iNsabata yakatalikila
kubucedo nikwakatalika kusalazya mumuni, kuleka kumabbililo aazuba amudima
wakatobela waawo.

Mumunzi wa Jelusalema, kupasuka kwazuba aciindi camwaka
eeco inga kucitikila akataa 5:54 koloko a 6:27 koloko wakubucedo. Nokuba boobo,
bucedo — kusalala kuba kuti wasika mumuni — kutalikila kulaale kalitaninga
pasuka zuba. Mu Jelusalema, bucedo mumwezi wa Mukubwe-kaangala butalikila
akataa ciindi ca 5:05 koloko (kumatalikilo aamwezi) a 4:25 koloko (kumamaninno
aamwezi ngweenya ooyu mbuli mazuba mbwaayaa kulampa kuya kumainza kubuzuba bweelene
abusiku).

Mbuli mbutwaliboneka kale, twakasala ziindi zifwaafwi loko
kuti tubambe ciiyo eeci. Kwiina nociyandika kuti tulampye ziindi zyakacitika
zintu zyoonse. Tee kayi inga zyoonse nizyakamanizya kucitwa kalitaninga bbila
zuba nokuba kuti pe. Kuyeeyela kuti Josefa wakakumbila malailile aakupegwa
mubili kalitaninga bbila zuba, inga catuleta kuciindi eelyo bamakaintu
nibakali kubambilila tununkilizyo twakunanika mutumba. Balo nibakalibonena kuti
tabajisi zinji alimwi kunyina pe mbobakali kunga baula zyakuyungizya kuli
nzyobakajisi kale zyakubelesya kakuli mpaakati aamasiku. Balo bakatula ansi
mulimo kusikila nibakali kukonzya kuula akuyungizya kutunukilizyo ntobakajisi
kale eelyo Nsabata niyakayindide. Mukupima ciindi kwesu, inga mawoola aali
ciloba naakainda kalibbilide zuba. Mumajwi amwi ooku nkokwaamba kuti, Mangwalo
alisalazyide kale kuti ooyu mulimo wakatola ciindi cikubwene kwiinda ciindi
ncotwapima kale mucibalo coonse eeci!

Ibbaibbele lilisalazyide kuti Nsabata yakatalikila nokwakatalika
kulasazya kubucedo
eelyo nibakatula ansi zibelesyo zyabo akuleka
kulibambila. Aboobo, kusikila ciindi banalumi bakali kuzikka mutumba
nibakamanizya, balo bakali pilukide kale ku Jelusalema, bamakaintu
nibakabunganya tununkilizyo akubona kuti tiibakajisi tunji akulizeeza kuti
bakeelede kuula twakuyungizya, ciindi cakali kuyaa kuswena ku 5 koloko kubucedo
bwa Nsabata! Insabata, ya Abibu 15, yakasika nikwakasalazya kujwe alimwi abalo
bamakaintu bakalyookezya mulimo mbweenya mbuli mulawo mbuwakali kwaamba.

5:00

Ibbaibbele lyaamba kuti mulimo woonse wakamana eelyo nikwakatalika kusalazya kubucedo bwa Nsabata, 5 koloko! Milimo yoonse iilembedwe yakatola busiku boonse tubulu.


Kubuka Kuzwa Kubafu

“Lino
Buzuba bwa Kulyookezya butegwa Nsabata nibwakamana, Maliya waku Magadala,
Salomi, a Maliya banyina Jemusi bakaula tununkilizyo kuti bakananike mutumba wa
Yahushua. Cifumo-fumo kapati kubucedo mubuzuba butaanzi bwamvwiki,
mbulyakapaswida buyo zuba, bakaintu aaba bakainka kucuumbwe.” (Maako
16:1-2, KJV)

Aawa mpaali bumboni bumaninide kuti buzuba butalikila
kubucedo, kuleka kumabbililo aazuba: “Kumamanino aa Nsabata, eelyo
nokwakatalika kusalazya kubucedo bwa buzuba butaanzi bwa mvwiki, bakaboola ba
Maliya Magadalena a Maliya umwi kuti bazyoobone cuumbwe.” (Mateyo 28:1, KJV)
Kaambo kakwaamba kuti “nikwakatalika kusalazya kubucedo” kakazyila kubbala
ndyeenya lyakabelesyegwa muli Luka
23:54
mukwaambilizya kuti Nsabata “yakaswena” eelyo bamakaintu nibakatula
ansi zibelesyo akuleka kulibambila nkaambo Nsabata yakatalika. Lyaambilizya
kuti, “kutalika kumwesya mumuni:— kutalika kuba kubucedo.”13

“Kuya” ndibbala lyaambilizya cintu kugama kulubazu lumwi.
Nkusandulula kululeme bbala lyaci Giliki lya eis, eelyo lyaambilizya
kweenda akwaambilizya kusika abusena bumwi.14 Eeli bbala
nilyatakabelesyegwa pe kuti Buzuba Butaanzi bwa mvwiki nibwakatalikila
kumabbililo aazuba mangolezya aakaindide kale musyule. Ndileelyo buyo mumuni
“niwakatalika kusalazya kuya kubucedo kwa buzuba butaanzi bwa mvwiki”,
ndendilyo eelyo oobo buzuba nobwakatalika.

Kuti bamaJuuda nibakali kutalikila buzuba bwabo kumabbililo
aazuba, balo nibakatalika buzuba abuzuba buli boonse kumabbililo aazuba,
kusanganya abuzuba butaanzi bwa mvwiki. Nokuba boobo, Mateyo 28:1 ulisalazyide
kwaamba kuti niyakaindide Nsabata (yakainda akumanina eelyo mumuni
niwakaleka kumwesya kakuyanda kuba masiku) eelyo nikwatalika kusalazya
mumuni kuya kubuzuba butaanzi bwa mvwiki
, (buzuba butaanzi bwamvwiki
tiibwakaninga talika kumabbililo aazuba mubusiku bwakainda pe), bamakaintu
bakajokela kucuumbwe kuyoonanika mutumba ookwa Yahushua tununkilizyo amafuta.
Oobo bwakali buzuba bwa Pobwe lya Micelo Mitaanzi naa buzuba bwa ntengaantenga,
Abibu 16.

Tako pe muno! Wabuka Kale! 


Tako muno pe!
Wabuka kale!

“Jalula
meso aangu, kuti mbone zintu zigambya zili mumulawo wako.” (Intembauzyo
119:18, KJV)

Mubusongo buteeli bwa Mwami leza Yahuwah, wakabamba kuti
lufu lwa Mwanaakwe Simuzyalwaalikke bweende mbuli mbwaakayandide. Muluzyibo
lwakwe luzwa kuteeli wakalizyi kuti masimpe aa Nsabata anoosisidwe kwamyaka
munsaa kusikila zyuulu zyobile zyamyaka (2,000). Mucito wamamanino waluyando
luteeli wakali wakusiya bumboni bulembedwe bwa bweende bwazintu zyakatola busena,
zyalo kuti eezyo zyabalwa kabotu-kabotu akuteelelwa, inga zyabatondezya basyomi
bazyalane lyamamanino kasimpe keni eelyo Nsabata niitalika.

Bantu bakomba mu nsabata yamu Mujibelo, aabo babamba
Nsabata kuzwa kumabbililo aazuba muli Bwasanu kusikila kumabbililo aazuba
Mujibelo kumangolezya, bayanda kusekkelela zintu zyoonse zyakacitika akataa
lufu lwa Mufutuli Yahushua munsaa ciindi ca 3 koloko akumabbililo aazuba munsaa
7 koloko – kulezya kusika mawoola naaba wone! Aboobo, ooyu mulimo uutakonzyeki
kucitwa. Mbuli mbutwatondezya kale, bunji bwaziindi nzyotwapima kale
kazitobelana, inga zyatondezya kuti ooyu mulimo niwakatola mawoola aatandila
kusika munsaa fuka! Alimwi, mbuli mbokutondezyedwe muziindi zya kubucedo, ooyu
mulimo wakatola ciindi cilamfu ncobeni kwiinda mbutwayezyeezya kale.

Kunyina nzila ngubauba iinga yasekkelela zintu zyoonse kuti
zicitigwe mumawoola aali wone. Kuyungizya waawo, kuti muntu wasola kucita boobo
inga watalika kukazya tusimpe tulembwe kale mu Mangwalo:

  1. Kuti ibbala lya opsioslyazuminwa mbolibelesyegwa muci Giliki, Josefa waku Arimathea taakaunka
    kuli Pilato kuyookumbila malailile kuti akkomonone mubili kuzwa aciciingano
    kusikila naakaindide mabbililo aazuba. (Mateyo 27 57-58) Nokuba kuti
    Josefa wakaunka kuli Pilato kalitaninga bbila zuba, inga tiicakakonzyeka kucita
    zintu zyoonse mukaindi kasyoonto kamawoola aali wone pe.
  2. Naakamnizya kutambula malailile aakuzikka mutumba, Josefa wakaunka kuyoowula
    milembo yakuzikkila mutumba ooyo. ( Maako 15:46)
  3. Mulimo wakuzikka wakali mulimo
    uutola ciindi cilamfu kapati cakuti, Mangwalo aamba kuti buzuba butobela
    bwakatalikide kale kuca eelyo bamakaintu nibakatula zibelesyo zyabo
    akulyookezya mu Nsabata. (Luuka
    23:54
    )
  4. Niyakainda Nsabata, bamakaintu
    bakaunka kuyoowula tununkilizyo twakuyungizya, kuti bakananike mutumba. (Luuka 23:56 a Maako 6:1.)
  5. Bamakaintu bakapilukila
    kucuumbwe eelyo buzuba “nibwakatalika kusalazya kuya kubucedo kwa buzuba
    butaanzi bwa mvwiki.” (Mateyo
    28:1
    )

Mulongo wazintu zya lufu akuzikkwa kwa Mufutuli Yahushua,
ulasalazya kasimpe keni kakuti buzuba bwamu Bbaibbele, aboobo abuzuba bwaciloba
bwa Nsabata, butalikila kubucedo, kutali kumabbililo aazuba. Casika ciindi lino
cakusowela kulaale kulubila koonse kwatulengwalengwa twabantu amanjezyeezya,
akutambula mawoola aasetekene aa Nsabata mbuli mbokweelede: kuzwa nokwatalika
kusalazya kujwe nowasika mumuni, kusikila mumuni wayaamuka mangolezya,
mbobuzuba bwa Nsabata. Kufumbwa ciimpene awaawa, ncilengwa buyo ciyeeme
muziyanza zilaa tumpenda.

Nkamu ya WLC yaabila cipego ciimpene kubantu boonse aabo bacilamatide muzeezo wakutalika Nsabata kuzwa kumabbililo aazuba akusikila kumabblililo aazuba, kuti balitondezye ncobasyomena boobo. Inga caba cintu ceelela kuti cacitika akataa lufu lwa mufutuli Yahushua munsaa 3 koloko wasyikati amabbililo aazuba, kusikila munsaa 7 koloko wamangolezya. Abatondezye ciindi, misinzo abweende bwazintu zyoonse mbozyakacitika. Kuti kaali masimpe, alakonzya kutondezyegwa kakwiina cisisidwe pe. Kuti naa pe tabakonzyi kutondezya nokuba kuzwa mu.


1 Bbuku lisandulula
mabala lyokwa Merriam-Webster

2 The New Strong’s
Expanded Dictionary Of Bible Words
, 2001 ed., #6153.

3 Ibid., #3798.

4 Busena “bwaciyanza”
cakukankamina bantu oobo bwakasalidwe aba Loma ba Katolika bwa Gologota
bulakonzya kukakwa nkaambo buli munsaa munzi nkuuli kumbo. Mumilawo
yakulisalazya yaba Juuda akuunga kwamiwo, tiicakali kuzumizyigwa kuti muntu
azikkwe kumbo lyamunzi wa Jelusalema. Nkaambo Bbaibbele lilisalazyide kuti eeco
cuumbwe mwaakazikkilwa Yahushua cakali munsaa busena bwakujailwa, eeci ncecintu
cilesya busena bwa Gologota kuti bube busena bwakujailwa.

5 Johane 19 upandulula
kuti basilumamba bakatyola maulu aabasintolongo bamwi, pele kutali maulu ookwa
Yahushua nkaambo wakalifwide kale. Kampango 38 kasanduludwe kuti “nicakamanizya
kucitika
eeci, Josefa waku Arimathaea, … wakakumbila Pilato kuti walo
akakkomonone mubili ookwa Yahushua akuuyobola: mpoonya Pilato wakamuzumizya.
Walo aboobo, wakaboola akuugwisya mubili wa Yahushua.” Aawa alimwi mpaalibonya
tumpenda mukusandulula Mangwalo. Ibbala lilembedwe kuti “nicakamanizya
kucitika” mubwini lyaamba “kuyungizya waawo; ‘akati kaboobo’ … (zimwi ziindi
‘antoomwe’, naa ‘Kutobezya waawo’) kalijatene kubbala ndyoliswaangene limwi; kutola
busena kutozya cintu cacitika
.” (Strong’s Expanded Dictionary, #3326.)

Mumajwi amwi, lisandulula bweende bwaciindi oomo zintu
zinjaanji mozyakacitikila antoomwe, akusanganya zyoonse kakwiina kusalaula
nokuba kwaandaanya mbozyakatobelana kucitika mumulongo. Cicikonzyeka kuganta
lini eelyo baJuuda nibakaswaya Pilato kuti muntu wabala ncaakalemba
Maako kwaamba bweende bwazintu zyakacitika, eeco ncecitondezya kuti Pilato
taakaninga zyiba pe kuti umwi wabasintolongo bakagagailwa wafwa kale aciindi
Josefa naakaunka kuli nguwe.

6 Smith’s Bible
Dictionary
.

7 Ibbaibbele talyaambi
kuti Nicodemo wakaunka kuyoowula tununkilizyo twakuzikka mubili. Ooku
nkulubizya kwaamba mbuli bantu bavwubi bamazubaayo mbobakali kusunga buvwubi
bwabo. Kwakanyina maanda aasunga mali aabantu mbuli mazubaano, aboobo nzila
ilikke bantu njibakali kubelesya kusunga mali, yakali yakuula “zintu zilaa
mpindu” eezyo zyakali kunga zyakonzya kuuzyigwa akujana mpindu nokuyandika.
Tununkilizyo njeyakali nzila imwi yakusunga mali nokuba kusunga buvwubi.

8 Luuka ubikkide kaambo
kuti eelyo Nsabata yakasika kubucedo munsaa kampango kasandulula balombwana
bakakunkulisya bbwe kusinka cuumbwe. Nokuba boobo, woonse makani aali mumulumbe
mubotu ayelede kulangisyigwa akuteelelwa. Ooku kwakali kusanganya zintu zyoonse
mukaambo komwe, akuyumya kutondezya kuti ooyu mulimo wakatola mawoola aabusiku
boonse akubucesya tubulu, kuleka kuganta buyo ciindi comwe akataa zintu zyoonse
zyakacitika.

9 The New Strong’s
Exhaustive Concordance of the Bible,
#2020, 1990 ed.

10 Ibid.

11 eLaine Vornholt a
Laura Lee Vornholt-Jones, The Great Calendar Controversy, p. 40.

12 Op. cit., #2020.

13 Ibid.

14 Strong’s Expanded
Dictionary,
#1519.

This site is registered on wpml.org as a development site. Switch to a production site key to remove this banner.